Preferencyjne traktowanie, z którego Kambodża korzystała w ramach inicjatywy „wszystko oprócz broni” (EBA), czyli uzgodnień handlowych UE na rzecz krajów najsłabiej rozwiniętych, jest obecnie tymczasowo zniesione z powodu poważnych obaw dotyczących systematycznego nieprzestrzegania w tym kraju praw człowieka. UE stosuje ten środek, pozostając jednocześnie otwarta na współpracę z Kambodżą w zakresie niezbędnych reform.
Komisarz ds. handlu Phil Hogan oznajmił: Daliśmy Kambodży możliwości handlowe, które pozwoliły temu krajowi rozwijać zorientowany na eksport przemysł i zapewnić miejsca pracy tysiącom jego mieszkańców. Jesteśmy z nimi również teraz, w trudnej sytuacji wywołanej pandemią. Nie zmienia to jednak faktu, że w Kambodży należy pilnie zapewnić poszanowanie praw człowieka i praw pracowniczych. Jestem gotów kontynuować nasze zaangażowanie i przywrócić w pełni swobodny dostęp do rynku UE dla produktów z Kambodży, pod warunkiem że stwierdzimy w tym względzie znaczną poprawę.
Wycofanie preferencyjnego dostępu do rynku UE dotyczy około 20 proc. eksportu Kambodży do UE. Kambodża może nadal dokonywać wywozu tych produktów do UE, ale będzie podlegać ogólnym taryfom mającym zastosowanie do wszystkich innych członków Światowej Organizacji Handlu. Pozostałe 80 proc. eksportu Kambodży nadal korzysta z preferencyjnego dostępu do rynku UE.
Komisja, wraz z Europejską Służbą Działań Zewnętrznych (ESDZ), jest gotowa do podtrzymania większego zaangażowania we współpracę z Kambodżą. UE będzie nadal monitorować sytuację w tym kraju, ze szczególnym uwzględnieniem ograniczeń w obszarze wolności wypowiedzi, praw obywatelskich i politycznych, a także sporów dotyczących gruntów i praw pracowniczych w kontekście trwających reform.
UE jest świadoma znaczącego wpływu pandemii koronawirusa na gospodarkę i zatrudnienie w Kambodży oraz jest gotowa wspierać ten kraj w walce z tym kryzysem i w działaniach na rzecz ożywienia gospodarczego. Nie zwalnia to jednak Kambodży z pilnej potrzeby zapewnienia poszanowania praw człowieka i praw pracowniczych.
Od lutego 2020 r., kiedy to UE podjęła decyzję w sprawie częściowego wycofania preferencji, rząd Kambodży mógł podjąć niezbędne kroki w celu spełnienia warunków umożliwiających Unii Europejskiej pełne przywrócenie dostępu do rynku UE na preferencyjnych warunkach w ramach programu EBA. Jest to nadal aktualne.
Władze Kambodży powinny podjąć działania w celu przywrócenia w tym kraju swobód politycznych oraz warunków koniecznych do powstania realnej demokratycznej opozycji, a także rozpoczęcia procesu pojednania narodowego poprzez rzeczywisty i pluralistyczny dialog. Komisja i ESDZ przedstawiły niezbędne działania władzom Kambodży przy wcześniejszych okazjach, jak również w rozporządzeniu delegowanym Komisji. Te niezbędne działania obejmują przywrócenie praw politycznych dla członków opozycji oraz uchylenie lub zmianę przepisów, takich jak ustawa o partiach politycznych i ustawa o organizacjach pozarządowych. Jeżeli rząd Kambodży poczyni znaczące postępy, w szczególności w zakresie praw obywatelskich i politycznych, Komisja może dokonać przeglądu swojej decyzji i przywrócić preferencje taryfowe w ramach inicjatywy „wszystko oprócz broni”, zgodnie z postanowieniami unijnego ogólnego systemu preferencji taryfowych.
Kontekst
Inicjatywa „wszystko oprócz broni” (EBA) jest częścią unijnego ogólnego systemu preferencji taryfowych (GSP). GSP umożliwia krajom rozwijającym się podatnym na zagrożenia korzystanie z niższych ceł lub z bezcłowego wywozu do UE, co ma na celu pobudzenie ich wzrostu gospodarczego. Jest to inicjatywa jednokierunkowa: nie wymaga ona wzajemności w stosunku do wywozu z UE. W ramach inicjatywy EBA UE przyznaje bezcłowy i bezkontyngentowy dostęp do swojego rynku dla wszystkich produktów – z wyjątkiem broni i amunicji – pochodzących z krajów najsłabiej rozwiniętych (zgodnie z definicją ONZ). Rozporządzenie dotyczące ogólnego systemu preferencji stanowi, że preferencje handlowe mogą zostać zawieszone w przypadku „poważnego i systematycznego naruszania zasad” ustanowionych w konwencjach wymienionych w załączniku do tego rozporządzenia, dotyczących przestrzegania praw człowieka i praw pracowniczych.
W związku z poważnymi obawami dotyczącymi pogorszenia się sytuacji w zakresie praw politycznych, praw człowieka, prawa do gruntów i praw pracowniczych w Kambodży Komisja wszczęła w lutym 2019 r. procedurę wycofania preferencji przyznanych Kambodży w ramach EBA. W dniu 12 listopada 2019 r. Komisja przedłożyła Kambodży raport wykazujący poważne i systematyczne naruszanie kluczowych zasad Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, związanych z uczestnictwem w życiu politycznym, wolnością wypowiedzi i wolnością zrzeszania się w Kambodży. Jednocześnie, pomimo utrzymujących się poważnych obaw, w raporcie podkreślono wymierne postępy w rozwiązywaniu sporów dotyczących gruntów w sektorze cukru i w odniesieniu do praw pracowniczych. Po upływie terminu na przedstawienie uwag Komisja przyjęła w dniu 12 lutego 2020 r. rozporządzenie delegowane w sprawie tymczasowego i częściowego wycofania preferencji taryfowych przyznanych Kambodży w ramach EBA. Rozporządzenie weszło w życie w dniu 25 kwietnia 2020 r. i staje się skuteczne z dniem 12 sierpnia 2020 r.
