Wieści z Unii: 22 mld euro pomocy państwa dla polskiej gospodarki

Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, odpowiedzialna za politykę konkurencji, oświadczyła: – Ten polski program gwarancji pomoże polskim przedsiębiorstwom, które odczuwają skutki obecnego kryzysu związanego z koronawirusem, zdobyć pilnie potrzebne środki obrotowe i inwestycyjne oraz kontynuować działalność w tych trudnych czasach. W dalszym ciągu ściśle współpracujemy z państwami członkowskimi, gdyż zależy nam na tym, by krajowe środki wsparcia były wprowadzane w sposób skoordynowany i skuteczny, zgodnie z przepisami UE.

Środki wsparcia zgłoszone przez Polskę

Na podstawie ram tymczasowych Polska zgłosiła Komisji program gwarancji dotyczący istniejących lub nowych pożyczek, który ma wspierać przedsiębiorstwa dotknięte skutkami pandemii wywołanej przez koronawirusa. Program umożliwi udzielenie gwarancji publicznych w wysokości do 100 mld złotych (22 mld euro).

Wsparcie polega na tym, że Bank Gospodarstwa Krajowego, który w Polsce pełni rolę krajowego banku rozwoju, będzie udzielał gwarancji publicznych na pożyczki inwestycyjne i obrotowe.

Z programu będą mogły korzystać duże i średnie polskie przedsiębiorstwa ze wszystkich sektorów gospodarki. Jego celem jest ograniczanie ryzyka, jakie wiąże się z udzielaniem pożyczek przedsiębiorstwom, które są najbardziej dotknięte skutkami gospodarczymi obecnego kryzysu. Program pomoże przedsiębiorstwom zaspokoić pilne zapotrzebowanie na środki obrotowe lub inwestycyjne. Zapewni też przedsiębiorstwom wystarczającą płynność, tak by mogły kontynuować działalność.

Komisja uznała, że środek zgłoszony przez władze polskie jest zgodny z warunkami określonymi w ramach tymczasowych. W szczególności: (i) kwota głównej pożyczki na przedsiębiorstwo jest ograniczona do kwoty, która jest niezbędna do pokrycia jego zapotrzebowania na płynność w przewidywalnej przyszłości, (ii) gwarancje będą udzielane tylko do końca bieżącego roku, (iii) okres gwarancji jest ograniczony do maksymalnie dwóch lat, a (iv) opłaty za gwarancje i stopy oprocentowania nie przekraczają poziomów przewidzianych w ramach tymczasowych.

Komisja uznała, że środek jest konieczny, właściwy i proporcjonalny, biorąc pod uwagę konieczność zaradzenia poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego, zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE i warunkami określonymi w ramach tymczasowych.

W związku z tym Komisja zatwierdziła środek na podstawie unijnych zasad pomocy państwa.

Kontekst

Komisja Europejska przyjęła ramy tymczasowe, które umożliwiają państwom członkowskim wykorzystanie pełnej elastyczności przewidzianej w zasadach pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w związku z pandemią wywołaną przez koronawirusa. Ramy tymczasowe, ze zmianami wprowadzonymi 3 kwietnia 2020 r., przewidują pięć rodzajów pomocy, którą mogą przyznawać państwa członkowskie:

