W komunikacie zaproponowano szereg kluczowych działań mających na celu przyspieszenie udzielania pomocy humanitarnej poprzez rozszerzenie bazy zasobów, wspieranie lepszego otoczenia sprzyjającego partnerom w zakresie pomocy humanitarnej oraz zaradzenie pierwotnym przyczynom kryzysów poprzez zastosowanie podejścia „Drużyna Europy”. W komunikacie podkreślono ponowne skoncentrowanie się na międzynarodowym prawie humanitarnym, a także podjęto w nim kwestię przeciwdziałania dramatycznym skutkom zmiany klimatu.
Wysoki przedstawiciel/wiceprzewodniczący Josep Borrell powiedział: – Obecnie kryzysy humanitarne trwają przeciętnie ponad 9 lat, a niektóre nawet dłużej. Istnieje ryzyko, że o wielu z nich szybko „zapomnimy”, np. o Jemenie czy Syrii. Lecz UE nie zapomina. Pomoc humanitarna jest jednym z najbardziej namacalnych przykładów działań zewnętrznych UE i dowodem naszej solidarności. Obecnie bardziej niż kiedykolwiek wcześniej poszanowanie międzynarodowego prawa humanitarnego musi znajdować się w centrum naszej polityki zagranicznej, aby wspierać oparte na zasadach operacje humanitarne oraz chronić ludność cywilną i pracowników organizacji humanitarnych, którzy ryzykują własne życie na rzecz innych ludzi na całym świecie.
Komisarz do spraw zarządzania kryzysowego Janez Lenarčič powiedział: – W świecie, w którym zasięg kryzysów nieustannie się zwiększa, a zasady pomocy humanitarnej są kwestionowane na rzadko dotąd spotykaną skalę, globalna odpowiedzialność UE jako podmiotu działającego w dziedzinie pomocy humanitarnej nigdy nie była ważniejsza. Niestety oznacza to, że potrzeby wzrastają do rekordowego poziomu, podczas gdy globalna baza darczyńców pozostaje niepokojąco mała. Musimy osiągnąć lepsze wyniki poprzez zwiększenie skuteczności i wpływu naszych operacji humanitarnych. Musimy być w stanie reagować z całą mocą, gdy tylko pojawią się zwiastuny kryzysu. Opublikowane dziś nowe podejście strategiczne określa, w jaki sposób UE może robić więcej, aby pomóc najbardziej potrzebującym i wykazać się przywództwem w czasach, gdy udzielanie opartej na zasadach pomocy jest niezwykle potrzebne.
Stworzenie nowego potencjału europejskich działań w zakresie pomocy humanitarnej
UE stworzy nowy potencjał europejskich działań w zakresie pomocy humanitarnej, aby bezpośrednio interweniować w przypadku kryzysów humanitarnych, gdy tradycyjne mechanizmy udzielania pomocy humanitarnej za pośrednictwem partnerów UE lub potencjału ich organizacji mogą okazać się nieskuteczne lub niewystarczające. Celem tego potencjału będzie ułatwienie logistyki, w tym transportu, które umożliwi łączenie zasobów i ułatwi ich rozmieszczanie w terenie. W ramach tego potencjału można by na przykład oferować oceny logistyczne, wsparcie dla początkowego rozmieszczenia i zarządzania zaopatrzeniem, gromadzenia zapasów, transportu lub dystrybucji artykułów pierwszej potrzeby, w tym szczepionek przeciw COVID-19, oraz dostarczania ich w krajach, w których panuje niestabilna sytuacja. Potencjał będzie funkcjonował w koordynacji z Unijnym Mechanizmem Ochrony Ludności i w uzupełnieniu do niego, w oparciu o wsparcie operacyjne Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego UE.
