Parlament Europejski przyjął nowe przepisy, które wzmacniają rolę Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) i torują drogę do sprawnej współpracy z nową Prokuraturą Europejską (EPPO).
Zgodnie z oczekiwaniami Prokuratura Europejska rozpocznie działalność na początku 2021 r. W zmienionym rozporządzeniu nr 883/2013 (tzw. rozporządzeniu w sprawie OLAF) określono, w jaki sposób OLAF będzie współpracować z prokuratorami EPPO, aby zapewnić należytą ochronę finansowania unijnego.
Johannes Hahn, komisarz do spraw budżetu i administracji powiedział: – W 2021 r. rozpoczynamy nowy okres budżetowy, w którym przeznaczymy znaczne środki finansowe na pomoc UE w przezwyciężeniu skutków pandemii. Mamy obowiązek wobec obywateli i przedsiębiorstw unijnych, aby dopilnować, by każdy cent został wydany zgodnie z przepisami. Wzmocnienie uprawnień Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych, powołanie Prokuratury Europejskiej i koordynacja ich współpracy w ramach całościowego podejścia do zwalczania nadużyć finansowych w UE w zakresie identyfikowania nadużyć finansowych, prowadzenia dochodzeń przeciw ich sprawcom i ich ścigania jest ważnym krokiem naprzód w zakresie ochrony interesów finansowych Unii.
Zarówno OLAF, jak i EPPO będą działać na rzecz ochrony interesów finansowych Unii, a ich role wzajemnie się uzupełniają. Mandat Prokuratury Europejskiej obejmuje 22 z 27 państw członkowskich i będzie się koncentrować wyłącznie na prowadzeniu postępowań przygotowawczych oraz wnoszeniu i popieraniu oskarżeń w sprawach karnych. Natomiast OLAF będzie nadal działał w całej UE, a jego zakres działania będzie szerszy, gdyż obejmuje on również prowadzenie dochodzeń w sprawach innych niż karne, które mają wpływ na interesy finansowe Unii, a także poważne uchybienia w instytucjach europejskich.
Nowe przepisy określają w szczególności, w jaki sposób OLAF i EPPO będą współpracować od samego początku. Współpraca ta będzie opierała się na:
- przejrzystych zasadach dotyczących przekazywania informacji, tak aby żadna sprawa nie została niezauważona – OLAF będzie informować Prokuraturę Europejską o każdej sprawie uznanej za wchodzącą w zakres jej kompetencji, a Prokuratura Europejska będzie informować OLAF o sprawach dotyczących nielegalnych działań mających wpływ na budżet UE, które wykraczają poza zakres jej kompetencji;
- jednoznacznym zdefiniowaniu uzupełniających się ról obu urzędów – OLAF będzie koncentrować się na środkach niezbędnych do odzyskania zdefraudowanych pieniędzy lub na środkach administracyjnych służących ochronie budżetu przed nadużyciami finansowymi, natomiast EPPO będzie koncentrować się na prowadzeniu dochodzeń w celu ustalenia odpowiedzialności karnej.
W zmienionym rozporządzeniu usprawniono również sposób prowadzenia dochodzeń przez OLAF poprzez:
- uproszczone przepisy dotyczące kontroli na miejscu i inspekcji, które umożliwią OLAF-owi wykonywanie uprawnień dochodzeniowych w bardziej skuteczny i spójny sposób we wszystkich państwach członkowskich;
- nowe przepisy dotyczące dostępu OLAF-u za pośrednictwem właściwych organów krajowych do informacji o rachunkach bankowych, co często ma kluczowe znaczenie w dochodzeniach dotyczących nadużyć finansowych;
- zaostrzone przepisy dotyczące jednostek koordynujących zwalczanie nadużyć finansowych w państwach członkowskich oraz współpracy między OLAF-em a właściwymi organami krajowymi przed dochodzeniem, w jego trakcie i po jego zakończeniu;
- wzmocnione gwarancje dla osób, na które dochodzenie prowadzone przez OLAF wywiera wpływ, poprzez powołanie kontrolera odpowiedzialnego za rozpatrywanie skarg dotyczących stosowania gwarancji proceduralnych i przepisów mających zastosowanie do dochodzeń, a także umożliwienie dostępu do raportu końcowego OLAF-u osobom, na które dochodzenie wywiera wpływ, w przypadku dochodzeń zakończonych wydaniem zaleceń dla organów wymiaru sprawiedliwości.
Kontekst
W dniu 23 maja 2018 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący zmiany rozporządzenia w sprawie OLAF w dwóch głównych celach – aby umożliwić OLAF-owi dostosowanie swojej działalności w świetle utworzenia Prokuratury Europejskiej oraz aby zwiększyć skuteczność dochodzeń prowadzonych przez OLAF.
4 grudnia Rada przyjęła stanowisko w sprawie nowych przepisów, a dzisiejsze przyjęcie tekstu przez Parlament Europejski oznacza, że zmienione rozporządzenie może teraz zostać opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wejdzie ono w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dz.U.
Przepisy szczegółowe dotyczące współpracy z Prokuraturą Europejską będą miały zastosowanie od dnia, w którym Prokuratura Europejska podejmie wykonywanie swoich funkcji w zakresie prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń, co ma nastąpić na początku 2021 r.
