Komisja Europejska zatwierdziła polski program pomocy o wartości 3,5 mld złotych (około 700 mln euro), który ma wesprzeć gospodarkę w kontekście pandemii wywołanej przez koronawirusa. Program zatwierdzono jako element tymczasowych ram w zakresie pomocy państwa, przyjętych przez Komisję 19 marca 2020 r., zmienionych 3 kwietnia 2020 r.
Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, odpowiedzialna za politykę konkurencji, oświadczyła: – Zatwierdzony dzisiaj polski program o wartości 700 mln euro umożliwi wsparcie polskiej gospodarki w okresie pandemii wywołanej przez koronawirusa, dzięki udzielaniu gwarancji publicznych na zabezpieczenie pożyczek oraz dopłat do oprocentowania pożyczek. W ten sposób przedsiębiorstwa będą mogły pokrywać bezpośrednie potrzeby w zakresie płynności środków i kontynuować swoją działalność w tych trudnych czasach. W dalszym ciągu ściśle współpracujemy z państwami członkowskimi, gdyż zależy nam na szybkim, skoordynowanym i skutecznym wprowadzaniu krajowych środków wsparcia, zgodnie z przepisami UE.
Środek wsparcia zgłoszony przez Polskę
Po zatwierdzeniu przez Komisję polskiego programu gwarancji Polska zgłosiła Komisji w dniu 3 kwietnia br. nowy program pomocy dla przedsiębiorstw w trudnej sytuacji spowodowanej pandemią wywołaną przez koronawirusa na podstawie tymczasowych ram. Nowy program będzie współfinansowany w ramach zarządzania dzielonego, z funduszy Unii Europejskiej – przede wszystkim z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego.
W ramach zatwierdzonego dzisiaj programu władze polskie będą mogły udzielać wsparcia polskim przedsiębiorstwom dotkniętym skutkami pandemii wywołanej przez koronawirusa, przyznając im pomoc na utrzymanie płynności finansowej w formie gwarancji na zabezpieczenie pożyczek i dopłat do oprocentowania pożyczek.
Komisja uznała, że środek zgłoszony przez władze polskie jest zgodny z warunkami określonymi w tymczasowych ramach. Przede wszystkim ograniczono kwotę pożyczki przypadającą na przedsiębiorstwo do tego, co jest niezbędne do zaspokojenia jego potrzeb związanych z płynnością w najbliższej przyszłości, a opłaty gwarancyjne i stopy procentowe odpowiadają minimalnym poziomom określonym w tymczasowych ramach. Gwarancje i pożyczki będą udzielane do końca bieżącego roku, na okres nieprzekraczający sześciu lat. Pomoc może zostać przyznana wyłącznie tym przedsiębiorstwom, które nie znajdowały się w trudnej sytuacji przed dniem 31 grudnia 2019 r., których w znaczący sposób dotknęły skutki pandemii wywołanej przez koronawirusa. Polska szacuje, że z udzielanych w ramach programu pożyczek i gwarancji, których łączną wysokość określono na poziomie 3,5 mld złotych (0,7 mld euro), skorzysta około 20 tys. przedsiębiorstw.
Komisja uznała, że środek jest konieczny, właściwy i proporcjonalny, biorąc pod uwagę konieczność zaradzenia poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego, zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE i warunkami określonymi w tymczasowych ramach.
W związku z tym Komisja zatwierdziła środek na podstawie unijnych zasad pomocy państwa.
Kontekst
Komisja Europejska przyjęła tymczasowe ramy, aby umożliwić państwom członkowskim wykorzystanie pełnej elastyczności przewidzianej w zasadach pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w związku z pandemią wywołaną przez koronawirusa. W tymczasowych ramach, zmienionych 3 kwietnia 2020 r., przewidziano następujące rodzaje pomocy, której mogą udzielać państwa członkowskie:
- Dotacje bezpośrednie, zastrzyki kapitału, selektywne korzyści podatkowe oraz zaliczki w wysokości do 100 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze podstawowej produkcji rolnej, do 120 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury oraz do 800 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność we wszystkich pozostałych sektorach; powyższe środki pozwolą pokryć ich pilne potrzeby w zakresie płynności. Państwa członkowskie mogą również udzielać nieoprocentowanych pożyczek lub gwarancji na zabezpieczenie pożyczek pokrywających 100 proc. ryzyka, do wysokości nominalnej 800 tys. euro na przedsiębiorstwo. Wyjątek stanowi sektor podstawowej produkcji rolnej oraz sektor rybołówstwa i akwakultury, w przypadku których zastosowanie mają limity w wysokości odpowiednio 100 tys. euro i 120 tys. euro na przedsiębiorstwo.
- Gwarancje państwowe na pożyczki zaciągane przez przedsiębiorstwa, dzięki którym banki nadal będą udzielać pożyczek klientom, którzy ich potrzebują. Takie gwarancje państwowe mogą pokrywać nawet 90 proc. ryzyka związanego z pożyczkami, aby pomóc przedsiębiorstwom w zaspokojeniu pilnych potrzeb kapitałowych i inwestycyjnych.
- Subsydiowane pożyczki ze środków publicznych dla przedsiębiorstw z korzystnymi stopami oprocentowania. Pożyczki takie mogą pomóc przedsiębiorstwom zaspokoić pilne potrzeby kapitałowe i inwestycyjne.
