Komisja Europejska przyjęła swoje pierwsze w historii sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej, którego celem jest określenie pojawiających się wyzwań i szans, aby lepiej kierować strategicznymi wyborami Unii Europejskiej. Prognoza strategiczna zostanie później wykorzystana w głównych inicjatywach politycznych. Będzie ona stanowić podstawę dla Komisji podczas opracowywania polityk i przepisów, które wytrzymają próbę czasu i posłużą zarówno obecnym potrzebom, jak i długoterminowym aspiracjom obywateli europejskich. W sprawozdaniu z 2020 r. uzasadniono wykorzystanie prognozowania w procesie kształtowania polityki UE oraz wprowadzono kompleksową koncepcję odporności UE.
Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen powiedziała: – W tych trudnych czasach przywódcy polityczni muszą spoglądać daleko w przyszłość. W sprawozdaniu tym wskazano, jak duże znaczenie dla silnej i trwałej odbudowy ma odporność. Naszym celem jest kierowanie niezbędną transformacją w sposób zrównoważony, sprawiedliwy i demokratyczny.
Wiceprzewodniczący Maroš Šefčovič, odpowiedzialny za stosunki międzyinstytucjonalne i prognozowanie, powiedział: – Pandemia nie tylko ukazała naszą podatność na zagrożenia, ale także stworzyła szanse, których UE nie może zignorować. Potwierdziła również potrzebę tego, by nasze strategie polityczne opierały się na faktach, były dostosowane do przyszłych wyzwań i koncentrowały się na odporności. Nie możemy oczekiwać, że przyszłość stanie się mniej uciążliwa – nowe tendencje i wstrząsy w dalszym ciągu będą miały wpływ na nasze życie. Pierwsze w historii sprawozdanie dotyczące prognozy strategicznej przygotowuje zatem grunt pod to, byśmy uczynili Europę bardziej odporną – poprzez wspieranie naszej otwartej strategicznej autonomii i budowanie sprawiedliwszej, neutralnej dla klimatu i cyfrowo niezależnej przyszłości.
W świetle ambitnego planu odbudowy dla Europy w sprawozdaniu dotyczącym prognozy strategicznej z 2020 r. uwzględniono odporność UE w czterech wymiarach: społecznym i ekonomicznym, geopolitycznym, ekologicznym i cyfrowym. W odniesieniu do każdego z tych wymiarów w sprawozdaniu określono możliwości, podatności na zagrożenia i szanse, jakie wskazał kryzys i którymi należy się zająć w perspektywie średnio- lub długoterminowej.
Włączenie prognozy strategicznej do procesu kształtowania polityki UE
Prognozowanie strategiczne przyczynia się do lepszego kształtowania polityki, opracowywania strategii wytrzymujących próbę czasu i zapewniania spójności krótkoterminowych działań z długoterminowymi celami. Komisja od wielu lat opiera się na prognozowaniu, a obecnie zamierza włączyć je do wszystkich obszarów polityki, aby wykorzystać jego wartość strategiczną. Pierwszym przykładem jest niedawny komunikat w sprawie surowców krytycznych, w przypadku którego prognozowanie przyczynia się do zwiększenia otwartej strategicznej autonomii UE. Prognozowanie zostanie włączone w główny nurt polityk dzięki:
- prowadzeniu systematycznych działań prognostycznych w odniesieniu do wszystkich głównych inicjatyw politycznych;
- publikowaniu przyszłościowych rocznych sprawozdań dotyczących prognozy strategicznej, w których analizowane będą pojawiające się tendencje i wyzwania w celu ich uwzględnienia w procesie kształtowania polityki i podejmowania decyzji;
- wspieraniu rozwoju zdolności prognozowania w organach administracji UE i państw członkowskich oraz
- budowaniu opartej na współpracy i sprzyjającej włączeniu wspólnoty prognostycznej z instytucjami i partnerami unijnymi i międzynarodowymi.
Monitorowanie odporności
W sprawozdaniu dotyczącym prognozy strategicznej z 2020 r. zaproponowano prototypowe tabele wskaźników odporności, aby rozpocząć między państwami członkowskimi i innymi kluczowymi zainteresowanymi stronami dyskusje na temat najlepszych sposobów monitorowania odporności. Dyskusje te mogą przyczynić się do określenia i oceny mocnych i słabych stron na szczeblu UE i państw członkowskich w świetle pojawiających się megatrendów i przewidywanych wyzwań. To z kolei może pomóc w udzieleniu odpowiedzi na następujące pytanie: czy – przez nasze polityki i strategię odbudowy – zwiększamy odporność UE?
Kolejne kroki:
- Ustalenia zawarte w sprawozdaniu dotyczącym prognozy strategicznej z 2020 r. i kolejnych sprawozdaniach będą stanowić źródło informacji, na których zostaną oparte coroczne orędzia o stanie Unii przewodniczącej Ursuli von der Leyen i programy prac Komisji. Wniosą one również wkład w zbliżające się negocjacje międzyinstytucjonalne w sprawie naszego pierwszego w historii wieloletniego programowania.
- Nadrzędny plan prognozy strategicznej nakreśli priorytety polityczne UE i kluczowe inicjatywy w programach prac Komisji, a także takie główne kwestie przekrojowe, jak: otwarta strategiczna autonomia UE na rzecz nowego ładu światowego; przyszły potencjał zielonych miejsc pracy i wymagane umiejętności; punkty wspólne transformacji ekologicznej i cyfrowej w poszczególnych obszarach polityki.
- Doroczna konferencja europejskiego systemu analiz strategicznych i politycznych (ESPAS) w listopadzie 2020 r. będzie okazją do omówienia tematu przyszłorocznego sprawozdania dotyczącego prognozy strategicznej i uruchomienia ogólnounijnej sieci prognoz.
- Opracowanie wspólnych referencyjnych scenariuszy prognostycznych, które mają stanowić podstawę przyszłej debaty orientacyjnej, zapewnić spójność poszczególnych polityk i służyć jako wspólne, przyszłościowe ramy dla wniosków dotyczących polityki. Mogą one również wnieść wkład w konferencję w sprawie przyszłości Europy.
