Komisja Europejska przyjęła komunikat, w którym podsumowuje zmienione okoliczności zarządzania gospodarczego w następstwie kryzysu związanego z COVID-19 i wznawia debatę publiczną na temat przeglądu unijnych ram zarządzania gospodarczego. Komunikat ten wynika ze zobowiązania przewodniczącej Ursuli von der Leyen wyrażonego w orędziu o stanie Unii na rzecz osiągnięcia konsensusu w sprawie przyszłości unijnych ram zarządzania gospodarczego. Rozpoczętą po raz pierwszy w lutym 2020 r. debatę publiczną Komisja poprzednio zawiesiła, aby skoncentrować się na reagowaniu na gospodarcze i społeczne skutki pandemii COVID-19.
Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw gospodarki służącej ludziom, stwierdził: – Po zawirowaniach spowodowanych pandemią sytuacja w Europie obecnie się uspokaja. Dzięki naszej skoordynowanej i asertywnej reakcji wzrost gospodarczy przekroczył nasze oczekiwania. Kryzys uwidocznił jednak też pewne trudności: wyższy deficyt i zadłużenie, większe rozbieżności i nierówności oraz zwiększone zapotrzebowanie na inwestycje. Potrzebujemy zasad zarządzania gospodarczego, które pomogłyby sprostać tym wyzwaniom. Dlatego rozpoczynamy dziś debatę publiczną. Chcemy poznać opinie i pomysły, by zapewnić konsensus i poczucie wspólnej odpowiedzialności za skuteczny nadzór gospodarczy. Możemy w ten sposób sprawić, by nasze społeczeństwa i gospodarki stały się bardziej zrównoważone, sprawiedliwe i konkurencyjne oraz w pełni gotowe na przyszłe wyzwania.
Paolo Gentiloni, komisarz do spraw gospodarki, powiedział: – Po zeszłorocznym bezprecedensowym wstrząsie europejska gospodarka szybko się ożywia. Musimy teraz zadbać o to, by przyszły wzrost był zarówno trwały, jak i zrównoważony. Przegląd zarządzania gospodarczego wznawiamy w kontekście ogromnych potrzeb inwestycyjnych, kiedy z każdym rokiem kryzys klimatyczny staje się coraz poważniejszy. Jednocześnie silne wsparcie fiskalne zastosowane podczas pandemii doprowadziło do podniesienia poziomów zadłużenia. Wyzwania te sprawiają, że posiadanie przejrzystych i skutecznych ram budżetowych jest tym bardziej niezbędne. Osiągnięcie tego jest naszym wspólnym obowiązkiem i ma kluczowe znaczenie dla przyszłości Unii.
Wznowiona debata będzie opierać się zarówno na opinii Komisji na temat skuteczności przedstawionych w lutym 2020 r. ram nadzoru gospodarczego, jak i na wnioskach wyciągniętych z kryzysu związanego z COVID-19 opisanych w dzisiejszym komunikacie. Komisja zachęca wszystkie główne zainteresowane strony do zaangażowania się w tę debatę publiczną, aby osiągnąć porozumienie co do przyszłości ram zarządzania gospodarczego. Kluczowe znaczenie ma to, by istniejące ramy w pełni wspierały państwa członkowskie w reagowaniu na gospodarcze i społeczne skutki pandemii COVID-19 oraz stanowiły odpowiedź na najpilniejsze wyzwania stojące przed UE.
Komisja rozważy wszystkie uwagi wyrażone podczas tej debaty publicznej. W pierwszym kwartale 2022 r. Komisja przedstawi wytyczne dotyczące polityki budżetowej na nadchodzący okres. Ułatwi to koordynację polityk fiskalnych oraz przygotowanie programów stabilności i konwergencji państw członkowskich. W wytycznych uwzględniona zostanie globalna sytuacja gospodarcza, specyficzna sytuacja każdego państwa członkowskiego oraz dyskusja na temat ram zarządzania gospodarczego. Komisja przedstawi kierunki dotyczące ewentualnych zmian ram zarządzania gospodarczego w celu osiągnięcia szerokiego porozumienia co do dalszych działań do 2023 r.
Nowa sytuacja w następstwie pandemii COVID-19
Unijne ramy zarządzania gospodarczego od początku stanowiły wytyczne dla państw członkowskich w dążeniu do osiągnięcia ich celów polityki gospodarczej i budżetowej, koordynowania ich polityk gospodarczych, eliminowania zakłóceń równowagi makroekonomicznej i dbania o kondycję finansów publicznych. Wraz z upływem czasu ramy te ewoluowały i w odpowiedzi na nowe wyzwania gospodarcze wprowadzono zmiany, takie jak pakiet sześciu wniosków ustawodawczych i drugi pakiet dotyczący zarządzania gospodarczego.
Jednak mimo zmian nadal występują pewne słabe punkty, którym nie zaradzono skutecznie w ramach budżetowych. Jednocześnie ramy stają się coraz bardziej złożone. Ponadto od czasu ustanowienia zasad po raz pierwszy znacznie zmienił się kontekst gospodarczy.
Te i inne kwestie były widoczne już w lutym 2020 r., kiedy Komisja przedstawiła komunikat w sprawie przeglądu zarządzania gospodarczego w UE. Główne wnioski z przeglądu są nadal aktualne i nie przestały być istotne. Jednak poważne skutki kryzysu związanego z COVID-19 sprawiły, że wyzwania, jakim ramy muszą pilnie sprostać stały się jeszcze poważniejsze.
Nowe wyzwania oraz wdrożone doświadczenia i wnioski
W debacie publicznej na temat przeglądu ram zarządzania gospodarczego trzeba będzie uwzględnić kwestie określone w komunikacie z 2020 r. i wprowadzić odpowiednie środki. Kwestie te obejmują m.in. to, w jaki sposób można zapewnić stabilność finansów publicznych, zapobiegać zakłóceniom równowagi makroekonomicznej i korygować je, uprościć obowiązujące przepisy oraz poprawić ich przejrzystość i egzekwowania ich, a także odpowiedzialność w ich zakresie.
Przegląd unijnych ram zarządzania gospodarczego powinien ponadto uwzględniać nowe wyzwania, na które zwrócono uwagę w związku z kryzysem związanym z COVID-19. Należałoby również wyciągnąć użyteczne wnioski z udanej reakcji politycznej UE na wybuch epidemii, w szczególności jeśli chodzi o zarządzanie Instrumentem na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
Otwarta i pluralistyczna debata
Zakrojona na szeroką skalę pluralistyczna debata uwzględniająca wszystkie zainteresowane strony jest nieodzowna do osiągnięcia szerokiego porozumienia w sprawie dalszych działań w zakresie unijnych ram zarządzania gospodarczego. Komisja zachęca zatem zainteresowane strony do zaangażowania się w debatę oraz przedstawienia swoich uwag na temat dotychczasowego funkcjonowania ram zarządzania gospodarczego i możliwych rozwiązań służących zwiększeniu ich skuteczności. Do zainteresowanych stron zalicza się pozostałe instytucje europejskie, organy krajowe, partnerzy społeczni i środowiska akademickie.
Debata prowadzona będzie za pośrednictwem różnych forów, w tym poświęconych debacie spotkań i warsztatów oraz ankiety internetowej, która została dziś wznowiona. Obywatele, organizacje i organy publiczne proszeni są o przedstawienie uwag do dnia 31 grudnia 2021 r.
