Miejscowości w programie:
Cełujki, Cicibór Duży, Cicibór Mały, Dokudów Drugi, Grabanów Kolonia i Wieś, Husinka, Krzymowskie, Porosiuki, Styrzyniec, Sycyna.
Gminny Program Rewitalizacji dla Gminy Biała Podlaska 2023-2030 został poddany analizie oraz kompleksowej weryfikacji w zestawieniu z kluczowymi dokumentami strategicznymi i operacyjnymi w skali makro i mikro. Zwrócić uwagę, należy na to, iż proces rewitalizacji, co do zasady ma wymiar lokalny i powinien kreować rozwój na poziomie jednostek samorządu terytorialnego, a następnie pośrednio realizować cele i założenia programów na poziomie regionu i kraju.
Obszar Rewitalizacji Cełujki
Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku liczba ludności we wsi Cełujki to 239 z czego 53,1% mieszkańców stanowią kobiety, a 46,9% ludności to mężczyźni. Miejscowość zamieszkuje 1,79% mieszkańców gminy.
Współczynnik feminizacji we wsi wynosi 113 i jest większy od współczynnika feminizacji dla województwa lubelskiego oraz większy od współczynnika dla całej Polski. Ponad 62% mieszkańców wsi Cełujki jest w wieku produkcyjnym, 18,8% w wieku przedprodukcyjnym, a 18,4% mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym. Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada we wsi Cełujki 59,3 osób w wieku nieprodukcyjnym.
Ten wskaźnik obciążenia demograficznego jest więc znacznie mniejszy od wskaźnika dla województwa lubelskiego oraz znacznie mniejszy od wskaźnika obciążenia demograficznego dla całej Polski. Jak wskazano w diagnozie służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji obszar boryka się z licznymi problemami społecznymi. Zasadniczo problemy społeczne obszaru w dużej mierze wynikają ze zwiększonego poziomu bezrobocia w tym także długotrwałego. Liczba bezrobotnych w przeliczeniu na 100 mieszkańców wynosi 5,8 przy średniej dla całego obszaru gminy 4,30. Brak zatrudnienia negatywnie oddziałuje na sytuację życiową mieszkańców. Pochodną tego zjawiska jest zwiększona liczba osób korzystających z usług pomocy społecznej, która wynosi 11,3 osoby na 100 mieszkańców przy średniej gminnej 8,65 mieszkańców. W konsekwencji wysokiego poziomu bezrobocia, ubóstwa dotyka go ponadnormatywna liczba przestępstw kryminalnych na 100 mieszkańców (jest ich blisko dwukrotnie więcej). Obszar cechują również problemy w zakresie niskiego poziomu edukacji (średnia % wyniku sprawdzianu ósmoklasistów z części humanistycznej i matematycznej oraz językowej). Uczniowie z terenu sołectwa Cełujki uczęszczają do Szkoły Podstawowej w Sworach, gdzie wyniki egzaminu z matematyki i języka angielskiego znacznie odbiegały od średniej gminnej. Sołectwo Cełujki charakteryzuje się również niskim poziomem kapitału społecznego (liczba zarejestrowanych organizacji NGO na terenie sołectwa – 1).
W 2021 roku we wsi Cełujki oddano do użytku 1 mieszkanie.
Na każdych 1000 mieszkańców oddano więc do użytku 4,18 nowych lokali. Jest to wartość nieznacznie mniejsza od wartości dla województwa lubelskiego oraz znacznie mniejsza od średniej dla całej Polski.
We wsi Cełujki w roku 2021 w rejestrze REGON zarejestrowanych było 17 podmiotów gospodarki narodowej, z czego 15 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W roku 2021 zarejestrowano tylko 1 nowy podmiot. Sołectwo cechują również problemy komunikacyjne. W opinii mieszkańców stan nawierzchni dróg jest niezadowalający, brak jest ścieżek rowerowych i chodników, a także częściowy brak oświetlenia drogowego co generuje problemy związane z bezpieczeństwem użytkowników dróg. Ponadto mieszkańcy zgłaszają brak publicznych miejsc spotkań – przestrzeni publicznych (parki, zieleńce, miejsca spotkań mieszkańców).
Projekty rewitalizacyjne do 2030 roku które zaplanowano do realizacji w Cełujkach:
1. Remont i doposażenie świetlicy wiejskiej
2. Budowa nowego i wymiana nieekologicznego oświetlenia ulicznego na LED
3. Remont i przebudowa dróg oraz poprawa bezpieczeństwa komunikacyjnego
4. Budowa obiektów sportowych i rekreacyjnych
5. Kształcenie i rozwój dzieci i młodzieży lokalnej oraz zajęcia dla dorosłych w świetlicy wiejskiej
6. Stop wykluczeniu
7. Poznajmy się – wydarzenia integrujące.
Co to jest REWITALIZACJA
Rewitalizacja to kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji.
Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru oraz wzmacnianie jego lokalnych potencjałów (w tym także kulturowych) i jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez interesariuszy (m.in. przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, właścicieli nieruchomości, organy władzy publicznej, etc.) tego procesu, w tym przede wszystkim we współpracy z lokalną społecznością. Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji prowadzone są w sposób spójny: wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) oraz zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, np. transportową, energetyczną, celami i kierunkami wynikającymi z dokumentów strategicznych i planistycznych).
Obszar może zostać wskazany jako obszar zdegradowany, jeśli znajduje się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym oraz gdy występuje na nim co najmniej jedno z następujących negatywnych zjawisk:
– gospodarczych (w szczególności niski stopień przedsiębiorczości, słaba kondycja lokalnych przedsiębiorstw),
– środowiskowych (w szczególności przekroczenie standardów jakości środowiska, obecność odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska),
– przestrzenno-funkcjonalnych (w szczególności niewystarczające wyposażenie w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej zły stan techniczny, brak dostępu do podstawowych usług lub ich niska jakość, niedostosowanie rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niski poziom obsługi komunikacyjnej, niedobór lub niska jakość terenów publicznych),
– technicznych (w szczególności degradacja stanu technicznego obiektów),
– budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym oraz niefunkcjonowanie rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska.
Natomiast interesariuszami rewitalizacji są w szczególności:
– mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze, w tym spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe i towarzystwa budownictwa społecznego;
– mieszkańcy gminy inni niż wymienieni powyżej;
– podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność gospodarczą;
– podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne;
– jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne;
– organy władzy publicznej;
– podmioty, inne niż wymienione w pkt 6, realizujące na obszarze rewitalizacji uprawnienia Skarbu Państwa.
Definicja rewitalizacji podkreśla kilka istotnych zagadnień i wyzwań związanych z procesem wychodzenia ze stanu kryzysowego obszaru kryzysowego. Po pierwsze proces rewitalizacji powinien być realizowany w sposób kompleksowy, tj. w taki sposób, który nie tylko rozwiązuje lub eliminuje wybrane zagrożenia i problemy, ale także w sposób pozwalający na wykorzystanie mocnych stron nie tylko obszaru rewitalizowanego, ale całej gminy, jak również potencjału otoczenia zewnętrznego.
Świetlica w Cełujkach połączona z remizą miejscowej jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej
Teren sportowo – rekreacyjny w centrum miejscowości – obecnie
materiał: Radio Biper Biała Podlaska
tekst, zdjęcia i opracowanie: Leszek Niedaleki