- Gwarancje dla banków kierujących pomoc państwa do gospodarki realnej, że takie wsparcie uznaje się za pomoc bezpośrednią dla klientów banków, a nie dla samych banków, oraz wytyczne dotyczące sposobu minimalizowania zakłócenia konkurencji między bankami.
- Publiczne krótkoterminowe ubezpieczenia kredytów eksportowych dla wszystkich państw, bez potrzeby wykazywania przez zainteresowane państwo członkowskie, iż jest ono tymczasowo państwem o ryzyku niezbywalnym.
- Wsparcie na badania i rozwój związane z koronawirusem, mające na celu zaradzenie obecnemu kryzysowi w obszarze zdrowia, przyznawane w formie dotacji bezpośrednich, zaliczek zwrotnych i korzyści podatkowych. Dodatkowe korzyści mogą być przyznawane na projekty realizowane w oparciu o transgraniczną współpracę z udziałem większej liczby państw członkowskich.
- Wsparcie na budowę i rozbudowę placówek przeprowadzających testy, mające na celu opracowywanie i testowanie produktów (w tym szczepionek, respiratorów i odzieży ochronnej) użytecznych w walce z pandemią wywołaną przez koronawirusa, aż do pierwszego zastosowania przemysłowego. Wsparcie to może przyjąć formę dotacji bezpośrednich, korzyści podatkowych, zaliczek zwrotnych i gwarancji chroniących przed stratami. Przedsiębiorstwa mogą otrzymać dodatkowe korzyści, jeśli ich inwestycje wspiera więcej niż jedno państwo członkowskie i jeśli inwestycja zakończy się w ciągu dwóch miesięcy od udzielenia wsparcia.
- Wsparcie na wytwarzanie produktów istotnych z punktu widzenia walki z pandemią wywołaną przez koronawirusa w formie dotacji bezpośrednich, korzyści podatkowych, zaliczek zwrotnych i gwarancji chroniących przed stratami. Przedsiębiorstwa mogą otrzymać dodatkowe korzyści, jeśli ich inwestycje wspiera więcej niż jedno państwo członkowskie i jeśli inwestycja zakończy się w ciągu dwóch miesięcy od udzielenia wsparcia.
- Ukierunkowane wsparcie w formie odroczenia płatności podatkowych lub zawieszenia składek na ubezpieczenie społeczne dla tych sektorów, regionów lub rodzajów przedsiębiorstw, które są najbardziej dotknięte skutkami pandemii.
- Ukierunkowane wsparcie w formie subsydiowania wynagrodzeń pracowników dla przedsiębiorstw w sektorach i regionach najbardziej dotkniętych skutkami pandemii, które w przeciwnym wypadku musiałyby dokonywać zwolnień.
Tymczasowe ramy umożliwiają państwom członkowskim łączenie wszystkich środków wsparcia, z wyjątkiem pożyczek i gwarancji dotyczących tej samej pożyczki i przekraczających progi przewidziane w tymczasowych ramach. Pozwalają one ponadto państwom członkowskim na łączenie wszystkich środków wsparcia przyznanych na podstawie tymczasowych ram z istniejącymi możliwościami przyznawania przedsiębiorstwom pomocy de minimis – do wysokości 25 tys. euro na okres trzech lat podatkowych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze podstawowej produkcji rolnej, do wysokości 30 tys. euro na okres trzech lat podatkowych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury oraz do wysokości 200 tys. euro na okres trzech lat podatkowych dla przedsiębiorstw prowadzących działalność we wszystkich innych sektorach. Jednocześnie państwa członkowskie muszą zobowiązać się, że będą unikać nienależnej kumulacji środków wsparcia dla tych samych przedsiębiorstw, by ograniczyć wsparcie do zaspokojenia ich rzeczywistych potrzeb.
Ponadto tymczasowe ramy są uzupełnieniem wielu innych możliwości, już udostępnionych państwom członkowskim na potrzeby łagodzenia skutków społeczno-gospodarczych obecnej pandemii, zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa. Możliwości te przedstawiono w przyjętym przez Komisję 13 marca komunikacie w sprawie skoordynowanej reakcji gospodarczej na epidemię COVID-19. Państwa członkowskie mogą na przykład wprowadzić ogólnie obowiązujące zmiany nadające przedsiębiorstwom określone korzyści (np. odroczenie podatków lub subsydiowanie skróconego czasu pracy we wszystkich sektorach), które nie podlegają zasadom pomocy państwa. Mogą również przyznawać przedsiębiorstwom rekompensaty za szkody poniesione bezpośrednio w wyniku pandemii wywołanej przez koronawirusa.
Tymczasowe ramy będą obowiązywać do końca grudnia 2020 r. Mając na uwadze zagwarantowanie pewności prawa, przed upływem tego terminu Komisja oceni, czy konieczne jest przedłużenie okresu ich obowiązywania.
Jawna wersja decyzji będzie dostępna pod numerem sprawy SA.56896 w rejestrze pomocy państwa na stronie Komisji poświęconej konkurencji po wyjaśnieniu wszelkich kwestii związanych z poufnością. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym pomocy państwa (State Aid Weekly e-News).
