Komisja przedstawiła wytyczne na temat unijnych przepisów dotyczących tworzyw sztucznych jednorazowego użytku i przyjęła decyzję wykonawczą w sprawie monitorowania i zgłaszania narzędzi połowowych wprowadzanych do obrotu oraz zebranych narzędzi połowowych stanowiących odpady. Przepisy te mają na celu ograniczenie ilości odpadów morskich pochodzących z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i narzędzi połowowych oraz promowanie przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym o innowacyjnych i zrównoważonych modelach biznesowych, produktach i materiałach.
Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu Frans Timmermans podkreślił: – Ograniczenie stosowania produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych przyczynia się do ochrony zdrowia ludzi i planety. Przepisy Unii Europejskiej są przełomowym osiągnięciem, jeśli chodzi o rozwiązanie problemu odpadów morskich. Stymulują one również zrównoważone modele biznesowe i przybliżają nas do gospodarki o obiegu zamkniętym, stawiającej ponowne wykorzystywanie przed jednorazowym użytkowaniem. Na tym właśnie polega Europejski Zielony Ład – ma na celu ochronę i odbudowę naszego środowiska naturalnego przy jednoczesnym zachęcaniu przedsiębiorstw do innowacji.
Komisarz do spraw środowiska, oceanów i rybołówstwa Virginijus Sinkevičius dodał: – Negatywny wpływ odpadów z tworzyw sztucznych na środowisko, oceany i organizmy morskie oraz na nasze zdrowie jest bardzo poważny i ma wymiar globalny. Odpadów z tworzyw sztucznych wciąż przybywa, ponadto w UE co roku gubi się lub jest wyrzucanych do morza 11 tys. ton narzędzi połowowych, co jest dodatkowym problemem oprócz nielegalnych połowów. Ambitne przepisy mające na celu ograniczenie zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi stanowią odpowiedź na apele obywateli o podjęcie zdecydowanych działań, dzięki czemu UE stanie się prekursorem w globalnej walce z odpadami morskimi. Dziś przybliżamy się do rozwiązania problemu poważnych skutków produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i porzuconych narzędzi połowowych, a także do przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym.
Zgodnie z przepisami UE z 2019 r. dotyczącymi produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych do dnia 3 lipca br. państwa członkowskie muszą dopilnować, by niektóre produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych nie były już wprowadzane do obrotu w UE. Chodzi tu o wybrane produkty, dla których istnieją przystępne cenowo alternatywy niezawierające tworzyw sztucznych. Są to: patyczki kosmetyczne, sztućce, talerze, słomki, mieszadła, patyczki do balonów, a także niektóre produkty wykonane z polistyrenu ekspandowanego (kubki oraz pojemniki na żywność i napoje) oraz wszystkie produkty wykonane z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. W odniesieniu do innych produktów z tworzyw sztucznych, takich jak narzędzia połowowe, jednorazowe torby plastikowe, butelki, pojemniki na napoje i żywność przeznaczone do bezpośredniego spożycia, opakowania i owijki, filtry tytoniowe, artykuły sanitarne i chusteczki nawilżane, zastosowanie mają różne środki. Obejmują one ograniczenie ich stosowania oraz konsumpcji, a także zapobieganie zaśmiecaniu poprzez wymogi dotyczące etykietowania, systemy rozszerzonej odpowiedzialności producenta (zasada „zanieczyszczający płaci”), kampanie informacyjne i wymogi dotyczące projektowania produktów.
Celem wytycznych jest zapewnienie prawidłowego i jednolitego stosowania nowych przepisów w całej UE. Aby rynek wewnętrzny produktów objętych tymi przepisami funkcjonował w sposób prawidłowy, konieczna jest zharmonizowana transpozycja przepisów do ustawodawstwa krajowego. Wytyczne wyjaśniają kluczowe definicje i terminy i zostały opracowane w drodze szeroko zakrojonych konsultacji z państwami członkowskimi i współpracy z wieloma zainteresowanymi stronami.
Decyzja wykonawcza Komisji w sprawie monitorowania i zgłaszania narzędzi połowowych wprowadzanych do obrotu oraz zebranych narzędzi połowowych stanowiących odpady umożliwia państwom członkowskim wywiązanie się z obowiązku składania od 2022 r. sprawozdań na temat wprowadzanych do obrotu narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne oraz narzędzi połowowych zebranych na morzu. Celem jest zachęcenie do przywożenia wszystkich narzędzi połowowych na ląd i poprawienie postępowania z nimi poprzez włączenie systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta.
Ponadto na podstawie tych danych państwa członkowskie z dostępem do morza będą musiały do dnia 31 grudnia 2024 r. ustalić krajowy minimalny roczny poziom zbierania do celów recyklingu narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne w celu ustanowienia wiążących unijnych celów ilościowych w zakresie zbierania. Zgodnie z oceną skutków z 2018 r. porzucone, zagubione lub wyrzucone narzędzia połowowe stanowią 27% odpadów na plażach, a znaczna część narzędzi połowowych wprowadzonych do obrotu nie jest zbierana w celu przetworzenia.
Kontekst
Dzięki dyrektywie w sprawie tworzyw sztucznych jednorazowego użytku UE zmniejsza ilość wytwarzanych odpadów, zajmując się 10 artykułami jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i narzędziami połowowymi, które przeważają wśród śmieci znajdowanych na europejskich plażach, a także promuje zrównoważone alternatywy i przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym.
Ponad 80% odpadów morskich to tworzywa sztuczne. Produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych są stosowane jednorazowo lub przez krótki okres, zanim zostaną wyrzucone. W związku z tym istnieje większe prawdopodobieństwo, że znajdą się one w naszych morzach niż w przypadku opcji wielokrotnego użytku. Tworzywa sztuczne gromadzą się w morzach, oceanach i na plażach w UE i na świecie, co stanowi poważne zagrożenie dla życia morskiego oraz zdrowia ludzi.
Chociaż tworzywa sztuczne są dogodnym, użytecznym i cennym materiałem, zaśmiecane tworzywa sztuczne powodują szkody dla środowiska i negatywnie wpływają na naszą gospodarkę. Szkodzą one działalności takiej jak turystyka, rybołówstwo i żegluga oraz powodują koszty sprzątania. W ramach Europejskiego Zielonego Ładu UE tworzy gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której tworzywa sztuczne są wykorzystywane w bardziej zrównoważony sposób, ponownie wykorzystywane i poddawane recyklingowi, nie generując odpadów ani zanieczyszczeń.
