14 czerwca odbyła się ostatnia z cyklu organizowanych przez Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce debat poświęconych polityce miejskiej w nowej perspektywie finansowej. Tym razem kierunek tych zmian i sposób ich osiągnięcia w wymiarze lokalnym, w oparciu o Zintegrowane Inwestycje Terytorialne i w zgodzie z założeniami programowymi budżetu UE na lata 2021-2027, zostały omówione w kontekście województwa zachodniopomorskiego.
Unia Europejska, podejmując wyzwanie, jakim jest wprowadzenie Europejskiego Zielonego Ładu, upatruje w strategii szansę na skierowanie Europy na tory dynamicznego rozwoju technologicznego i społecznego. Osiągnięcie celów Europejskiego Zielonego Ładu będzie wiązało się z realnymi zmianami dla Unii Europejskiej, jej państw członkowskich oraz regionalnych i lokalnych społeczności. Jak przypomniał p.o. dyrektora Przedstawicielstwa KE w Polsce Witold Naturski, Europejski Zielony Ład będzie wspólnym mianownikiem środków inwestowanych w najbliższym czasie; jest to zarazem szansa jak i wyzwanie.
Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz zaznaczył, że dla Pomorza Zachodniego wyzwania Europejskiego Zielonego Ładu są nie tylko bardzo istotne, ale również wpisują się w wizję rozwoju regionu. W przyjętej w czerwcu 2019 roku strategii regionu założono, że województwo ma się stać liderem zielonego i niebieskiego rozwoju. Region jest już liderem odnawialnych źródeł energii, z blisko 30% produkcji OZE w Polsce, co jest równoważne z 70% zapotrzebowania energetycznego województwa. Marszałek podkreślił również jak ważna jest świadoma ekologicznie i otwarta społeczność – wszystkie programy powinny się zaczynać i kończyć na człowieku. Pochwalił również fakt, że Zintegrowane Inwestycje Lokalne nie są oderwane od regionalnych programów operacyjnych. Dzięki temu, różne gminy o odmiennych wyzwaniach mają realne narzędzie do kreowania wspólnej polityki miejskiej.
W pierwszej części spotkania omówiona została polityka miejska i Europejski Zielony Ład z perspektywy Komisji Europejskiej. Katarzyna Szumielewicz z Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej KE podkreśliła, że cykl tych webinariów ma pomóc regionom w programowaniu przyszłej perspektywy finansowej, a zwłaszcza wymiaru terytorialnego. Dzięki całkowitym oparciu ZITów na strategii terytorialnej, powstaje gwarancja lepszych projektów. Dzieje się tak dlatego, że strategie są wypracowane wspólnie przez samorządy w procesie negocjacji i uzgodnień. Dzięki tej wspólnej wizji rozwoju, inwestycje są lepiej przemyślane i lepiej służą mieszkańcom obszaru. „To mieszkańcy są najlepszymi ekspertami od rozwoju własnego obszaru.” – podkreślała przedstawicielka Komisji.
Julia Majewska z Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej przybliżyła podejście KE do nowych programów funduszy europejskich wdrażanych od 2021 do 2027 roku na poziomie krajowym oraz regionalnym. Zaznaczyła, że Europejski Zielony Ład to nowa strategia rozwoju gospodarczego o przekrojowym charakterze, który obejmuje kwestie transformacji ekologicznej wraz z ambitnym celem neutralności klimatycznej do 2050 r. Podkreśliła jednak, że Europejski Zielony Ład to nie tylko dążenie do neutralności, jest to konkretny plan działań i zestaw narzędzi służącym zmianom gospodarki i wdrożeniu zasad zrównoważonego rozwoju. Zauważyła jak ważne jest planowanie miejskie, które bierze pod uwagę ochronę bioróżnorodności, rozwój zieleni, systemy wodne, jak również gospodarkę odpadami w obiegu zamkniętym.
Magdalena Horodyska z Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej zaprezentowała, jak transformacja cyfrowa może pomóc w zielonej transformacji miast. Dla Komisji cyfryzacja i najnowocześniejsze technologie mają kluczowe znaczenie dla celu neutralności klimatycznej i gospodarki o obiegu zamkniętym. Polecała również stronę living-in.eu (link is external), na której można dowiedzieć się, jak inne miasta radzą sobie z transformacja cyfrową. Podkreślała, że stworzenie lokalnej platformy cyfrowej pomaga gromadzić dane i korzystać z ich potencjału oraz organizować nowe, innowacyjne usługi.
Katarzyna Bałucka-Dębska z Dyrekcji Generalnej ds. Działań w dziedzinie Klimatu podkreśliła jak ważne są działania pro-klimatyczne na poziomie indywidualnych obywateli, a także współdziałania z innymi. Przypomniała, że w czasie pandemii wiele osób uświadomiło sobie, jak ważne są zielone przestrzenie wokół nas, jak ważne jest to, gdzie się mieszka. Bałucka-Dębska zaznaczyła również, że w komunikowaniu o klimacie musimy sprowadzić rozmowę do tu i teraz; ważne aby społeczeństwo rozumiało, dlaczego polityka Europejskiego Zielonego Ładu jest wprowadzana i potrzebna.
W drugiej części spotkania omówiona została polityka miejska i Europejski Zielony Ład z perspektywy jednostek samorządu terytorialnego. Roman Walaszkowski – dyrektor Biura Stowarzyszenia Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego podkreślił, że SSOM jest najstarszym stowarzyszeniem w Polsce zrzeszającym trzy szczeble władzy samorządowej, co pozwala na wspólne rozwiązywanie problemów obszaru i określenie priorytetów. Najważniejsze obecnie obszary działań to transport, gospodarka niskoemisyjna i edukacja.
Urszula Miller-Grzybowska, dyrektor Biura Koszalińsko-Kołobrzesko-Białogardzkiego Obszaru Funkcjonalnego i dyrektor Wydziału Rozwoju i Współpracy Terytorialnej UM w Koszalinie, podkreśliła jak duże zmiany w regionie powstały dzięki poprzednim ramom finansowym i jak ważne są fundusze z ZIT.
Wiceprezydent Szczecina Daniel Wacinkiewicz zauważył, że współpraca uczy bardziej holistycznego działania. ZITy pokazały, że współdziałanie przynosi korzyści. Jest wiele projektów, które lepiej wdrażać we współpracy z obszarami sąsiadującymi, co pozwala uniknąć dublowania się prac i tym samym przyczynia się do niższych emisji.
Ewa Pełechata – wiceprezydent Kołobrzegu – powtórzyła za swoimi przedmówcami jak ważne są ZITy i jak wiele można dzięki nim zrobić między innymi w ramach infrastruktury drogowej, usprawnienia mobilności i zmniejszenia emisyjności. Emilia Bury – burmistrz Białogardu – podkreśliła, że wiele inwestycji które powstały dzięki ZITom nie byłyby możliwe bez wsparcia zewnętrznego. Karolina Grochowicka – prezeska Stowarzyszenia „Idee przez miasto” – podkreśliła jak ważne jest branie pod uwagę przy planowaniu miejskim zgodnym z Europejskim Zielonym Ładem infrastruktury dla pieszych i rowerzystów.
Było to ostatnie z cyklu trzech webinariów poświęconych polityce miejskiej w nowej perspektywie finansowej, zwłaszcza w kontekście Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Dwa poprzedzające odbyły się: 28 maja 2021 r. (województwo łódzkie) oraz 10 czerwca 2021 r. (województwo śląskie).
