Komisja opublikowała wieloaspektowy plan działania, w którym przedstawiła konkretne środki, które podejmie w ciągu najbliższych 12 miesięcy, aby lepiej egzekwować, nadzorować i koordynować unijne przepisy dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Celem tego nowego kompleksowego podejścia jest wyeliminowanie pozostałych luk prawnych i wszelkich słabych ogniw w unijnych przepisach.
Wiceprzewodniczący Komisji Valdis Dombrovskis powiedział: – Dzięki prezentowanemu dziś kompleksowemu i dalekosiężnemu planowi działania wzmacniamy nasze środki obrony przed praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. W naszych przepisach i ich wdrażaniu nie powinno być żadnych słabych ogniw. Jesteśmy zdecydowani realizować wszystkie przedstawione działania – szybko i konsekwentnie – w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Wzmacniamy również globalną rolę UE w kształtowaniu międzynarodowych standardów walki z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu.
Komisja opublikowała również bardziej przejrzystą, udoskonaloną metodykę określania państw trzecich wysokiego ryzyka, które mają strategiczne braki w ramach prawnych służących przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu stanowiące poważne zagrożenie dla systemu finansowego UE. Pozwoli to zintensyfikować kontakty z państwami trzecimi oraz zacieśnić współpracę z Grupą Specjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF).
Ponadto Komisja przyjęła dziś nowy wykaz państw trzecich mających strategiczne braki w ramach prawnych służących przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Plan działania na rzecz kompleksowej unijnej polityki zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu
Przedstawiony plan działania opiera się na sześciu filarach, z których każdy ma na celu poprawę skuteczności ogólnej walki UE z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, a także wzmocnienie globalnej roli UE w tej dziedzinie. Razem zagwarantują one, że zasady UE będą bardziej zharmonizowane a tym samym skuteczniejsze. Wzmocnione zostaną: nadzór nad stosowaniem przepisów oraz koordynacja działań organów poszczególnych państw członkowskich.
Poniżej przedstawiono sześć filarów planu działania:
- Skuteczne stosowanie przepisów UE: Komisja będzie nadal ściśle monitorować wdrażanie unijnych przepisów przez państwa członkowskie, aby przepisy krajowe spełniały najwyższe możliwe standardy. Jednocześnie w przedstawionym dziś planie działania Komisja zachęca Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EUNB) do pełnego wykorzystania nowych uprawnień w zakresie zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
- Jednolity zbiór przepisów: obowiązujące przepisy unijne są dalekosiężne i skuteczne, państwa członkowskie stosują je jednak w bardzo różny sposób. Rozbieżne interpretacje prowadzą zatem do luk w unijnym systemie, które mogą być wykorzystywane przez przestępców. Aby temu zapobiec, Komisja zaproponuje bardziej jednolity zbiór przepisów w pierwszym kwartale 2021 r.
- Nadzór na szczeblu UE: według obecnych zasad za indywidualny nadzór nad stosowaniem przepisów UE w tej dziedzinie odpowiedzialne są poszczególne państwa członkowskie, co może prowadzić do powstawania luk w zakresie nadzoru nad tymi przepisami. W pierwszym kwartale 2021 r. Komisja przedstawi wniosek w sprawie utworzenia unijnego organu nadzoru.
- Mechanizm koordynacji i wsparcia jednostek analityki finansowej państw członkowskich: jednostki analityki finansowej w państwach członkowskich odgrywają zasadniczą rolę w identyfikowaniu transakcji i działań, które mogą mieć związek z działalnością przestępczą. W pierwszym kwartale 2021 r. Komisja przedstawi wniosek w sprawie ustanowienia ogólnounijnego mechanizmu, który pomoże w dalszej koordynacji i wspieraniu pracy tych podmiotów.
- Egzekwowanie przepisów prawa karnego UE i wymiana informacji: współpraca sądowa i policyjna, prowadzona w oparciu o unijne instrumenty i rozwiązania instytucjonalne, ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia właściwej wymiany informacji. W walce z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu może też odegrać pewną rolę sektor prywatny. Komisja przygotuje wytyczne w sprawie roli partnerstw publiczno-prywatnych w tym zakresie w celu wyjaśnienia, jak może przebiegać współpraca w zakresie wymiany danych, oraz w celu zwiększenia takiej wymiany.
