Wieści z Unii: Zmiana sposobu produkcji i konsumpcji

Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu, Frans Timmermans, powiedział: – Aby osiągnąć neutralność klimatyczną do 2050 r., ochronić nasze środowisko naturalne i wzmocnić gospodarczą konkurencyjność, potrzebujemy gospodarki o obiegu w pełni zamkniętym. Obecnie nasza gospodarka jest nadal w dużej mierze linearna, jedynie 12 proc. surowców wtórnych i zasobów ponownie trafia do gospodarki. Wiele produktów psuje się zbyt łatwo, nie można ich ponownie użyć, naprawić ani poddać recyklingowi, lub są to wyroby jednorazowego użytku. Istnieje ogromny potencjał, zarówno dla przedsiębiorstw, jak i konsumentów, który należy wykorzystać. W ramach przedstawionego planu podejmujemy działania mające na celu zmianę sposobu, w jaki wytwarzane są produkty, oraz wzmocnienie pozycji konsumentów, tak aby mogli oni dokonywać zrównoważonych wyborów dla własnego dobra i dla dobra środowiska.

Komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius powiedział: – Mamy tylko jedną Ziemię, a do roku 2050 będziemy konsumować tak, jak byśmy ich mieli trzy. Nowy plan wprowadzi obieg zamknięty do naszego codziennego życia i przyspieszy zieloną transformację naszej gospodarki. Proponujemy zdecydowane działania mające na celu zmiany odnoszące się do początkowego ogniwa łańcucha zrównoważoności – projektowania produktów. Działania ukierunkowane na przyszłość stworzą możliwości dla przedsiębiorstw i nowe miejsca pracy, nadadzą nowe prawa konsumentom europejskim, pozwolą na wykorzystanie innowacji i cyfryzacji, a także zapewnią, że nic się nie będzie marnować, jak to się dzieje w przyrodzie.

Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym jest już w toku, a czołowe przedsiębiorstwa, konsumenci i organy publiczne w Europie korzystają z tego zrównoważonego modelu. Komisja dopilnuje, by przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym przyniosło możliwości wszystkim, nie pozostawiając nikogo w tyle. W ramach przedstawionego dzisiaj planu działania UE dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym, który stanowi część strategii przemysłowej UE, zaproponowano środki mające na celu:

• zapewnienie, by zrównoważone produkty stały się normą w UE. Komisja zaproponuje przepisy dotyczące polityki zrównoważonych produktów, aby zapewnić, by produkty wprowadzane do obrotu w UE były bardziej trwałe, łatwiejsze do ponownego wykorzystania, naprawy i recyklingu i w jak największym stopniu wykorzystywały materiały pochodzące z recyklingu zamiast surowców pierwotnych. Produkcja wyrobów jednorazowego użytku zostanie ograniczona, wyeliminowane zostanie przedwczesne skracanie cyklu życia produktów, a niszczenie niesprzedanych dóbr trwałego użytku – zakazane.
• wzmocnienie pozycji konsumentów. Konsumenci będą mieli dostęp do wiarygodnych informacji na temat takich kwestii, jak możliwość naprawy i trwałość produktów, co pomoże im w dokonywaniu zrównoważonych środowiskowo wyborów. Konsumenci odniosą korzyści z rzeczywistego „prawa do naprawy”.
• skupienie się na sektorach, w których wykorzystuje się najwięcej zasobów i w których potencjał zastosowania obiegu zamkniętego jest wysoki. Komisja podejmie konkretne działania dotyczące:
  • elektroniki i sprzętu ICT – „inicjatywa dotycząca urządzeń elektronicznych o zamkniętym cyklu życia” przyczyni się do wydłużenia cyklu życia produktów, poprawy zbierania i przetwarzania odpadów
  • baterii i pojazdów – nowe ramy regulacyjne dotyczące baterii w celu wzmocnienia zrównoważoności i pobudzenia potencjału baterii w zakresie obiegu zamkniętego
  • opakowań – nowe obowiązkowe wymogi dotyczące tego, co jest dozwolone na rynku UE, w tym ograniczenie (nadmiernego) pakowania
  • tworzyw sztucznych – nowe obowiązkowe wymogi w odniesieniu do zawartości materiałów pochodzących z recyklingu, a także zwrócenie szczególnej uwagi na mikrodrobiny plastiku, a także na biopochodne tworzywa sztuczne oraz tworzywa sztuczne ulegające biodegradacji
  • wyrobów włókienniczych – nowa strategia UE na rzecz wyrobów włókienniczych w celu wzmocnienia konkurencyjności i innowacyjności w sektorze oraz pobudzenia rynku wtórnego wykorzystania wyrobów włókienniczych
  • budownictwa i budynków – kompleksowa strategia na rzecz zrównoważonego środowiska zbudowanego promująca zasady obiegu zamkniętego odnośnie do budynków
  • żywności – nowa inicjatywa ustawodawcza w sprawie zastąpienia w usługach spożywczych jednorazowych opakowań żywności, naczyń i sztućców przez produkty wielorazowego użytku.

• zmniejszenie ilości odpadów. Działania skupią się na całkowitym uniknięciu problemu odpadów poprzez ich przekształcanie w surowce wtórne wysokiej jakości w ramach dobrze funkcjonującego rynku surowców wtórnych. Komisja zbada możliwość ustanowienia zharmonizowanego na poziomie unijnym modelu selektywnego zbierania odpadów i ich oznakowania. Plan działania przewidujący szereg środków mających na celu ograniczenie do minimum wywozu odpadów z UE i rozwiązania problemu nielegalnego przemieszczania odpadów.

Kontekst

Europejski Zielony Ład, przedstawiony 11 grudnia 2019 r. przez Komisję Ursuli von der Leyen, wyznacza ambitny plan działania na rzecz neutralnej dla klimatu gospodarki o obiegu zamkniętym, w której wzrost gospodarczy nie jest uzależniony od konsumpcji zasobów. Gospodarka o obiegu zamkniętym zmniejsza presję na zasoby naturalne i stanowi warunek wstępny osiągnięcia celu neutralności klimatycznej do 2050 r. oraz powstrzymania utraty różnorodności biologicznej. Połowa całkowitej ilości emisji gazów cieplarnianych oraz ponad 90 proc. utraty różnorodności biologicznej i deficytu wody wynika z wydobycia i przetwarzania zasobów.

Gospodarka o obiegu zamkniętym przyniesie korzyści netto w kategoriach wzrostu PKB i tworzenia miejsc pracy, gdyż zastosowanie ambitnych środków w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym w Europie może zwiększyć PKB Unii o dodatkowe 0,5 proc. do roku 2030, tworząc około 700 tys. nowych miejsc pracy.