Wieści z Unii: Uczciwa kampania, świadomy wybór

We wrześniu 2018 r. w ramach orędzia o stanie Unii przewodniczący Jean–Claude Juncker zaproponował środki mające na celu wzmocnienie europejskiej demokracji i ochronę wolnych i uczciwych wyborów w Europie. Przed wyborami do Parlamentu Europejskiego komisarz Věra Jourová zwróciła się do krajowych partii politycznych, wzywając je do zapewnienia przejrzystości reklamy politycznej, gotowości do stawiania czoła cyberatakom oraz poszanowania europejskich przepisów dotyczących ochrony danych w trakcie kampanii.

Pierwszy wiceprzewodniczący Frans Timmermans powiedział: – Wiemy, że istnieją siły, które próbują negatywnie wpłynąć na nasze społeczeństwa, wtrącać się w nasze wybory i podważać funkcjonowanie naszej demokracji. Najprawdopodobniej zintensyfikują one swoje działania prowadzone w złej wierze zarówno w okresie poprzedzającym wybory do Parlamentu Europejskiego, jak i w trakcie tych wyborów. Nie możemy być naiwni. Nadszedł czas, abyśmy również jak najszybciej zintensyfikowali nasze demokratyczne działania umożliwiające nam obronę, dzięki czemu obywatele będą lepiej poinformowani, a ich dane lepiej chronione.

Věra Jourová, komisarz do spraw sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci, powiedziała: – Nadchodzące wybory, a w konsekwencji i nasze demokracje, stają wobec nowych wyzwań. Wzywam wszystkie partie polityczne do działania na rzecz wolnych i uczciwych wyborów. Wyborcy zasługują na przejrzystość, aby móc dokonać świadomego wyboru. Internetowa reklama polityczna powinna być równie przejrzysta, jak reklama, którą otrzymuje się w skrzynce pocztowej lub na rynku. Partie polityczne muszą również zabezpieczyć swoje sieci informatyczne, aby zapobiegać cyberatakom, i w pełni przestrzegać przepisów o ochronie danych. Oczekuję, że wszystkie podmioty polityczne przyjmą na siebie odpowiedzialność. Do przestrzegania przepisów przyczynią się także nowo wprowadzone sankcje.

Celem pakietu środków przyjętych we wrześniu jest wzmocnienie europejskiej demokracji i ochrona wolnych i uczciwych wyborów w Europie. Obejmuje on szereg działań skierowanych do krajowych i europejskich partii politycznych i fundacji. Komisja wzywa partie krajowe do zapewnienia przejrzystości źródeł finansowania i wydatków przeznaczonych na kampanię prowadzoną w internecie podczas zbliżających się kampanii wyborczych do Parlamentu Europejskiego. Aby zwiększyć tę przejrzystość, Komisja wzywa krajowe partie polityczne, fundacje i organizacje biorące udział w kampanii do:

• zagwarantowania, by obywatele mogli w łatwy sposób rozpoznawać płatne reklamy i komunikaty polityczne w internecie, a także partię, fundację lub organizację, która zleciła ich publikację;
• udostępniania informacji o wydatkach poniesionych na działalność internetową na swoich stronach internetowych. Obejmuje to płatne internetowe reklamy i komunikaty polityczne, a także informacje na temat wszelkich kryteriów wyboru odbiorców, do których kierowane są takie reklamy i komunikaty;
• udostępniania za pośrednictwem stron internetowych swoich płatnych internetowych reklam i komunikatów politycznych.

Komisja przypomina również partiom politycznym i organizacjom biorącym udział w kampanii o wdrożeniu odpowiednich środków umożliwiających przeciwdziałanie cyberatakom i przypomina o ich obowiązkach dotyczących ochrony danych osobowych. Partie polityczne, które nie przestrzegają zasad ochrony danych, aby świadomie wpływać lub próbować wpływać na wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego, zostaną objęte nowymi sankcjami wprowadzonymi na mocy zmienionego rozporządzenia w sprawie europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych. Rozporządzenie to ma wejść w życie w kwietniu. Kary mogłyby wynosić do 5 proc. rocznego budżetu danej partii politycznej lub fundacji na poziomie europejskim. Ponadto podmioty, w odniesieniu do których stwierdzono naruszenia, nie będą mogły ubiegać się o finansowanie z budżetu ogólnego Unii Europejskiej w roku, w którym nałożono karę. Przedmiotowe sankcje dotyczą naruszeń przepisów w zakresie ochrony danych osobowych wykorzystywanych przez europejskie partie polityczne lub fundacje do świadomego wywierania wpływu lub prób wywierania wpływu na wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego. Komisja Europejska wzywa państwa członkowskie do wprowadzenia podobnych kar na szczeblu krajowym.

Dalsze działania

Po wyborach do Parlamentu Europejskiego w maju Komisja przygotuje sprawozdanie, obejmujące również wdrożenie zalecenia dotyczącego wyborów, oparte między innymi na informacjach od partii politycznych.

Kontekst

We wrześniu 2018 r. przewodniczący Jean–Claude Juncker przedstawił pakiet dotyczący wyborów, aby lepiej chronić nasze demokratyczne procesy przed manipulacjami ze strony państw trzecich lub interesów prywatnych. Stanowiło to odpowiedź na wyzwania związane z prowadzeniem kampanii w internecie oraz na zagrożenia zaobserwowane podczas ostatnich wyborów i referendów, których celem było podważenie i zdelegitymizowanie wyborów w Europie. Wspomniany pakiet zawiera zestaw środków mających na celu zwiększenie przejrzystości działań prowadzonych w ramach kampanii internetowej, wspieranie zainteresowanych stron w stosowaniu zasad ochrony danych w kontekście wyborów, poprawę koordynacji między właściwymi organami krajowymi i między państwami członkowskimi na szczeblu europejskim, a także wprowadzenie możliwości nakładania sankcji za nielegalne wykorzystywanie danych osobowych w celu świadomego wywierania wpływu na wynik wyborów do Parlamentu Europejskiego.

Parlament Europejski z zadowoleniem przyjął do wiadomości ten pakiet w swojej rezolucji dotyczącej sprawy Facebook-Cambridge Analytica, przyjętej 25 października 2018 r. W swoich konkluzjach w sprawie zapewnienia wolnych i uczciwych wyborów europejskich z dnia 19 lutego 2019 r. Rada przedstawiła szczegółowe wyrazy poparcia oraz zobowiązania do działania ze strony państw członkowskich.

W odpowiedzi na wspomniane zalecenie państwa członkowskie utworzyły krajowe sieci, aby sformalizować współpracę między organami krajowymi i wspólnie identyfikować zagrożenia i luki, wymieniać się dobrymi praktykami oraz informacjami na temat sposobów stosowania zasad wyborczych w internecie. W ramach tych krajowych sieci odbyły się dwa spotkania na szczeblu europejskim, przy wsparciu Komisji – jako sieć współpracy w dziedzinie wyborów – na których państwa członkowskie wymieniały wiedzę fachową i najlepsze praktyki, w tym wiedzę i praktyki dotyczące zagrożeń, luk i egzekwowania przepisów. Ostatnie takie spotkanie miało miejsce 27 lutego. Kolejne spotkanie odbędzie się w dniu 4 kwietnia.