Komisja Europejska rozszerzyła zakres ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych, dzięki czemu państwa członkowskie będą mogły wdrażać niektóre środki pomocy bez uprzedniej kontroli ze strony Komisji. Zmienione przepisy dotyczą: (i) pomocy przyznawanej przez władze krajowe na projekty finansowane za pośrednictwem niektórych centralnie zarządzanych programów UE przewidzianych w nowych wieloletnich ramach finansowych oraz (ii) niektórych środków pomocy państwa, które mają za zadanie wspierać transformację ekologiczną i cyfrową, a równocześnie mają znaczenie dla odbudowy po gospodarczych skutkach pandemii koronawirusa.
Wyłączenie takiej pomocy z obowiązku uprzedniego zgłoszenia stanowi znaczne uproszczenie. Ułatwia ono państwom członkowskim szybkie przekazywanie pomocy, gdy spełnione są warunki ograniczające zakłócenia konkurencji na jednolitym rynku.
Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, która jest odpowiedzialna za politykę konkurencji, oznajmiła: – Komisja uprościła zasady pomocy państwa stosowane do finansowania krajowego, które wchodzi w zakres niektórych programów Unii. Zapewni to odpowiednie współdziałanie między unijnymi zasadami finansowania a zasadami pomocy państwa w czasie obowiązywania nowych wieloletnich ram finansowych. Zapewniliśmy także państwom członkowskim więcej możliwości udzielania pomocy, tak aby mogły wesprzeć dwojaką transformację – ekologiczną i cyfrową – bez konieczności uprzedniego zgłaszania takiej pomocy, a równocześnie bez tworzenia nadmiernych zakłóceń konkurencji na jednolitym rynku. Nowe przepisy ułatwią również państwom członkowskim szybkie zapewnienie bardzo potrzebnego finansowania, a tym samym wsparcie trwałej i zapewniającej odporność odbudowy po gospodarczych skutkach pandemii koronawirusa.
Chcąc zapewnić odpowiednie współdziałanie między unijnymi zasadami finansowania a zasadami pomocy państwa w czasie obowiązywania nowych wieloletnich ramach finansowych, Komisja uprościła zasady pomocy państwa mające zastosowanie do krajowego finansowania projektów lub produktów finansowych, które wchodzą w zakres części niedawno przyjętych programów UE. Dzięki wprowadzonym zmianom do ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych zapewniono spójność zasad dotyczących unijnego finansowania z zasadami pomocy państwa mającymi zastosowanie do tego rodzaju finansowania. Pozwala to uniknąć niepotrzebnych zawiłości, a równocześnie chronić konkurencję na unijnym jednolitym rynku.
Mowa tu o krajowych środkach przeznaczonych na:
- operacje z zakresu finansowania i inwestycji wspierane z funduszu InvestEU;
- projekty z zakresu badań naukowych, rozwoju i innowacji (RD&I), które otrzymały tzw. pieczęć doskonałości w ramach programu „Horyzont 2020” lub programu „Horyzont Europa”, a także współfinansowane projekty badawczo-rozwojowe lub działania obejmujące łączenie zespołów w ramach tych dwóch programów;
- projekty w ramach Europejskiej współpracy terytorialnej (EWT) znanej jako Interreg.
Wraz z dzisiejszą zmianą ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych państwa członkowskie mogą teraz bezpośrednio wdrażać te środki pomocy bez konieczności zgłaszania ich Komisji, która musi zostać poinformowana dopiero po fakcie. Wyłączenie pomocy w tych obszarach z obowiązku uprzedniego zgłoszenia jest możliwe dzięki zabezpieczeniom zawartym w programach UE, którymi zarządza centralnie Komisja. Wsparcie udzielane w ramach tych programów jest: (i) ukierunkowane na cel leżący we wspólnym interesie; (ii) wymierzone w istniejące niedoskonałości rynku lub służy osiągnięciu celów spójności społeczno-gospodarczej; (iii) ograniczone do niezbędnej kwoty minimalnej.
Ponadto wraz ze zmianą ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych Komisja stwarza państwom członkowskim dodatkowe możliwości udzielenia pomocy potrzebnej na dwojaką transformację, tak aby mogły one również szybko wspierać przedsiębiorstwa potrzebujące finansowania w walce ze skutkami gospodarczymi pandemii koronawirusa.
