Art. 5 umowy o wystąpieniu stanowi, że Unia Europejska i Wielka Brytania muszą podjąć wszelkie odpowiednie działania, aby zapewnić wypełnienie zobowiązań wynikających z umowy o wystąpieniu, oraz powstrzymać się od wszelkich działań, które mogłyby zagrozić osiągnięciu tych celów. Obie strony są związane obowiązkiem współpracy w dobrej wierze przy wykonywaniu zadań wynikających z umowy o wystąpieniu.
W dniu 9 września 2020 r. rząd Wielkiej Brytanii złożył projekt ustawy o rynku wewnętrznym (United Kingdom Internal Market Bill), która, gdyby została przyjęta, poważnie naruszyłaby protokół w sprawie Irlandii i Irlandii Północnej, ponieważ pozwoliłaby władzom Wielkiej Brytanii ignorować skutki prawne przepisów materialnych protokołu zawartego w umowie o wystąpieniu. Przedstawiciele rządu Wielkiej Brytanii przyznali się do tego naruszenia, stwierdzając, że jego celem jest umożliwienie rządowi stałego odstąpienia od zobowiązań wynikających z protokołu. Mimo wezwań ze strony Unii Europejskiej rząd Wielkiej Brytanii nie wycofał spornych fragmentów z projektu ustawy.
Tym samym Wielka Brytania naruszyła obowiązek działania w dobrej wierze, określony w art. 5 umowy o wystąpieniu. Ponadto Wielka Brytania rozpoczęła proces, który – jeżeli projekt ustawy zostałby przyjęty – utrudniłby wdrożenie umowy o wystąpieniu. W związku z tym Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom, zgodnie z postanowieniami umowy o wystąpieniu.
Kolejne kroki
Do końca tego miesiąca Wielka Brytania ma czas na przedstawienie uwag dotyczących wezwania do usunięcia uchybienia. Po zapoznaniu się z tymi uwagami lub w przypadku braku uwag Komisja może podjąć decyzję o wydaniu uzasadnionej opinii.
Kontekst
Umowa o wystąpieniu została ratyfikowana zarówno przez UE, jak i przez Wielką Brytanię. Weszła w życie 1 lutego 2020 r. i wywołuje skutki prawne na mocy prawa międzynarodowego.
Po opublikowaniu 9 września 2020 r. przez rząd Wielkiej Brytanii projektu brytyjskiej ustawy o rynku wewnętrznym wiceprzewodniczący Maroš Šefčovič wezwał do nadzwyczajnego posiedzenia Wspólnego Komitetu UE–Zjednoczone Królestwo, na którym Wielka Brytania miałaby wyjaśnić swoje zamiary i odpowiedzieć na wyrażane przez UE poważne obawy. Posiedzenie to odbyło się 10 września w Londynie z udziałem kanclerza Księstwa Lancaster Michaela Gove’a i wiceprzewodniczącego Maroša Šefčoviča.
Wiceprzewodniczący Maroš Šefčovič oświadczył na nim, że przyjęcie projektu ustawy stanowiłoby niezwykle poważne naruszenie umowy o wystąpieniu i prawa międzynarodowego. Wezwał rząd Wielkiej Brytanii do wycofania tych środków z projektu ustawy w jak najkrótszym czasie, nie później jednak niż do końca września.
Na trzecim zwyczajnym posiedzeniu Wspólnego Komitetu, 28 września 2020 r., wiceprzewodniczący Maroš Šefčovič ponownie wezwał rząd Wielkiej Brytanii do wycofania spornych środków z projektu ustawy. Rząd Wielkiej Brytanii potwierdził przy tej okazji zamiar kontynuowania prac nad projektem ustawy w obecnej postaci.
Zgodnie z umową o wystąpieniu w okresie przejściowym Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma jurysdykcję w odniesieniu do Wielkiej Brytanii, a Komisja ma wobec niej uprawnienia na mocy prawa Unii, również w kwestiach interpretacji i stosowania tej umowy.
