Komisja podejmuje dalsze kroki w ramach agendy cyfrowej dekady na rzecz wzmocnienia suwerenności cyfrowej Europy, zgodnie z zapowiedzią przewodniczącej Ursuli von der Leyen w jej orędziu o stanie Unii wygłoszonym 16 września.
Komisja przedstawiła propozycję nowego rozporządzenia dotyczącego Wspólnego Przedsięwzięcia w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali w celu utrzymania i wzmocnienia wiodącej roli Europy w dziedzinie obliczeń superkomputerowych oraz informatyki kwantowej. Ma ona posłużyć wspieraniu działań badawczych i innowacji w zakresie nowych technologii obliczeń, systemów i produktów superkomputerowych oraz promowaniu umiejętności niezbędnych do korzystania z infrastruktury, a także stanowić podstawę światowej klasy ekosystemu w Europie. Wniosek ma umożliwić zainwestowanie 8 mld euro w superkomputery nowej generacji, co oznacza znaczne zwiększenie środków w porównaniu z obecnym budżetem.
Wykorzystując sukces Europy w dziedzinie wysokowydajnych systemów obliczeniowych nowej generacji, obliczenia superkomputerowe odegrają kluczową rolę w realizacji przez Europę planu odbudowy. Zostały one uznane za priorytet inwestycyjny i będą stanowić podstawę całej strategii cyfrowej, począwszy od technologii dużych zbiorów danych i sztucznej inteligencji, aż po technologie chmury obliczeniowej i cyberbezpieczeństwo. Ponadto w zaleceniu, które również zostało dzisiaj przyjęte, Komisja wzywa państwa członkowskie do promowania ultraszybkiej łączności sieciowej i opracowania wspólnego podejścia do wdrażania sieci 5G.
Wiceprzewodnicząca wykonawcza do spraw Europy na miarę ery cyfrowej Margrethe Vestager powiedziała: – Obliczenia wielkiej skali stanowią kluczowy potencjał cyfrowy Europy. Jak mogliśmy się przekonać w kontekście zwalczania pandemii koronawirusa, superkomputery pomagają już w poszukiwaniu terapii, rozpoznawaniu i prognozowaniu szerzenia się zakażeń lub wspieraniu procesu podejmowania decyzji w sprawie środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa. To właśnie dane – w połączeniu ze sztuczną inteligencją i superkomputerami – stanowią kluczowe narzędzia umożliwiające wykrywanie schematów ekosystemów, co pomaga nam łagodzić zmiany klimatyczne oraz pracować nad rozwiązaniami służącymi unikaniu katastrof i walce ze zmianą klimatu. Nasza dzisiejsza propozycja sprzyjać będzie zwiększeniu inwestycji w infrastrukturę obliczeń superkomputerowych z uwagi na ich ogromny potencjał w zakresie poprawy jakości życia, zwiększenia konkurencyjności przemysłu i rozwoju nauki.
Komisarz ds. rynku wewnętrznego Thierry Breton powiedział: – Obliczenia superkomputerowe, razem z kwestiami danych i łączności, mają pierwszoplanowe znaczenie dla naszej suwerenności cyfrowej, gdyż umożliwiają nam podejmowanie wyzwań przemysłowych, technologicznych i naukowych. Dotrzymanie tempa w międzynarodowym wyścigu technologicznym jest priorytetem, a Europa posiada zarówno know-how, jak i wolę polityczną do odegrania wiodącej roli. Naszym celem jest szybkie osiągnięcie kolejnego standardu obliczeniowego za pomocą komputerów eksaskalowych, ale także i przede wszystkim włączenie już teraz akceleratorów kwantowych na potrzeby opracowywania maszyn hybrydowych i jak najwcześniejszego uplasowania Europy na pozycji lidera w kontekście tej przełomowej technologii.
Celem tego rozporządzenia jest zastąpienie poprzedniego rozporządzenia Rady, które ustanowiło Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC w październiku 2018 r. Umożliwi ono Europie utrzymanie wiodącej roli w wyścigu technologicznym prowadzącym do kolejnego etapu obliczeń superkomputerowych, a mianowicie:
- superkomputerów eksaskalowych, które będą wykonywać ponad miliard miliardów (1018) operacji na sekundę;
- komputerów kwantowych oraz komputerów hybrydowych, łączących elementy obliczeń kwantowych i klasycznych, które będą w stanie wykonywać operacje, jakich nie potrafi obecnie przeprowadzić żaden superkomputer.
Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC udostępni istniejące europejskie superkomputery i kwantowe zasoby obliczeniowe wszystkim użytkownikom w całej Europie, w tym z sektora publicznego i branży przemysłowej, w szczególności małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP), niezależnie od ich lokalizacji. Nowy budżet jest obecnie negocjowany; zostanie on wsparty poprzez programy „Horyzont Europa”, „Cyfrowa Europa” oraz instrument „Łącząc Europę”.
