Komisja Europejska opublikowała swoje sprawozdanie roczne za 2018 r. na temat pożarów lasów w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej. Jak podano w sprawozdaniu, w ubiegłym roku żywioł zniszczył prawie 178 tys. hektarów lasów i gruntów w UE. Chociaż jest to mniej niż jedna szósta powierzchni obszaru spalonego w 2017 r. i mniej niż długoterminowa średnia, liczba państw, które doświadczyły poważnych pożarów, nigdy nie była tak wysoka.
Komisarz ds. środowiska Karmenu Vella, powiedział: – Lasy mają kluczowe znaczenie dla naszych działań na rzecz rozwiązania problemu, jakim jest stan zagrożenia klimatycznego i ekologicznego. Są one naszymi płucami oraz systemem podtrzymującym życie, a także źródłem 80 proc. zasobów różnorodności biologicznej Ziemi. Obecnie jednak – jak nigdy dotąd – są one poważnie zagrożone. Co godzinę tracimy lasy o powierzchni odpowiadającej 800 boiskom piłkarskim. Niszczycielskie pożary szaleją na całym świecie. Jak pokazały nasze niedawne działania w związku z wylesianiem, UE jest gotowa współpracować z krajami partnerskimi, aby chronić lasy w UE i na całym świecie poprzez inwestycje w zapobieganie ich pożarom.
Tibor Navracsics, komisarz do spraw edukacji, kultury, młodzieży i sportu odpowiedzialny za Wspólne Centrum Badawcze, dodał: – Zmiana warunków pogodowych związana ze zmianą klimatu zwiększa zagrożenie w postaci pożarów lasów na świecie. Musimy reagować i zintensyfikować nasze wysiłki na rzecz uodpornienia naszych lasów na cieplejszy i bardziej suchy klimat. Dowody dostarczone przez Wspólne Centrum Badawcze pozwalają nam skupić się na najskuteczniejszych sposobach zapobiegania pożarom lasów, pomagając chronić nasze lasy, co ma kluczowe znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej i jakości życia obywateli.
Najważniejsze ustalenia
W minionym roku europejski system informacji o pożarach lasów odnotował najwięcej pożarów lasów na obszarach o powierzchni co najmniej 30 ha we Włoszech (147 pożarów, spłonęło 14 649 ha), Hiszpanii (104 pożary, spłonęło 12 793 ha), Portugalii (86 pożarów, spłonęło 37 357 ha), Wielkiej Brytanii (79 pożarów, spłonęło 18 032 ha) i Szwecji (74 pożary, spłonęło 21 605 ha).
- Szwecja doświadczyła najgorszego sezonu pożarów lasów, od kiedy sporządzane są sprawozdania na ten temat. Całkowita powierzchnia spalonych obszarów przekroczyła tam 21 605 ha, co plasuje Szwecję na drugim miejscu w UE. Wynik ten jest nietypowy jak na kraj położony na północy. Pomimo iż po raz kolejny pożary w Portugalii dotknęły największą powierzchnię obszarów, ich całkowita powierzchnia stanowiła niewielki ułamek obszaru zniszczonego wskutek żywiołu w 2017 r. i jeden z najniższych wyników ogółem odnotowanych w ciągu ostatnich dziesięciu lat.
- Pożary we wrażliwych ekosystemach objętych siecią Natura 2000, w których występuje wiele zagrożonych gatunków roślin i zwierząt, strawiły 50 tys. ha, co stanowi 36 proc. całkowitej powierzchni zniszczonej wskutek pożarów w 2018 r.
- Choć wielkość całkowitego spalonego obszaru jest mniejsza niż w poprzednich latach, temperatury powyżej średniej utrzymywały się w Europie Środkowej i Północnej przez większą część lata. Stworzyło to warunki, które spowodowały pożary lasów i sprzyjały ich rozprzestrzenianiu, powodując wysokie straty gospodarcze i środowiskowe.
W 2018 r. pięciokrotnie uruchomiono Unijny Mechanizm Ochrony Ludności, aby zareagować na pożary lasów w Europie: w Szwecji, Grecji, na Łotwie i w Portugalii. W lecie użyto łącznie 15 samolotów, 6 helikopterów i sprowadzono ponad 400 strażaków. Unia Europejska przeznaczyła 1,6 miliona euro na pokrycie kosztów transportu, aby zapewnić wsparcie krajom dotkniętym żywiołem. Ponadto, na wniosek państw członkowskich, sporządzono ponad 139 map satelitarnych w ramach programu Copernicus pokazujących występowanie pożarów lasów. Co więcej, UE sprowadziła do Portugalii ekspertów ds. pożarów lasów z całej UE w ramach misji w zakresie prewencji i gotowości, aby zwiększyć zdolność tego kraju do radzenia sobie z pożarami lasów.
W marcu 2019 r. UE zmodernizowała Unijny mechanizm ochrony ludności i uruchomiła rescEU, aby lepiej chronić obywateli przed klęskami i usprawnić system zarządzania pojawiającymi się zagrożeniami w Europie i poza jej granicami. Latem 2019 r. UE stworzyła wstępną flotę samolotów przeznaczonych do gaszenia pożarów i użyła jej już dwukrotnie w celu zwalczania pożarów lasów w Grecji i Libanie. Ponadto w lipcowym komunikacie Komisja Europejska wezwała do zintensyfikowania działań UE w związku z wylesianiem i degradacją lasów oraz zobowiązała się do podjęcia dalszych działań, w tym do przekształcenia europejskiego systemu informacji o pożarach lasów w narzędzie do monitorowania pożarów na skalę globalną.
W sprawozdaniu rocznym za 2018 r. na temat pożarów lasów stwierdzono również, że w 2019 r. sezon pożarów rozpoczął się wcześnie z powodu suchego klimatu i wiatrów oraz wysokich temperatur. Już w marcu bieżącego roku liczba pożarów przekroczyła średnią za cały rok w ciągu ostatnich dziesięciu lat: doszło do licznych pożarów w regionach górskich i poważnych pożarów w delcie Dunaju.
Kontekst
W sprawozdaniu „Pożary lasów w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej w 2018 r.” opracowanym przez Wspólne Centrum Badawcze – służbę Komisji Europejskiej do spraw nauki i wiedzy – zawarto szczegółową analizę pożarów lasów w 2018 r., obejmującą sprawozdania dotyczące poszczególnych państw. Sprawozdanie zawiera dane pochodzące z europejskiego systemu informacji o pożarach lasów działającego w ramach programu Copernicus, jak również dane przekazane przez 33 państwa członkowskie zrzeszone w grupie ekspertów ds. pożarów lasów.
