Pan Cezary od wielu lat jest znanym regionalistą, który w przystępny sposób dzieli się historią Białej Podlaskiej i regionu południowego Podlasia. Jednym z tematów, jaki jest mu szczególnie bliski, jest ten związany z historią społeczności żydowskiej w regionie. Historia żydów w Białej Podlaskiej, zakończyła się po kilkuset latach obecności wraz z wybuchem II wojny światowej. Po upływie tylu lat od tych tragicznych wydarzeń, nie wiele ostało się po ich obecności w mieście, a co gorsza zanika całkowicie pamięć o tej części historii. Pan Cezary od wielu lat organizuje spotkania edukacyjne, w tym m.in. z potomkami dawnych mieszkańców żydowskiego pochodzenia, które odkrywają, przypominają i przybliżają tą zapomnianą kartę historii. Tym razem z okazji 80. rocznicy likwidacji bialskiego getta, bialczanie – w tym uczniowie bialskich szkół, mogli uczestniczyć w historycznym spacerze, podczas którego można było się dowiedzieć wiele interesujących ciekawostek na temat życia dawnej społeczności żydowskiej. W spotkaniu uczestniczyli także m.in. prezydent miasta Michał Litwiniuk, naczelnik Wydziału Edukacji, Kultury i Sportu dr. Stanisław Romanowski oraz kierownik Referatu Kultury i Sportu Beata Demianiuk.
Uczestniczy wycieczki spotkali się na ul. Łaziennej, skąd udali się m.in. na ul. Krótką, gdzie przy trzech tzw. kamieniach pamięci z nazwiskami mieszkańców miasta – Joela Zylberberga, Chaima Zylberberga i Gertrudy Waksin Zylberberg złożono kwiaty. Pamięć oddano także pod pamiątkową tablicą, odsłoniętą w rocznicę likwidacji getta, która znajduje się na budynku dawnego szpitala żydowskiego (obecnie Urząd Stanu Cywilnego) od strony ul. Sadowej. Tablica ta upamiętnia około 12 tys. Żydów z Białej Podlaskiej i okolic zamordowanych w latach 1939-1944 przez hitlerowców.
Getto w Białej Podlaskiej Niemcy utworzyli w marcu 1941 roku na terenie śródmieścia, w obrębie ulic: Grabanowskiej (obecnej Moniuszki), Janowskiej, Prostej i Sadowej. Jego likwidacja odbyła się w 1942 roku w ramach akcji Reinhard, której celem była eksterminacja europejskich Żydów. Do getta w Białej Podlaskiej od 1940 roku przesiedlono 6 tys. Żydów z miasta oraz 6 tys. z Augustowa, Suwałk, Mławy, Serocka, Krakowa, Janowa Podlaskiego i Konstantynowa. Dzień likwidacji getta był najbardziej tragicznym w 500-letnich dziejach miasta. Deportacje rozpoczęły się w czerwcu. Pierwszy transport 3000 Żydów Niemcy wywieźli do obozu zagłady w Sobiborze. We wrześniu rozpoczęła się ostateczna likwidacja getta. Do końca października w mieście zamordowano około 3600 osób. Około 600 z nich zabito na terenie getta, około 1000 osób na cmentarzu żydowskim, a około 2000 osób na placu zwanym „Popówka” (niedaleko obecnej Komendy Miejskiej Policji). Pozostałych w mieście około 6000 Żydów Niemcy zapędzili pieszo lub wywieźli do Międzyrzeca Podlaskiego, skąd zostali przetransportowali koleją do obozu zagłady w Treblince. Ostatni transport do Treblinki wyruszył w lipcu 1943 roku. Z transportu udało się zbiec i ukryć zaledwie 30 osobom.
Źródło: https://sztetl.org.pl/