- Pozycja UE na arenie międzynarodowej: UE jest aktywnie zaangażowana w prace Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy i podejmowane na arenie międzynarodowej działania dotyczące kształtowania międzynarodowych standardów w zakresie walki z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Chcemy zwiększyć nasze wysiłki w tej dziedzinie, aby na arenie międzynarodowej przemawiać jednym głosem jako globalny podmiot. W szczególności UE będzie musiała skorygować swoje podejście do państw trzecich, których ramy prawne służące przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu wykazują braki stwarzające zagrożenie dla jednolitego rynku. Nowa metodyka przedstawiona wraz z przedmiotowym planem działania daje UE niezbędne do tego narzędzia. Do czasu, kiedy zmieniona metodyka zacznie być stosowana, obecny zaktualizowany unijny wykaz zapewnia większą zbieżność z najnowszym wykazem FATF.
Aby zapewnić wszechstronną debatę na temat przyszłej polityki w tej dziedzinie, Komisja rozpoczęła dziś konsultacje publiczne w sprawie przedstawionego planu działania. Instytucje, organy, zainteresowane podmioty i obywatele mogą przekazywać swoje uwagi do 29 lipca.
Udoskonalona metodyka
Komisja opublikowała nową metodykę określania państw trzecich wysokiego ryzyka, które mają strategiczne braki w krajowych ramach prawnych służących przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu stanowiące poważne zagrożenie dla systemu finansowego UE. Celem nowej metodyki jest zapewnienie większej klarowności i przejrzystości procesu identyfikacji takich państw trzecich. Jej najważniejsze nowe elementy dotyczą: (i) współzależności procesów sporządzania wykazu przez UE i przez FATF, (ii) intensywniejszych kontaktów z państwami trzecimi oraz (iii) wzmocnienia konsultacji z ekspertami z państw członkowskich. Parlament Europejski i Rada będą miały dostęp do wszystkich istotnych informacji na poszczególnych etapach procedury, który będzie jednak podlegał odpowiednim wymogom w zakresie postępowania z takimi informacjami.
Zaktualizowany wykaz
Na mocy dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy Komisja jest zobowiązana identyfikować państwa trzecie wysokiego ryzyka, które mają strategiczne braki w ramach prawnych służących przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. W oczekiwaniu na wejście w życie wyżej wspomnianej udoskonalonej metodyki Komisja dokonała dziś przeglądu swojego wykazu, uwzględniając zmiany, jakie zaszły na szczeblu międzynarodowym od 2018 r. Nowy wykaz jest obecnie lepiej dopasowany do wykazów opublikowanych przez FATF.
Kraje, które znalazły się w wykazie: Bahamy, Barbados, Botswana, Kambodża, Ghana, Jamajka, Mauritius, Mongolia, Birma, Nikaragua, Panama i Zimbabwe.
Kraje, które zostały usunięte z wykazu: Bośnia i Hercegowina, Etiopia, Gujana, Laotańska Republika Ludowo-Demokratyczna, Sri Lanka oraz Tunezja.
Komisja zmieniła wykaz w drodze rozporządzenia delegowanego. Zostanie ono teraz przedłożone Parlamentowi Europejskiemu i Radzie do zatwierdzenia w terminie jednego miesiąca (z możliwością przedłużenia o miesiąc). Ze względu na kryzys wywołany epidemią koronawirusa rozpoczęcie stosowania przedstawionego dziś rozporządzenia, a tym samym stosowanie nowych środków ochronnych, nastąpi dopiero od 1 października 2020 r. Ma to zapewnić wszystkim zainteresowanym stronom czas, by się odpowiednio przygotować. Nie dotyczy to jednak usunięcia państw z wykazu, które wejdzie w życie 20 dni po opublikowaniu wykazu w Dzienniku Urzędowym.
Kontekst
W przedstawionym przez Komisję pakiecie środków przeciwdziałających praniu pieniędzy z lipca 2019 r. podkreślono szereg słabości w unijnych ramach prawnych służących zapobieganiu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Transpozycja i wejście w życie najnowszych aktów prawnych pozwoli usunąć niektóre z istniejących problemów, pozostałe jednak pozostają nierozwiązane. W odpowiedzi na wspomniany pakiet Parlament Europejski i Rada zwróciły się do Komisji o zbadanie, co można zrobić, aby osiągnąć bardziej zharmonizowany zbiór przepisów, lepszy nadzór, również na poziomie UE, a także lepszą koordynację jednostek analityki finansowej. Przedstawiony dziś plan działania jest odpowiedzią Komisji na to wezwanie i pierwszym krokiem w kierunku osiągnięcia przez nią priorytetu, jakim jest stworzenie nowych, kompleksowych ram walki z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Przedstawiona równolegle nowa metodyka mająca na celu identyfikację i łagodzenie zagrożeń, jakie niosą dla integralności unijnego systemu finansowego strategiczne braki w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w państwach trzecich, pozwoli lepiej przygotować UE do stawiania czoła zagrożeniom zewnętrznym.
