Wysoki Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Wiceprzewodniczący Komisji, Josep Borrell, powiedział: – Mieszkańcy Bałkanów Zachodnich są częścią Europy i wszystkim nam zależy na tym, aby pomóc tym sześciu partnerom w poczynieniu postępów na drodze do UE. Plan gospodarczy i inwestycyjny to kolejny etap działania, następujący po ocenie pakietu „rozszerzenie”. Służy jako głębokie i silne wsparcie ożywienia gospodarczego i reform – dla dobra nowoczesnego, bardziej ekologicznego i cieszącego się większym dobrobytem regionu Bałkanów Zachodnich, który poprowadzi swoich obywateli do UE.
Przedstawiając nowy plan, unijny komisarz ds. sąsiedztwa i rozszerzenia, Olivér Várhelyi, powiedział: – Przedstawiamy nasz plan gospodarczy i inwestycyjny dla Bałkanów Zachodnich, mając na celu przyspieszenie rozwoju i ożywienia gospodarczego tego regionu. Uruchomimy fundusze sięgające kwoty 9 mld euro z przeznaczeniem na wiodące inwestycje w obszarze transportu, energii, transformacji ekologicznej i cyfrowej. Pozwoli to na długoterminowy wzrost gospodarczy i utworzenie nowych miejsc pracy. Plan wytyczy ścieżkę w kierunku skutecznej regionalnej integracji i pomoże w przyspieszeniu konwergencji z UE i wyeliminowaniu różnic w rozwoju naszych regionów. W efekcie przyspieszy to proces integracji z UE. Plan powinien pomóc w przekształceniu Bałkanów Zachodnich w jeden z najbardziej atrakcyjnych regionów inwestycyjnych na świecie. Jego wdrożenie musi jednak iść w parze z reformami.
W planie gospodarczym i inwestycyjnym przewidziano znaczący pakiet inwestycyjny pozwalający na uruchomienie dla regionu funduszy w wysokości sięgającej 9 mld euro. Posłuży on jako wsparcie zrównoważonej łączności, kapitału ludzkiego, konkurencyjności i wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz podwójnej transformacji ekologicznej i cyfrowej.
Równolegle z planem gospodarczym i inwestycyjnym, przewidzianym jako pomoc dla regionu, Komisja przedstawiła wytyczne dotyczące realizacji Zielonego programu działań dla Bałkanów Zachodnich, które mają zostać przyjęte na szczycie Bałkanów Zachodnich w Sofii w listopadzie 2020 r. Program przewiduje działania skupiające się wokół pięciu filarów. Należą do nich działania w obszarze:
- klimatu, w tym dekarbonizacji, energii i mobilności,
- gospodarki o obiegu zamkniętym, szczególnie w kontekście odpadów, recyklingu, zrównoważonej produkcji i efektywnego wykorzystania zasobów,
- różnorodności biologicznej w celu ochrony i przywracania naturalnego bogactwa regionu,
- walki z zanieczyszczeniem powietrza, wody i gleby oraz
- zrównoważonych systemów żywnościowych oraz obszarów wiejskich.
Kluczowym czynnikiem umożliwiającym postępy w wyżej wymienionych obszarach będzie cyfryzacja, zgodnie z ideą podwójnej transformacji ekologicznej i cyfrowej.
W planie określono dziesięć sztandarowych projektów inwestycyjnych jako wsparcie głównych połączeń drogowych i kolejowych w regionie, energii ze źródeł odnawialnych i rezygnacji z węgla, renowacji budynków publicznych i prywatnych w celu zwiększenia ich efektywności energetycznej oraz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, infrastruktury gospodarowania odpadami i ściekami, a także rozwoju infrastruktury szerokopasmowej. Inne wiodące inicjatywy to zwiększenie inwestycji w sektorze prywatnym w celu zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw, oraz gwarancja dla młodzieży.
W uzupełnieniu znaczących dotacji przyznawanych przez UE na rzecz regionu, UE może zapewnić gwarancje, które pomogą zmniejszyć koszty finansowania inwestycji publicznych i prywatnych oraz zmniejszyć ryzyko dla inwestorów. Oczekuje się, że wsparcie realizowane za pośrednictwem nowego instrumentu w formie gwarancji dla Bałkanów Zachodnich, w ramach gwarancji na działania zewnętrzne UE oraz Europejskiego Funduszu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju Plus, przyczyni się do uruchomienia w nadchodzącym dziesięcioleciu potencjalnych inwestycji o wartości nawet 20 mld euro.
Pakiet inwestycyjny będzie kluczowym czynnikiem sprzyjającym wzrostowi inwestycji publicznych i prywatnych w regionie, realizowanych przez europejskie i międzynarodowe instytucje finansowe.
Lepsze powiązania gospodarek poszczególnych państw regionu Bałkanów Zachodnich między sobą, ale także z UE, wymaga zdecydowanego zaangażowania ze strony Bałkanów Zachodnich w realizację podstawowych reform, pogłębienie regionalnej integracji gospodarczej i rozwój wspólnego rynku regionalnego na podstawie dorobku prawnego UE. Dzięki temu region ten stanie się bardziej atrakcyjny dla inwestycji.
Komisja wspiera wysiłki podejmowane przez rządy państw w regionie Bałkanów Zachodnich prowadzące do wypracowania nowej wizji regionalnego obszaru gospodarczego, która ma zostać zatwierdzona na szczycie w Sofii w listopadzie 2020 r. UE będzie dążyć do zbliżenia regionu do jednolitego rynku UE. Podstawą trwałego wzrostu gospodarczego są dobre rządy. Pobudzenie inwestycji i ożywienie wzrostu gospodarczego będą zatem możliwe tylko wtedy, gdy Bałkany Zachodnie zdecydowanie opowiedzą się za realizacją podstawowych reform zgodnych z europejskimi wartościami i te reformy wdrożą.
Jak wynika z ulepszonej metodyki rozszerzenia, partnerzy, którzy poczynili postępy w realizacji priorytetowych reform, powinni korzystać ze zwiększonego finansowania i inwestycji.
Kontekst
Komisja przyjęła dziś również pakiet „rozszerzenie 2020”, a także roczne oceny wdrażania podstawowych reform w krajach partnerskich regionu Bałkanów Zachodnich oraz w Turcji. Ocenom tym towarzyszą zalecenia i wytyczne dotyczące priorytetowych reform, które nadal znajdują się w centrum procesu przystąpienia do UE. Wdrożenie tych reform, w szczególności w obszarze praworządności, będzie miało kluczowe znaczenie dla powodzenia planu gospodarczego oraz dla zrównoważonego rozwoju gospodarczego w regionie.
