Wieści z Unii: Ostrzeżenie dla Kambodży

Uruchomienie procedury tymczasowego wycofania preferencji nie powoduje natychmiastowego zniesienia preferencji taryfowych, które jest rozwiązaniem stosowanym w ostateczności. Wiąże się ono natomiast z rozpoczęciem okresu bacznej obserwacji i wzmożonego zaangażowania. Celem działań Komisji pozostaje poprawa sytuacji obywateli na miejscu.

Wysoka przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz wiceprzewodnicząca Komisji, Federica Mogherini powiedziała: – W lutym 2018 r. ministrowie spraw zagranicznych UE podkreślili, z jak wielką troską UE obserwuje sytuację w tym kraju. W ostatnich miesiącach władze Kambodży podjęły szereg pozytywnych działań, takich jak uwolnienie przetrzymywanych polityków, działaczy społeczeństwa obywatelskiego i dziennikarzy, a także próby zniesienia ograniczeń ciążących na społeczeństwie obywatelskim i na związkach zawodowych. Niemniej jednak jeśli rząd nie podejmie bardziej zdecydowanych działań, sytuacja w państwie doprowadzi do tego, że dalszy udział Kambodży w systemie „wszystko oprócz broni” stanie pod znakiem zapytania. Jako Unia Europejska dążymy do tego, by nasza współpraca z Kambodżą przynosiła korzyści jej obywatelom. Wsparcie dla demokracji i praw człowieka w tym państwie jest kluczowym elementem naszego partnerstwa.

Komisarz ds. handlu Cecilia Malmström powiedziała: – Chciałabym podkreślić, że dzisiejsza decyzja nie jest ostateczna, a podjęte kroki nie są zakończeniem procesu. Z drugiej strony czas ucieka i jak najszybciej muszą zostać podjęte konkretne działania. Rozpoczniemy teraz proces obserwacji i oceny sytuacji, podczas którego mamy zamiar ściśle współpracować z władzami Kambodży w celu wspólnego opracowania planu na przyszłość. Stwierdzenie, że polityka handlowa UE opiera się na wartościach, to nie są tylko puste słowa. Jesteśmy dumni z tego, że na świecie nasz rynek jest jednym z najbardziej otwartych dla krajów rozwijających się. Dowody wskazują, że możliwość eksportu na jednolity rynek UE może w znaczący sposób ożywić gospodarki tych krajów. Niemniej jednak w zamian oczekujemy, że kraje te będą przestrzegać podstawowych zasad. W wyniku naszych działań w Kambodży doszliśmy do wniosku, że istnieją tam poważne braki w sferze praw człowieka i praw pracowniczych, które rząd Kambodży musi uzupełnić, jeśli chce utrzymać preferencyjny dostęp swojego państwa do naszego rynku.

Po okresie wzmożonych działań, między innymi misji informacyjnej w Kambodży w lipcu 2018 r., a następnie spotkaniach dwustronnych na najwyższym szczeblu, Komisja znalazła dowody systematycznego naruszania praw człowieka i praw pracowniczych, w szczególności prawa do udziału w życiu politycznym, a także wolności słowa, zrzeszania się i zgromadzeń. UE od dłuższego czasu jest zaniepokojona sytuacją w Kambodży w związku z brakiem praw pracowniczych i konfliktami związanymi z koncesjami na gospodarcze wykorzystanie gruntów, a ostatnie doniesienia pogłębiają te obawy.

Dzisiejsza decyzja zostanie opublikowana 12 lutego w Dzienniku Urzędowym UE i zapoczątkuje proces mający na celu doprowadzenie do tego, by Kambodża spełniała wymogi wynikające z podstawowych konwencji ONZ i MOP:

• sześciomiesięczny okres intensywnej obserwacji i działań we współpracy z władzami Kambodży;
• następnie UE będzie miała trzy miesiące na opracowanie sprawozdania na podstawie swoich ustaleń;
• po dwunastu miesiącach Komisja zakończy procedurę i ostatecznie zdecyduje o ewentualnym zniesieniu preferencji taryfowych; na tym etapie Komisja zdecyduje także o zakresie i czasie trwania wycofania preferencji. Ewentualne zniesienie preferencji taryfowych nastąpiłoby po dodatkowym okresie sześciu miesięcy.

4 października 2018 r. wysoka przedstawiciel oraz wiceprzewodnicząca Komisji Federica Mogherini i komisarz Cecilia Malmström rozpoczęły wewnętrzny proces mający na celu uruchomienie tej procedury. Pod koniec stycznia 2019 r. państwa członkowskie zatwierdziły wniosek Komisji dotyczący uruchomienia procedury wycofania preferencji.

Kontekst

System handlu „wszystko oprócz broni” jest jednym z elementów ogólnego systemu preferencji taryfowych UE (GSP), dzięki któremu podatne na zagrożenia kraje rozwijające się mogą płacić niższe cła wywozowe albo zostać z nich zwolnione, co zapewnia im niezbędny dostęp do rynku UE i przyczynia się do ich wzrostu. System ten jednostronnie gwarantuje krajom najsłabiej rozwiniętym na świecie (zgodnie z definicją ONZ) bezcłowy i bezkontyngentowy dostęp do rynku UE dla wszystkich towarów poza bronią i amunicją. Zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym ogólnego systemu preferencji, preferencje handlowe mogą zostać zawieszone w przypadku „poważnego i systematycznego naruszania zasad” zawartych w konwencjach praw człowieka i praw pracowniczych wymienionych w załączniku VIII do tego rozporządzenia.

Eksport tkanin, obuwia, gotowych artykułów spożywczych, produktów roślinnych (ryżu) i rowerów stanowił 97 proc. całego eksportu Kambodży do UE w 2018 r. Z całego eksportu, którego wartość wyniosła 4,9 mld euro, 99 proc. (4,8 mld euro) kwalifikowało się do oclenia preferencyjnego EBA.