Promowanie poszanowania międzynarodowego prawa humanitarnego
Nasilają się bezpośrednie i często celowe ataki na ludność cywilną, szpitale i szkoły, które to ataki naruszają międzynarodowe prawo humanitarne. W 2019 r. odnotowano 277 ataków na pracowników pomocy humanitarnej, w których zginęło 125 osób. W związku z tym UE jeszcze konsekwentniej będzie stawiać poszanowanie międzynarodowego prawa humanitarnego w centrum działań zewnętrznych UE, aby chronić ludność cywilną. W tym celu UE w szczególności:
- będzie stale monitorować naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego;
- wzmocni przeprowadzanie analiz należytej staranności wszystkich instrumentów zewnętrznych UE;
- w dalszym ciągu będzie zapewniać, aby międzynarodowe prawo humanitarne było w pełni odzwierciedlone w polityce sankcji UE, w tym poprzez konsekwentne włączanie wyjątków humanitarnych do systemów sankcji UE.
Zaradzenie pierwotnym przyczynom kryzysów poprzez wykorzystanie synergii między pomocą humanitarną, rozwojem i budowaniem pokoju
Sama pomoc humanitarna nie wystarczy, aby zaradzić złożonym czynnikom leżącym u podstaw konfliktów i innych kryzysów. UE zintensyfikuje zatem swoje pilne działania pomocowe poprzez ścisłą współpracę z podmiotami działającymi na rzecz rozwoju i budowania pokoju, przyczyniając się do zaradzenia pierwotnym przyczynom kryzysu i promując długoterminowe rozwiązania w razie wystąpienia nagłych sytuacji kryzysowych.
Eurobarometr – silne poparcie obywateli dla operacji humanitarnych UE
W okresie poprzedzającym przyjęcie opublikowanego dziś komunikatu Komisja przeprowadziła konsultacje publiczne na temat pomocy humanitarnej UE w 27 państwach członkowskich. Wyniki ankiety wskazują na wyraźne poparcie dla działań humanitarnych UE – 91 proc. respondentów wyraziło pozytywne opinie na temat działań w zakresie pomocy humanitarnej finansowanych przez UE. Prawie połowa wszystkich respondentów uważa, że UE powinna utrzymać obecny poziom wsparcia na cele pomocy humanitarnej, natomiast 4 na 10 osób uważa, że finansowanie należy zwiększyć.
Kontekst
Unia Europejska – wraz z jej państwami członkowskimi – jest wiodącym darczyńcą pomocy humanitarnej na świecie i odpowiada za udzielanie około 36 proc. globalnej pomocy humanitarnej.
Obecnie udzielanie pomocy humanitarnej wiąże się z niespotykanymi dotąd wyzwaniami. Według ONZ w tym roku ponad 235 mln osób będzie potrzebowało pomocy humanitarnej, tj. jedna na 33 osoby na całym świecie. Oznacza to wzrost o 40 proc. w stosunku do 2020 r. i niemal trzykrotny wzrost od 2014 r. Zarazem wzrosła również liczba osób przymusowo wysiedlonych – ich liczba na koniec 2019 r. wyniosła 79,5 mln.
Jednocześnie nadal pogłębia się luka między dostępnymi zasobami a zapotrzebowaniem. W 2020 r. ONZ apelowała o pomoc humanitarną o niespotykanie wysokiej wartości prawie 32,5 mld euro, co wynikało m.in. ze skutków pandemii COVID-19, podczas gdy wartość udzielonej pomocy opiewała tylko na 15 mld euro. Ta globalna luka w finansowaniu pomocy humanitarnej najprawdopodobniej jeszcze wzrośnie w tym roku, co wyraźnie wskazuje na potrzebę zwiększenia bazy darczyńców. W 2020 r. trzej najwięksi darczyńcy – Stany Zjednoczone, Niemcy i Komisja Europejska – zapewnili 59 proc. odnotowanych środków pomocy humanitarnej na całym świecie. W UE tylko cztery państwa członkowskie i Komisja Europejska zapewniają około 90 proc. środków na finansowanie unijnej pomocy humanitarnej.
UE będzie nadal prowadzić działania humanitarne, ściśle przestrzegając przy tym powszechnych zasad humanitarnego postępowania, neutralności, niezależności i bezstronności. Teraz Komisja zwraca się do Parlamentu Europejskiego i Rady o zatwierdzenie komunikatu i o współpracę w zakresie proponowanych kluczowych działań.
