– 550 lat temu powołano do życia nowe województwo – województwo lubelskie, które w Królestwie Polskim miało spełniać bardzo ważną rolę. To u nas miało miejsce wiele historycznych wydarzeń. Powinniśmy przybliżać historię Lubelskiego mieszkańcom
całego kraju, gdyż nasz region był niejednokrotnie świadkiem dziejowych momentów – powiedział marszałek Jarosław Stawiarski.
26 stycznia 2024 r. Radni Sejmiku Województwa Lubelskiego przyjęli uchwałę w sprawie ustanowienia roku 2024 „Rokiem Jubileuszu 550-lecia Województwa Lubelskiego”.
W treści uchwały czytamy:
W ponadtysiącletnich dziejach państwa polskiego ponad połowę, bo 550 lat, stanowi wielka i piękna historia województwa lubelskiego. Lubelskie to jedno z najstarszych województw w Polsce, które przez długi czas znajdowało się niemal w centrum Rzeczypospolitej.
Życie każdej społeczności kształtują chwile, które utwierdzają jej tożsamość, przypominają bogatą historię oraz wyznaczają kierunek działalności na przyszłość. Takim doniosłym dla naszego regionu wydarzeniem jest przypadająca w bieżącym roku 550. rocznica powstania Województwa Lubelskiego. W 1474 roku król Kazimierz Jagiellończyk utworzył województwo lubelskie.
Dlatego rok 2024 ustanawiamy „Rokiem Jubileuszu 550-lecia Województwa Lubelskiego” i pragniemy przez cały ten czas wspólnie z mieszkańcami naszego regionu świętować imponujący jubileusz.
Czujemy się zobowiązani do przekazywania młodemu pokoleniu tych wszystkich wartości, które przez stulecia tworzyły ducha polskości w sercach naszych przodków. Chcemy bardziej poznać dzieje naszej małej ojczyzny i jej wkład w dziedzictwo kulturowe Polski i Europy.
Świadomi potrzeby współpracy ze wszystkimi środowiskami, pragniemy popularyzować wiedzę o chlubnych kartach historii województwa lubelskiego, a także wzmacniać we wspólnotach lokalnych poczucie dumy z własnej tożsamości.
Przyjęciem uchwały Sejmik zaprosił jednostki samorządu terytorialnego, środowiska kulturalne, naukowe, organizacje pozarządowe, młodzież szkolną i akademicką do włączenia się w organizację uroczystych obchodów jubileuszu 550-lecia Województwa Lubelskiego, a Mieszkańców Województwa Lubelskiego – do wspólnego świętowania.
– Lublin i Lubelszczyzna były bramą Zachodu na Wschód. To właśnie tutaj została zawarta unia lubelska. Gdy w 1915 roku pojawiły się wojska niemieckie, to Lublin stał się stolicą okupacji austriackiej, a przez to centralnym regionem życia politycznego. To tu powstał rząd tymczasowy. W okresie międzywojennym nasze województwo nie graniczyło z żadnym państwem – mówił prof. Mieczysław Ryba, wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Lubelskiego.
Lubelskie zaczęło zaznaczać swą odrębność już w końcu XII w., gdy zostały powołane do życia samodzielne jednostki administracji państwowej (kasztelania) i kościelnej (archidiakonat). W połowie XIV w. pojawił się w Lublinie starosta, który przejął funkcję kasztelana. Znaczenie Ziemi Lubelskiej wyraźnie wzrosło po zawarciu unii polsko-litewskiej w Krewie w 1385 roku. Wówczas region stał się ważnym centrum wymiany handlowej w Europie Środkowo-Wschodniej. Kronikarz Jan Długosz pisał, że utworzenie województwa lubelskiego stało się „z przyczyny wzrostu i znacznego powiększenia się tej prowincji”.
Podpisanie w roku 1569 Unii Lubelskiej jednoczącej w jednym państwowym organizmie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie pozwoliło na zachowanie wielokulturowości, korzystanie z różnorodności tradycji i religii mieszkańców tego obszaru. Wejście w życie postanowień dokumentu, któremu przyświecało hasło „Wolni z wolnymi, równi z równymi”, jest jednym z najważniejszych wydarzeń nie tylko dla naszego regionu czy Polski, ale również i całej Europy.
Spośród innych ważnych wydarzeń z historii Lubelszczyzny mających znaczenie dla życia społecznego i politycznego należałoby wymienić jeszcze m.in.: Zjazd lubelski w 1386 roku, który wytyczył drogę do zawarcia w Lublinie między Polską i Litwą unii realnej i powstania Rzeczpospolitej Obojga Narodów, ustanowienie Trybunału Koronnego w 1578 roku, założenie Akademii Zamojskiej w 1594 roku, trzeciej Uczelni Wyższej na Ziemiach Polskich, zwycięską bitwę pod Stoczkiem Łukowskim w 1831 roku w czasie powstania listopadowego, bitwę pod Panasówką w 1863 roku w czasie powstania styczniowego, powstanie w Lublinie Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej w 1918 roku, bitwę z bolszewikami pod Komarowem w 1920 roku czy Lubelski Lipiec w 1980 roku, który był pierwszą falą strajków wyprzedzających wydarzenia na Wybrzeżu, gdzie doszło do podpisania porozumień sierpniowych i powstania Solidarności.
materiał: Urząd Marszałkowski
tekst i zdjęcia: Anna Nycz Biuro Prasowe KANCELARIA MARSZAŁKA Urząd Marszałkowski
opracowanie: Gwalbert Krzewicki
