Komisarz do spraw partnerstw międzynarodowych Jutta Urpilainen powiedziała: – Potencjał doskonałości badawczej w Afryce jest znaczny i będzie głównym motorem rozwoju i wzrostu gospodarczego. Pilotażowy program ARISE, którego celem jest wzmocnienie bazy naukowo-innowacyjnej w Afryce, jest kamieniem milowym dla utalentowanych naukowców na wczesnym etapie kariery. Jest to również ważny krok w kierunku współpracy akademickiej i naukowej między UE a Afryką w celu stworzenia społeczeństwa opartego na wiedzy i gospodarce.
Marija Gabriel, komisarz ds. innowacji, badań naukowych, kultury, edukacji i młodzieży, podkreśliła: – Inicjatywa ta jest zgodna z innymi bieżącymi działaniami, na przykład w ramach dialogu politycznego UE-UA na wysokim szczeblu w zakresie nauki, technologii i innowacji, z inwestycjami o wartości ponad 1,8 mld euro. Będzie ona wspierać afrykańskich naukowców i ich zdolność do wnoszenia wkładu w nowatorskie badania naukowe, zwiększy ich potencjał korzystania z instrumentów UE w zakresie badań naukowych i innowacji, a także zacieśni współpracę na równych zasadach z kontynentem europejskim.
Dzięki programowi 40 młodych, początkujących afrykańskich talentów badawczych z obiecującymi pomysłami będzie miało możliwość uzyskania uznania i dalszych możliwości rozwoju dzięki stypendiom. Beneficjenci zostaną wybrani na podstawie doskonałości naukowej w ramach ogólnoeuropejskiego otwartego konkursu.
Podstawowe cechy tego programu:
- Zaproszenie do składania wniosków otwarte dla afrykańskich badaczy w różnych dziedzinach nauki, którzy będą prowadzić nowatorskie badania. Zostanie ono ogłoszone przez Afrykańską Akademię Nauk (AAS) na początku 2021 r.
- Rygorystyczny proces przyznawania dotacji naukowcom posiadającym od 2 do 7 lat doświadczenia po uzyskaniu tytułu doktora. Beneficjenci programu ARISE otrzymają do 500 000 euro w formie dotacji na okres do 5 lat na rozpoczęcie działalności własnych niezależnych zespołów badawczych i na projekty.
- Beneficjenci ARISE i ich zespoły badawcze będą działać w instytucjach szkolnictwa wyższego lub badawczych w 40 krajach afrykańskich.
- Naukowy komitet doradczy, złożony z wybitnych afrykańskich i europejskich naukowców, zagwarantuje niezależność naukową, a Unia Europejska i Komisja Unii Afrykańskiej zapewnią strategiczny nadzór nad inicjatywą.
Inspiracją dla inicjatywy ARISE jest skuteczne podejście Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN). Od 2007 r. ERBN promuje prowadzenie badań najwyższej jakości poprzez finansowanie konkurencyjne i wspieranie inicjowanych przez naukowców pionierskich badań we wszystkich dziedzinach w oparciu o doskonałość naukową.
Program jest zgodny z długoletnią współpracą UE z Unią Afrykańską w ramach dialogu politycznego na wysokim szczeblu w zakresie nauki, technologii i innowacji. Od 2010 r. dialog jest platformą regularnej wymiany informacji na temat polityki w zakresie badań naukowych i innowacji, której celem jest wspólne formułowanie i wdrażanie długoterminowych priorytetów służących wzmocnieniu współpracy Afryka-Europa. W następstwie konferencji ministerialnej na temat szkolnictwa wyższego i działalności badawczo-rozwojowej, które odbyło się między UE a UA w dniu 16 lipca 2020 r., oraz zgodnie z projektem komunikatu UE w sprawie kompleksowej strategii z Afryką, działania w zakresie badań naukowych i innowacji będą koncentrować się na czterech priorytetowych obszarach, takich jak zdrowie publiczne, transformacja ekologiczna, innowacje i technologie oraz potencjał naukowy. Wspólnym wątkiem tej współpracy jest przyspieszenie przekładania postępów naukowych na wymierne skutki.
Przebieg procedury
W Agendzie na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 rola nauki, technologii i innowacji jest istotnym motorem zrównoważonego rozwoju. UE i UA są również zgodne, że zrównoważone przejście do gospodarki opartej na wiedzy musi opierać się na nauce, badaniach i innowacjach. Inwestycje w badania naukowe i innowacje zapewniają zrównoważoną i sprzyjającą włączeniu społecznemu przyszłość. Szczególnie w czasach pandemii koronawirusa badania naukowe i innowacje dają najlepsze szanse na przyspieszenie transformacji ekologicznej i cyfrowej, wzmocnienie odporności i gotowości na sytuacje kryzysowe oraz wspieranie globalnej konkurencyjności.
Oprócz wspólnych badań w ramach programu „Horyzont 2020” i kolejnego programu „Horyzont Europa”, które są napędzane wyzwaniami społecznymi, takimi jak zmiana klimatu i poszukiwanie odnawialnych źródeł energii, zarówno UE, jak i UA uznają i wspierają „stymulowane przez naukowców” lub „oddolne” działania badawcze, umożliwiające naukowcom określenie nowych możliwości i kierunków w ich dziedzinie badań. Te oddolne działania badawcze będą wspierane w ramach inicjatywy ARISE obejmującej kontynent afrykański.
Inicjatywa ARISE będzie realizowana przez Afrykańską Akademię Nauk (AAS), która jest nieskoordynowaną, niepolityczną, nienastawioną na zysk panafrykańską organizacją, której wizją jest zmiana życia na kontynencie afrykańskim poprzez naukę. Sojusz na rzecz Przyspieszenia Doskonałości w Nauce w Afryce (AESA) jest platformą AAS i Agencji Rozwoju Unii Afrykańskiej – NEPAD. Misją AESA jest przeniesienie środka ciężkości dla nauki w Afryce na samą Afrykę poprzez ustalanie programu, mobilizowanie finansowania działalności badawczo-rozwojowej oraz zarządzanie programami w dziedzinie nauki, technologii i innowacji na całym kontynencie.
Ogłoszony powyżej pilotażowy program ARISE jest finansowany z programu panafrykańskiego w ramach rocznego programu działania na 2019 r.
