Uczestnikami webinarium byli: unijna komisarz ds. Równości Helena Dalli, Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar, Dyrektor Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) Michael O’Flaherty, dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce Marek Prawda, a także przedstawiciele organizacji pozarządowych, Sejmu oraz gmin.
Otwierając spotkanie dyrektor Marek Prawda podkreślił, że wydarzenia ostatnich miesięcy skłaniają do głębszej refleksji na temat sytuacji społeczności LGBT+ w Polsce. Wspomniał w tym kontekście o wykorzystywaniu homofobii w kampanii prezydenckiej, uchwałach polskich gmin uderzających w społeczność LGBT+ czy reakcję na list 50 ambasadorów, który wywołał oburzenie polskich władz. – List ten był dość umiarkowany w swojej wymowie. Zresztą w podobnej formule publikowaliśmy takie listy co roku, bo był to wyraz solidarności ze społecznością LGBT+ i podniesienie świadomości problemu – powiedział Marek Prawda.
Wspomniał, że istnieje wielka grupa ludzi w Polsce, którzy wspierają dążenia grup LGBT+, ale nie chcą na ten temat rozmawiać, bo wyznają przekonanie, że problemy rozwiążą się same. – Pocieszające, że coraz więcej ludzi w Polsce ma dość takiej postawy, którą bym nazwał trzeźwym realizmem.
Mówiąc o podziałach w polskim społeczeństwie, dyrektor Prawda powiedział: – Mamy prawo się różnić, mamy nawet prawo do konfliktów. Polska debata publiczna nie choruje na polaryzację, tylko na to, że naruszane są proceduralne aspekty demokracji.
Komisarz ds. równości Helena Dalli przypomniała, że instytucje unijne i państwa członkowskie dużo uczyniły, aby zapewnić przestrzeganie praw podstawowych, na których zbudowana jest Unia Europejska, niemniej zgadza się z tym, że do równości społeczności LGBT+ jeszcze daleka droga. Odsetek osób LGBT+, które czują się dyskryminowane, wzrósł w 2019 roku w porównaniu do roku 2012, kiedy poprzednie badanie było przeprowadzone. Aby walczyć z dyskryminacją, Komisja niedługo przyjmie strategię na rzecz równości osób LGBT+, która będzie uwzględniała wyniki badania Agencji Praw Podstawowych.
Komisarz Dalli przypomniała, że zgodnie z zapowiedzią przewodniczącej KE Ursuli von der Leyen, Komisja jest zdeterminowana, aby walczyć z deklaracjami anty-LGBT+. – Bycie osobą LGBT+ to nie ideologia, ale tożsamość. KE pilnuje, aby wszystkie władze przestrzegały traktatów i zapisów Karty Praw Podstawowych, także przy wdrażaniu projektów finansowanych z funduszy unijnych.
Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar przedstawił swoje rekomendacje w celu poprawy sytuacji osób LGBT+ w Polsce:
- Należy wspierać organizacje i osoby działające na rzecz osób LGBT+, reagować, gdy są publicznie atakowane i są obiektem kampanii nienawiści ze strony mediów publicznych i polityków rządzących
- Nie należy wykorzystywać tematu LGBT+ jako broni w rozgrywkach politycznych i nie można dać sobie wmówić, że obrona praw tej społeczności jest obca polskiej tradycji, czy myśli prawnej. Należy walczyć z takim fałszem intelektualnym.
- Różne międzynarodowe i polskie organizacje pozarządowe powinny przygotować swoje opinie „przyjaciela sądu” na potrzeby spraw, które toczą się przed Europejskim Trybunałem Spraw Człowieka w Strasbourgu, który wreszcie, po wielu latach, zajął się kwestią nieuznawania związków partnerskich.
- Należy podkreślić, że uchwały wprowadzane przez władze samorządowe różnych szczebli, mają charakter prawny. RPO nie zgadza się tym samym z wypowiedzią komisarz Věry Jourovej, że uchwały te mają charakter polityczny i w związku z tym Komisja niewiele może z tym zrobić, poza działaniami dotyczącymi finansów. RPO przypomniał, że w efekcie skarg, jakie jego biuro złożyło do sadów administracyjnych, 4 sądy nakazały uchylenie tych uchwał.
- Zaapelował do Komisji Europejskiej o zaprezentowanie stanowiska w sprawie, którą 20 października będzie rozpatrywał Trybunał Konstytucyjny, dotyczącej kwestii pełnienia obowiązków RPO po upływie kadencji. Wyrok w tej sprawie będzie miał kluczowe znaczenie dla dalszego funkcjonowania biura RPO i pełnienia przez RPO funkcji organu do spraw równości.
Dyrektor Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) Michael O’Flaherty odniósł się do wyników najnowszego, tegorocznego raportu Agencji, badającego sytuację społeczną, dyskryminację i przemoc wobec osób LGBTI w Europie. Uderzającym wnioskiem z tego raportu jest fakt, że w Polsce zaledwie 4% społeczeństwa ma poczucie, że państwo odpowiednio ich chroni przed nękaniem, dyskryminacją i przemocą.
Michael O’Flaherty zachęcał, aby lepiej reagować na przestępstwa motywowane nienawiścią wobec osób LGBT+ i zachęcał do zgłaszania takich przypadków. Mówił o konieczności wzmocnienia prawa antydyskryminacyjnego w UE, przyjęcia dyrektywy w sprawie równego traktowania, a także wdrożenia planów działania na rzecz promowania pluralizmy i zróżnicowania w naszych społeczeństwach. Na koniec dyrektor FRA zaapelował, aby cokolwiek robimy, nie było robione dla społeczności LGBT+, ale razem z nią.
Raport Agencji Praw Podstawowych „Długa droga do równości osób LGBTI” przedstawiła Patrycja Pogodzińska, ekspertka Agencji ds. prawnych. Raport dostępny jest TUTAJ. Wśród rekomendacji, jakie wynikają z tego badania, wymieniła m.in. konieczność wprowadzenia nowych przepisów na rzecz osób LGBT+, wspierania ich przez osoby publiczne i społeczeństwo obywatelskie, budowania kultury zera tolerancji dla przestępstw z nienawiści, ułatwiania zgłaszania tych przestępstw i zapewnienia bezpiecznego środowiska w szkołach dla osób młodych.
