Program:
19.00 – „Chasydzi” wernisaż wystawy fotograficznej Joanny Sidorowicz
Joanna Sidorowicz z urodzenia Wrocławianka. Mieszka w Częstochowie. Fotografią zajmuje się około 18 lat. Jest to fotografia starej i nowej architektury – podwórka, klatki schodowe, urbexy, miejsca opuszczone, tematy związane z kulturą żydowską, z mieszanką kultur (wschodnia Polska), krajobrazy w geometrycznej formie, portrety oraz fotografia otworkowa. Sporo wystaw, bo ponad 140, w tym 100 indywidualnych. Większość to wystawy o chasydach. Na obecną chwilę 34.Tematem tym interesuje się od 15tu lat. Bywa na jorcajtach cadyków w Lelowie, Leżajsku, Radomsku, Częstochowie, Piotrkowie Trybunalskim, Nowym Sączu. Autorce udało się również odwiedzić ortodoksyjną dzielnicę Jerozolimy, Mea Shearim, gdzie udokumentowała życie dzielnicy podczas świąt Sukkot oraz Purim. W planach wyjazdy na tereny Galicji, gdzie jest wiele miejsc związanych z życiem chasydów oraz kolejne wizyty w Izraelu w miejscach, gdzie żyją różne odłamy ortodoksyjnych Żydów. Natomiast najłatwiejszym tematem dla niej, jak mówi, są odrapane podwórka, klatki schodowe, gdzie wyłapuje kolor, fakturę, które często okazują się miejscami, gdzie były getta …. Temat cmentarzy, wielokulturowości też nie jest jej obcy. W minionym roku (2022) pokazała pierwszą wystawę o temacie Podlasia oraz pierwszą odsłonę o wielokulturowości, gdzie również przewija się temat judaizmu. Czas pokaże co jeszcze uwieczni swoim okiem i aparatem fotograficznym.
Chasydzi – słowo pochodzące od słowa chasidim, czyli pobożni, bogobojni,czyści uczniowie cadyków. Chasydyzm to ruch religijny o charakterze mistycznym. Powstał na przełomie XVII – XVIII wieku na Podolu, wschodniej Rzeczypospolitej. W tym czasie wzrosło zainteresowanie mistyką oraz nauką kabały. Chasydzi czczą B-ga poprzez taniec i śpiew oraz modlitwę prowadzącą do stanu radosnego uniesienia. Przywódcą chasydów jest cadyk (pobożny, sprawiedliwy). Cadyk to przywódca charyzmatyczny zwany inaczej Rebe. Cadyk jest wzorem pobożności, pokory i sprawiedliwości. Cadykowie są otaczani czcią, ze względu na przypisywanie im zdolności czynienia cudów. Pierwszym cadykiem był Izrael ben Eliezer znany pod przydomkiem Ha Baal Szem Tow urodzony około 1700 roku w Okopach Świętej Trójcy, zmarły w 1760 roku w Międzybożu.
Moja wystawa to zdjęcia z Lelowa, Leżajska, Częstochowy, Radomska. Wypadałoby zatem napisać parę słów o cadykach z tych miejsc. Chasydzi przyjeżdżają na groby swoich cadyków w jorcajt, czyli w dzień śmierci cadyka. Wierzą, że w rocznicę śmierci cadyk zstępuje z nieba i zabiera ich liczne prośby o zdrowie, o potomstwo, o pomyślność w interesach. Prośby te składają przy grobach cadyków w formie karteczek tzw kwitełe. W Lelowie spoczywa cadyk David Biderman (1746 – 1814). W Leżajsku cadyk Elimelech Weissblum (urodzony w Tykocinie 1717, zmarły w Leżajsku 1787). W Częstochowie pochowany jest cadyk Pinchas Menachem Justman z Pilicy (1848 – 1920). W Radomsku pochowanych jest kilku cadyków z rodziny Rabinowicz: cadyk Salomon Rabinowicz, cadyk Cwi Meir Rabinowicz, cadyk Abraham Isachor Daw Rabinowicz, cadyk Ezechid Rabinowicz, cadyk Mojżesz Elimelech Rabinowicz, cadyk Szlomo ha- Kohen Rabinowicz. Chasydyzm narodził się na Podolu jako kontra przeciwko skostniałemu judaizmowi (mitnagdim) rabinicznemu jak już wspomniałam na przełomie XVII i XVIII wieku. W XIX i XX wieku dynastie chasydzkie istniały w wielu miejscowościach Galicji, Królestwa Polskiego, Podola, Wołynia oraz na Węgrzech, w Rumunii, na Litwie. Prężnym ośrodkiem był Czarnobyl. W czasie I wojny światowej wielu chasydów wyemigrowało do USA, do Palestyny, do Europy. Chasydyzm funkcjonuje na terenie II RP tylko do czasów II wojny światowej. W efekcie Holokaustu zniknął z terenów Europy środkowo-wschodniej. Po II wojnie światowej rozwijał się i rozwija w USA, Europie Zachodniej i Izraelu stając się symbolem ortodoksji.
Chasydzi – to tytuł mojej wystawy fotograficznej. Fotografie powstały w latach 2009 do 2023.
tekst: Joanna Sidorowicz
20.00 – Koncert Alicji Grabowskiej – Pieśni Żydowskiego Sztetla
Koncert pieśni żydowskich związanych z życiem rodzinnym i obrzędowością. Wśród wykonanych utworów znajdą się pieśni codzienne, kołysanki, świąteczne, również oparte na tradycyjnych motywach chasydzkich. Znane i często wykonywane takie jak Tumbalalajka, Majne Yiddishe Mame, Aż de rebe tance, jak i te rzadziej wykonywane Hot a Jid a wabele czy Wu bist do gewain.
Wykonane w składzie:
Alicja Grabowska – śpiew, looping
Rafał Grabowski – akordeon
Radosław Koper – skrzypce
materiał: Siemiatycki Ośrodek Kultury
opracowanie: Anna Ostapiuk