Obliczenia superkomputerowe w praktyce
Przedmiotowa infrastruktura superkomputerowa będzie mogła być wykorzystywana na potrzeby ponad 800 europejskich zastosowań naukowych, przemysłowych i w sektorze publicznym.
W sektorze zdrowia, w tym w kontekście zwalczania pandemii koronawirusa, superkomputery pomagają już w poszukiwaniu terapii, modelowaniu i prognozowaniu szerzenia się zakażeń oraz wspieraniu procesu podejmowania decyzji w sprawie środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa. W czerwcu br. finansowane przez UE konsorcjum Exscalate4CoV ogłosiło, że Raloksyfen, zarejestrowany już lek generyczny stosowany w leczeniu osteoporozy, może być skuteczny w leczeniu pacjentów zakażonych COVID-19 z łagodnymi objawami. Lek ten jest obecnie gotowy, aby wejść w fazę badań klinicznych, a w ramach projektu kontynuowane są prace nad innymi obiecującymi cząsteczkami. Superkomputery pomogą również europejskim naukowcom lepiej zrozumieć ludzki metabolizm i system immunologiczny oraz przyczynią się do osiągnięcia znacznych postępów w takich dziedzinach jak genomika, projektowanie i testowanie nowych leków, a także pomogą w zwalczaniu poważnych chorób, w tym nowotworów i zakażeń wirusowych.
Ponadto wspomniana infrastruktura superkomputerowa wspierać będzie realizację inicjatywy UE „Kierunek Ziemia”, co przyniesie znaczną poprawę prognozowania pogody, planowania urbanistycznego i wiejskiego, gospodarowania odpadami i zasobami wodnymi, a także modelowania oceanograficznego oraz modelowania środowiska morskiego i polarnego. Pomoże to wesprzeć transformację ekologiczną, zgodnie z celami Europejskiego Zielonego Ładu, a także przygotować nas na poważną degradację środowiska i klęski żywiołowe oraz stawianie czoła tym zjawiskom.
Kolejne kroki
Proponuje się przyjęcie przez Radę Unii Europejskiej nowego rozporządzenia dotyczącego Wspólnego Przedsięwzięcia w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali (Wspólnego Przedsięwzięcia EuroHPC). Przygotowania do kontynuowania działalności Wspólnego Przedsięwzięcia od roku 2021 r. są już w toku: wybrano na przykład 20 projektów mających na celu opracowanie innowacyjnych zastosowań i usług HPC.
Kontekst
Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC zostało utworzone w 2018 r., aby umożliwić Unii zdobycie pozycji światowego lidera w dziedzinie obliczeń superkomputerowych dzięki połączeniu zasobów UE, państw uczestniczących (do tej pory 32) i partnerów prywatnych.
Od momentu jego utworzenia w 2018 r. Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC było w stanie znacznie zwiększyć inwestycje w dziedzinie obliczeń wielkiej skali na szczeblu europejskim z myślą o umocnieniu pozycji Europy jako światowego lidera w tej dziedzinie. W samym okresie 2019–2020 inwestycje publiczne Wspólnego Przedsięwzięcia osiągną wartość około 1,1 mld EUR, co oznacza w skali Europy wzrost netto o prawie 250 mln EUR rocznie w porównaniu z poziomem sprzed 2018 r.
Dzięki temu finansowaniu Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC uruchomi najpóźniej na początku 2021 r. trzy systemy przedeksaskalowe (zdolne do wykonywania co najmniej 1017 obliczeń na sekundę), co uplasuje je w pierwszej piątce najlepszych superkomputerów na świecie, a także pięć systemów petaskalowych (zdolnych do wykonywania co najmniej 1015 obliczeń na sekundę) klasyfikowanych w pierwszej pięćdziesiątce tego rodzaju maszyn. Te nowe maszyny umożliwią ośmiokrotne zwiększenie mocy superkomputerowych dostępnych w Europie. Poszerzą one wykorzystanie obliczeń wielkiej skali w UE zarówno przez użytkowników publicznych, jak i prywatnych, a w szczególności MŚP, które nie dysponują własnymi zasobami umożliwiającymi czerpanie korzyści z tych nowych technologii.
Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC wspiera również tworzenie 33 krajowych centrów kompetencji, które będą działać lokalnie, aby ułatwić dostęp do europejskich możliwości obliczeń superkomputerowych w różnych sektorach przemysłu, zapewnić dostosowane do potrzeb rozwiązania szerokiemu gronu odbiorców, w tym MŚP, a docelowo poprawić stan europejskiej wiedzy i know-how w zakresie tych technologii.
