Ta nowa strategia koncentruje się na trzech przekrojowych celach, a mianowicie na zarządzaniu zmianami wynikającymi z transformacji ekologicznej, cyfrowej i demograficznej, a także zmianami w tradycyjnym środowisku pracy, lepszym zapobieganiu wypadkom i chorobom oraz większej gotowości na ewentualne przyszłe kryzysy.
Chociaż w ostatnich dziesięcioleciach poczyniono postępy – na przykład liczba śmiertelnych wypadków przy pracy w UE zmniejszyła się o około 70 proc. od 1994 r. do 2018 r. – wiele pozostaje jeszcze do zrobienia. Mimo wspomnianych postępów w 2018 r. w UE–27 wciąż miało miejsce ponad 3 300 śmiertelnych wypadków i 3,1 mln wypadków bez ofiar śmiertelnych. Co roku ponad 200 tyś. pracowników umiera z powodu chorób związanych z pracą. Zaktualizowane ramy pomogą zmobilizować instytucje UE, państwa członkowskich i partnerów społecznych do realizacji wspólnych priorytetów w zakresie ochrony pracowników. Przewidziane w nich działania przyczynią się również do obniżenia kosztów opieki zdrowotnej i pomogą przedsiębiorstwom, w tym MŚP, zwiększyć wydajność, konkurencyjność oraz w większym stopniu kierować się zasadami zrównoważonego rozwoju.
Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw gospodarki służącej ludziom Valdis Dombrovskis powiedział: Unijne przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy mają zasadnicze znaczenie dla ochrony prawie 170 mln pracowników, życia ludzi i funkcjonowania naszych społeczeństw. Środowisko pracy zmienia się pod wpływem transformacji ekologicznej, cyfrowej i demograficznej. Za sprawą zdrowego i bezpiecznego środowiska pracy zmniejszają się również koszty ponoszone przez ludzi, przedsiębiorstwa i całe społeczeństwo. Dlatego też utrzymanie i poprawa standardów ochrony pracowników pozostaje priorytetem dla gospodarki służącej ludziom. Potrzebujemy więcej działań ze strony UE, aby nasze miejsca pracy odpowiadały wymogom przyszłości.
Nicolas Schmit, komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych, stwierdził: Zasada 10. Europejskiego filaru praw socjalnych daje pracownikom prawo do wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy. W miarę postępów czynionych w odbudowie po kryzysie, zasada ta powinna znaleźć się w centrum naszych działań. Musimy zobowiązać się do przyjęcia podejścia „Wizja Zero” w odniesieniu do zgonów związanych z pracą w UE. Zdrowie w pracy to nie tylko nasz stan fizyczny, ale także nasze zdrowie psychiczne i dobre samopoczucie.
Trzy główne cele: zmiana, zapobieganie i gotowość
Ramy strategiczne koncentrują się na trzech głównych celach na nadchodzące lata:
- Przewidywanie zmian w nowym środowisku pracy i zarządzanie tymi zmianami: Aby zapewnić bezpieczne i zdrowe miejsca pracy podczas transformacji cyfrowej, ekologicznej i demograficznej, Komisja dokona przeglądu dyrektywy dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy i dyrektywy w sprawie pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe oraz uaktualni ograniczenia ochronne dotyczące azbestu i ołowiu. Komisja przygotuje na szczeblu UE inicjatywę dotyczącą zdrowia psychicznego w miejscu pracy, w której oceni pojawiające się kwestie związane ze zdrowiem psychicznym pracowników i przedstawi wytyczne dotyczące niezbędnych działań.
- Poprawa zapobiegania chorobom i wypadkom związanym z pracą: Za sprawą tych strategicznych ram będzie propagowane podejście Wizja Zero w celu wyeliminowania w UE zgonów związanych z pracą. Komisja zaktualizuje również przepisy UE dotyczące niebezpiecznych substancji chemicznych w celu zwalczania chorób nowotworowych, reprodukcyjnych i chorób układu oddechowego.
- Zwiększenie gotowości na ewentualne przyszłe zagrożenia dla zdrowia: Wyciągając wnioski z obecnej pandemii, Komisja opracuje, w ścisłej współpracy z podmiotami działającymi w dziedzinie zdrowia publicznego, procedury stosowane w sytuacjach nadzwyczajnych oraz wytyczne dotyczące szybkiego uruchomienia, wdrażania i monitorowania środków w przypadku potencjalnych przyszłych kryzysów zdrowotnych.
Działania przewidziane we wspomnianych strategicznych ramach będą realizowane poprzez (i) trwały dialog społeczny, (ii) wzmocnione kształtowanie polityki oparte na dowodach, (iii) lepsze egzekwowanie i monitorowanie istniejącego prawodawstwa UE, (iv) podnoszenie świadomości oraz (v) uruchamianie środków finansowych na inwestycje w bezpieczeństwo i higienę pracy, w tym z funduszy UE, takich jak Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz fundusze polityki spójności.
Komisja wzywa również państwa członkowskie do zaktualizowania krajowych strategii w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w celu zapewnienia, by nowe środki dotarły do miejsc pracy. Poza granicami UE Komisja będzie również nadal odgrywać wiodącą rolę w propagowaniu wysokich standardów bezpieczeństwa i higieny pracy na całym świecie.
Kontekst
Aktualizacja strategicznych ram UE dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2021-2027 w świetle pandemii COVID-19 jest częścią programu prac Komisji na 2021 r. W zasadzie 10. Europejskiego filaru praw socjalnych podkreślono, że Pracownicy mają prawo do wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy.
W Zobowiązaniu społecznym z Porto podpisanym w czasie szczytu społecznego w Porto, który miał miejsce w dniu 7 maja 2021 r., wszyscy partnerzy ponowili zobowiązanie do wdrożenia wspomnianego filaru oraz silnej Europy Socjalnej. Zobowiązali się do wspierania uczciwej i zrównoważonej konkurencji na rynku wewnętrznym, w tym poprzez zdrowe miejsca i środowiska pracy.
Poprzednie strategiczne ramy UE dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2014–2020 koncentrowały się między innymi na zapobieganiu chorobom związanym z pracą i odnosiły się do zmian demograficznych i wdrażania prawodawstwa. Do najważniejszych osiągnięć zalicza się trzy kolejne aktualizacje dyrektywy w sprawie czynników rakotwórczych i mutagenów i wytyczne Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA) oraz narzędzia internetowe dla pracodawców, w tym dotyczące COVID-19.
Nowe ramy opierają się na informacjach pochodzących od szerokiego grona zainteresowanych stron. Obejmują one sprawozdanie EU-OSHA na temat krajowych strategii w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, sprawozdania, zalecenia i wysłuchania w Parlamencie Europejskim, szereg konkluzji Rady, wymiany opinii z partnerami społecznymi i niezależnymi ekspertami, konsultacje publiczne oraz opinię Komitetu Doradczego ds. Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy oraz Komitetu Starszych Inspektorów Pracy.