Pomoc potrzebna do osiągnięcia tych celów, która została wyłączona z obowiązku uprzedniego zgłoszenia Komisji, będzie istotna dla dalszych przygotowań do okresu pokryzysowego. Nowe kategorie pomocy wyłączone z obowiązku zgłoszenia wchodzą w zakres obszarów polityki, które są priorytetami w ramach dwojakiej transformacji. Pomoc udzielana w tych obszarach będzie również wspierać odbudowę w kontekście gospodarczych skutków kryzysu związanego z koronawirusem i zagwarantuje, że odbudowa ta przyczyni się do przejścia na zieloną i cyfrową gospodarkę. Chodzi tu o następujące kategorie pomocy:
- pomoc na projekty dotyczące efektywności energetycznej budynków;
- pomoc na infrastrukturę ładowania i tankowania niskoemisyjnych pojazdów drogowych;
- pomoc dla stałych sieci szerokopasmowych, sieci telefonii komórkowej 4G i 5G, pomoc na niektóre projekty dotyczące transeuropejskiej infrastruktury łączności cyfrowej oraz niektóre bony.
Kontekst
Zgodnie z art. 108 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) państwa członkowskie muszą informować Komisję Europejską o wszelkiej pomocy państwa i mogą wdrażać ją dopiero po jej zatwierdzeniu przez Komisję. Unijne rozporządzenie upoważniające dotyczące pomocy państwa umożliwia Komisji stwierdzenie, że niektóre kategorie pomocy państwa są zgodne z jednolitym rynkiem i są w związku z tym wyłączone z obowiązku powiadomienia przewidzianego w Traktacie.
Przepisy ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych uznają określone kategorie pomocy państwa za zgodne z Traktatem, o ile spełniają one jasno określone warunki. Kategorie te są zatem wyłączone z wymogu uprzedniego zgłoszenia ich Komisji oraz zatwierdzenia przez nią. Dzięki temu państwa członkowskie mogą wdrażać takie środki bezpośrednio przy równoczesnym zachowaniu pewności prawa. Przyjęte w 2014 r. ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych umożliwia państwom członkowskim wdrażanie różnych środków pomocy państwa bez wcześniejszego zatwierdzenia przez Komisję, ponieważ w ich przypadku zakłócenie konkurencji jest mało prawdopodobne. W związku z tym od 2015 r. ponad 96 proc. nowych środków pomocy państwa, w odniesieniu do których po raz pierwszy zgłoszono wydatki, nie wymagało powiadomienia Komisji. Jest to zgodne z podejściem Komisji, w myśl którego należy skoncentrować się na większej i szybszej realizacji celów, a nie na elementach, które przynoszą mniejszą wartość dodaną.
W następstwie wniosku Komisji przyjętego w czerwcu 2018 r., chcąc ułatwić wdrożenie kolejnych wielostronnych ram finansowych i zapewnić odpowiednie współdziałanie między unijnymi zasadami finansowania i zasadami pomocy państwa, Rada UE przyjęła w listopadzie 2018 r. zmiany do unijnego rozporządzenia upoważniającego dotyczącego pomocy państwa (rozporządzenie Rady (UE) 2015/1588). Na podstawie zmienionego rozporządzenia upoważniającego Komisja jest uprawniona do wprowadzania ukierunkowanych zmian do ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych.https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A52018PC0398
Projekty zmienionego tekstu ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych były przedmiotem dwóch konsultacji publicznych, a także trzech posiedzeń komitetu doradczego z udziałem Komisji i państw członkowskich. Proces ten umożliwił państwom członkowskim oraz zainteresowanym stronom zgłaszanie wszelkich uwag do projektu wniosku Komisji. Komisja uważnie przeanalizowała wszystkie uwagi i wprowadziła stosowne zmiany do wniosku.
Oprócz rozszerzenia zakresu ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych Komisja rozpoczęła już nowy przegląd tego rozporządzenia, mający na celu dalsze usprawnienie zasad pomocy państwa w świetle priorytetów Komisji dotyczących dwojakiej transformacji. Projekt tekstu tej nowej zmiany zostanie w odpowiednim czasie skonsultowany z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami.
