Jak przypomniał p.o. dyrektor Przedstawicielstwa KE w Polsce Witold Naturski, w 2014 r. został wprowadzono system Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT). Projekty, które wiele samorządów realizuje wspólnie, zapewniły Łodzi 750 mln złotych, zaś w nowym budżecie mechanizm ten będzie fundamentem kolejnych inwestycji. Od 7 lat Łódź realizuje spektakularne projekty rewitalizacyjne jak np. elektrownia EC1, która została przekształcona w centrum naukowo-kulturalne. Zielony Ład, a szczególnie strategia na rzecz renowacji, pozwolą na realizację kolejnych przedsięwzięć poprawiających jakość życia i pracy mieszkańców Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego.
Hanna Zdanowska – prezydent Łodzi, ambasador Porozumienia Burmistrzów w Polsce, ambasador Europejskiego Komitetu Regionów ds. Paktu Klimatycznego – przypomniała o kluczowej roli władz regionalnych w realizacji ambitnych celów klimatycznych. Samorządy nie tylko wiedzą gdzie i jak skutecznie inwestować ale również odpowiadają ze jedną trzecią wydatków publicznych. Zdanowska zauważyła, że władze lokalne bezpośrednio odczuwają presję społeczną, gospodarczą i środowiskową – dlatego potrzebują bezpośredniego finasowania UE aby zrealizować cele klimatyczne. – Europejski Zielony Ład, Porozumienie burmistrzów, pakt na rzecz klimatu to główne motory napędowe zmian w UE na najbliższe lata.
Prezydent Zdanowska zachęcała do debat z mieszkańcami i politycznych ze względu na to, iż rozwiązania implementowane muszą być dostosowane do potrzeb i warunków regionów. Zaapelowała również o jak najszybsze wdrażanie rozwiązań Europejskiego Zielonego Ładu. – Każdy z nas zawodowo i prywatnie może budować lepszą zielona przyszłość, to gra zespołowa a zmiany klimatu nie mają granic.
Katarzyna Szumielewicz z Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej (DG REGIO) podkreśliła, że Europejski Zielony Ład ustanowił nową strategię rozwoju UE na najbliższe lata, zaś część założeń ma bezpośrednie odniesienie do rewitalizacji – bioróżnorodność, gospodarka o obiegu zamkniętym, efektywność energetyczna budynków. Kluczowa jest partycypacja mieszkańców w działaniach rewitalizacyjnych, dzięki czemu mogą bezpośrednio odczuwać efekty unijnej polityki spójności.
Aneta Sobotka z Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego (DG EMPL) skupiła się na społecznym aspekcie rewitalizacji, który często jest pomijany lub traktowany powierzchownie. Tymczasem zaniedbania infrastrukturalne często idą w parze z problemami społecznymi. Przypomniała, że w ramach cross financing projekty rewitalizacyjne mogą być finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Małgorzata Pinault i Michał Tratkowski z Dyrekcji Generalnej ds. Energii (DG ENER) oraz Agnieszka Olszewska-Guizzo (Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej DG REGIO) odnosili się do coraz powszechniejszych projektów rewitalizacyjnych oraz założeń nowym Nowego Europejskiego Bauhausu (NEB). Europejski Zielony Ład definiuje plan działań w różnych sektorach gospodarki – również zrównoważone i efektywne budynki. Małgorzata Pinault zaznaczyła, że emisje gazów cieplarnianych z budynków muszą być obniżone o 60 proc. aby osiągnąć założony cel klimatyczny. Podkreślano też interdyscyplinarny charakter nowego Bauhausu, który zakłada połączenie zrównoważonego rozwoju z innowacyjnością, modą i estetyką. Podkreślano ukierunkowanie działań na człowieka, jego potrzeby oraz interakcję z miastem jako całością – budynkami jak również przestrzeniami między nimi. Projekty powinny bazować na zrównoważonym rozwoju, inkluzyjności i estetyce. Niestety w Polsce NEB wciąż nie doczekał się szerszego odzewu – do obecnej fazy koncepcyjnej projektu zgłosił się zaledwie jeden partner.
Mirosław Dybowski z Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej (DG REGIO) skupił się na ekologicznym transporcie miejskim. Podkreślił, że obecnie 75 proc. społeczeństwa UE mieszka w miastach i odsetek ten będzie rósł. Wszystkie rozwiązania ekologicznego transportu muszą być komplementarne do innych programów prowadzonych w rejonie, jak i w kraju. Gminy nie funkcjonują w izolacji – integracja i współpraca na poziomie terytorialnym są kluczowe, zaś integracja multimodalna, terytorialna oraz polityk miejskich stoją u podstaw założeń planów zrównoważonej mobilności miejskiej.
W drugiej części spotkania dyskutowano o polityce miejskiej z perspektywy jednostek samorządu terytorialnego. Karolina Włodarska, dyrektor Biura Stowarzyszenia Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego przedstawiła podsumowanie wdrażania Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych oraz założenia dotyczące nowej perspektywy finansowej. Z przedstawionych danych wynika, że wiele wskaźników z porozumienia z urzędem marszałkowskim zostało już osiągniętych. Obecnie głównymi kierunkami działań do 2027 roku są ochrona środowiska i zrównoważony transport.
Joanna Brzezińska, p.o. zastępca dyrektora Biura Rewitalizacji i Mieszkalnictwa w Urzędzie Miasta Łodzi zaprezentowała działania rewitalizacyjne współfinansowane z ZIT. Zaznaczyła, że aby trwale poprawić jakość życia potrzebne jest wsparcie o charakterze społecznym i terapeutycznym i tu z pomocą przychodzą ZIT jak również Europejski Fundusz Społeczny.
Grzegorz Mackiewicz, prezydent Pabianic oraz Przemysław Staniszewski, prezydent Zgierza zaprezentowali projekty realizowane w ich miastach i podkreślili zalety ZIT jako projektów integrujących samorządy i eliminujących konkurencję z sąsiadującymi regionami. Mariusz Książczyk, przewodniczący Rady Osiedla Stoki-Sikawa-Podgórze reprezentował punkt widzenia obywateli. Zaznaczył, że rewitalizacja powinna odbywać się nie tylko w centrum miast ale również na ich obrzeżach. Podkreślił znaczenie partycypacji obywateli i rad osiedlowych w dyskusjach na temat przyszłych projektów.
Było to pierwszy z cyklu trzech webinariów poświęconych polityce miejskiej w nowej perspektywie finansowej, zwłaszcza w kontekście Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Dwa kolejne odbędą się: 10 czerwca 2021 r. (województwo śląskie) oraz 14 czerwca 2021 r. (województwo zachodniopomorskie).
