Już na etapie przygotowania inwestycji i wyboru wariantów gromadzone są oraz analizowane dane archiwalne dotyczące stanowisk archeologicznych na terenie przyszłej drogi. Liczba stanowisk archeologicznych, ich rodzaj i forma ochrony konserwatorskiej, może mieć również wpływ na przebieg drogi. Ze względu na nieodnawialny charakter dziedzictwa archeologicznego, nadrzędną zasadą jego ochrony jest zachowanie go w nienaruszonym stanie co w efekcie może skutkować wyborem innego wariantu przebiegu drogi.
Badania rozpoznawcze
Po wydaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, która między innymi wskazuje wariant przebiegu drogi, konieczne jest uzyskanie od wojewódzkiego konserwatora zabytków decyzji określającej zakres i rodzaj badań archeologicznych na wybranym pod inwestycje terenie. Pierwszym etapem badań archeologicznych są zazwyczaj badania nieinwazyjne polegające na szczegółowym rozpoznaniu terenu bez ingerencji w grunt. To przede wszystkim badania powierzchniowe, nazywane potocznie przez archeologów powierzchniówkami. Archeolodzy przechodzą cały teren przyszłej inwestycji w celu poszukiwania na powierzchni ziemi zabytków archeologicznych, w szczególności fragmentów glinianych naczyń lub narzędzi krzemiennych. Przed przystąpieniem do powierzchniówek wykonywane są kwerendy archiwalne (poszukiwania informacji) w wojewódzkim urzędzie ochrony zabytków i Narodowym Instytucie Zabytków. Analizowane są także dane z lotniczego skaningu laserowego (LiDAR) pozyskiwane z Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii, a także ogólnodostępnych zobrazowań satelitarnych. Na podstawie
Badania wykopaliskowe
W kolejnej decyzji wojewódzki konserwator zabytków określa konkretne miejsca – stanowiska archeologiczne oraz wyznacza powierzchnie do badań wykopaliskowych. To są już badania inwazyjne. Polegają one na metodycznym usuwaniu warstw ziemi, aby odsłonić zachowane w gruncie zabytki archeologiczne. Nieodzownym elementem badań wykopaliskowych jest wykonywanie na każdym kolejnym etapie badań dokumentacji fotograficznej, rysunkowej oraz opisowej, a także pomiarów geodezyjnych. Metody badań, jak i sposób dokumentacji, są dobierane w zależności od specyfiki danego stanowiska. Po zakończeniu badań w terenie archeolodzy przystępują do opracowania ich wyników poddając odkryte zabytki różnorodnym analizom. Na ich podstawie możliwe jest zrekonstruowanie działalności ludzi w przeszłości.
Nadzór archeologiczny
Dodatkowo podczas prac ziemnych polegających w szczególności na odhumusowaniu, cały teren inwestycji jest objęty nadzorem archeologicznym. Oznacza to, że archeolog jest obecny na placu budowy i obserwuje proces usuwania żyznej warstwy ziemi. W przypadku zauważenia jakichkolwiek zabytków archeologicznych wstrzymuje roboty i zgłasza swoje odkrycie do wojewódzkiego konserwatora zabytków. Po jego oględzinach w terenie i potwierdzeniu, że odkryte zostały zabytki archeologiczne, zostaje wydana decyzja wstrzymująca roboty ziemne w miejscu odkrycia i nakazująca przeprowadzenie badań archeologicznych.
Odkryte ciekawostki
Archeolodzy pracują na budowie trzech odcinków autostrady A2: Groszki – Siedlce Zachód, Malinowiec – Łukowisko i Łukowisko – Swory, a także na obwodnicach: Kołbieli i Pułtuska.
Na budowie autostrady A2 pomiędzy Kałuszynem a Groszkami odkryte zostało cmentarzysko ciałopalne z VI-V w. p.n.e., na którym znajdowały się groby popielnicowe i jamowe. Był to wówczas powszechny sposób pochówku zmarłych. Polegał on na spaleniu ciała, a następnie zebrania szczątków i złożenia ich do naczynia – popielnicy, które zakopywano w ziemi. Podczas badań antropologicznych zawartości jednej z odkrytych popielnic udało się zaobserwować, że kości zmarłego były układane w taki sposób, że na dole naczynia znajdowały się kości ze stóp a na górze – z czaszki.
Na stanowisku archeologicznym w Szymonach odkryto pozostałości zabudowy browaru, który funkcjonował w tym miejscu w XIX w. i został zamknięty na początku XX w. Oprócz pozostałości fundamentów i posadzek, archeolodzy odkryli również wyroby szklane i ceramiczne, a także ślady po uprawie chmielu.
materiał: Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad
tekst i zdjęcia: Małgorzata Tarnowska Główny Specjalista Pion Dyrektora Oddziału komórka ds. komunikacji
opracowanie: Gwalbert Krzewicki