• dotacje bezpośrednie, zastrzyki kapitału, selektywne korzyści podatkowe oraz zaliczki w wysokości do 800 000 euro na przedsiębiorstwo na pokrycie pilnych potrzeb związanych z utrzymaniem płynności;
• gwarancje państwowe na pożyczki zaciągane przez przedsiębiorstwa, zapewniające ciągłość udzielania przez banki pożyczek klientom, którzy ich potrzebują. Takie gwarancje państwowe mogą pokrywać do 90 proc. ryzyka związanego z pożyczkami, które pomogą przedsiębiorstwom zdobyć pilne potrzebne środki obrotowe i inwestycyjne. W przypadku pożyczek o wartości nominalnej do 800 000 euro gwarancje mogą pokrywać nawet 100 proc. ryzyka;
• subsydiowane pożyczki ze środków publicznych dla przedsiębiorstw z korzystnymi stopami oprocentowania. Pożyczki te mogą pomóc przedsiębiorstwom zaspokoić pilne zapotrzebowanie na kapitał obrotowy i środki inwestycyjne. W przypadku pożyczek o wartości nominalnej do 800 000 euro możliwa jest zerowa stopa oprocentowania.
• gwarancje dla banków kierujących pomoc państwa do gospodarki realnej, że takie wsparcie uznaje się za pomoc bezpośrednią dla klientów banków, a nie dla samych banków, oraz wytyczne dotyczące sposobu minimalizowania zakłócenia konkurencji między bankami;
• publiczne krótkoterminowe ubezpieczenia kredytów eksportowych dla wszystkich państw, bez potrzeby wykazania przez dane państwo członkowskie, że jest tymczasowo państwem o ryzyku niezbywalnym;
• wsparcie na badania i rozwój związane z koronawirusem, mające na celu zaradzenie obecnemu kryzysowi w dziedzinie zdrowia, w formie dotacji bezpośrednich, zaliczek zwrotnych i korzyści podatkowych. Za projekty obejmujące współpracę transgraniczną między państwami członkowskimi może przysługiwać dodatkowa korzyść;
• wsparcie na budowę i rozbudowę placówek przeprowadzających testy, mające na celu opracowywanie i testowanie produktów (w tym szczepionek, respiratorów i odzieży ochronnej) użytecznych w walce z pandemią koronawirusa, aż do pierwszego zastosowania przemysłowego. Może to przyjąć formę dotacji bezpośrednich, korzyści podatkowych, zaliczek zwrotnych i gwarancji chroniących przed stratami. Przedsiębiorstwa mogą otrzymać dodatkowe korzyści, jeśli ich inwestycje wspiera więcej niż jedno państwo członkowskie i jeśli inwestycja zakończy się w ciągu dwóch miesięcy od udzielenia wsparcia;
• wsparcie na wytwarzanie produktów mających znaczenie dla walki z pandemią w formie dotacji bezpośrednich, korzyści podatkowych, zaliczek zwrotnych i gwarancji chroniących przed stratami. Przedsiębiorstwa mogą otrzymać dodatkowe korzyści, jeśli ich inwestycje wspiera więcej niż jedno państwo członkowskie i jeśli inwestycja zakończy się w ciągu dwóch miesięcy od udzielenia wsparcia;
• ukierunkowane wsparcie w formie odroczenia płatności podatkowych lub zawieszenia składek na ubezpieczenie społeczne dla tych sektorów, regionów lub rodzajów przedsiębiorstw, które są najbardziej dotknięte skutkami pandemii;
• ukierunkowane wsparcie w formie subsydiowania wynagrodzeń dla przedsiębiorstw w sektorach i regionach najbardziej dotkniętych skutkami pandemii, które w przeciwnym wypadku musiałyby zwolnić część pracowników.

Ramy tymczasowe umożliwiają państwom członkowskim łączenie wszystkich środków wsparcia, z wyjątkiem pożyczek i gwarancji dotyczących tej samej pożyczki i przekraczających progi przewidziane w ramach tymczasowych. Umożliwiają również państwom członkowskim łączenie wszystkich środków wsparcia przyznanych na podstawie ram tymczasowych z istniejącymi możliwościami udzielania pomocy de minimis do kwoty 200 000 euro na przedsiębiorstwo w ciągu trzech lat podatkowych. Jednocześnie państwa członkowskie muszą zobowiązać się, że będą unikać nienależnej kumulacji środków wsparcia dla tych samych przedsiębiorstw, by ograniczyć wsparcie do zaspokojenia ich rzeczywistych potrzeb.

Ponadto ramy tymczasowe uzupełniają wiele innych, dostępnych już dla państw członkowskich możliwości łagodzenia skutków społeczno-gospodarczych pandemii wywołanej przez koronawirusa, zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa. W dniu 13 marca 2020 r. Komisja przyjęła komunikat w sprawie skoordynowanej reakcji gospodarczej na epidemię COVID-19, w którym przedstawiono te możliwości. Państwa członkowskie mogą na przykład wprowadzić z korzyścią dla przedsiębiorstw ogólnie obowiązujące zmiany (np. odroczenie podatków lub subsydiowanie skróconego czasu pracy we wszystkich sektorach), które nie wchodzą w zakres zasad pomocy państwa. Mogą również przyznawać przedsiębiorstwom rekompensaty za szkody poniesione bezpośrednio w wyniku pandemii wywołanej przez koronawirusa.

Ramy tymczasowe będą obowiązywać do końca grudnia 2020 r. W celu zagwarantowania pewności prawa, przed upływem tego terminu Komisja oceni, czy konieczne jest wydłużenie ich obowiązywania.

Jawna wersja decyzji będzie dostępna pod numerem sprawy SA.56876 w rejestrze pomocy państwa na stronie Komisji poświęconej konkurencji po wyjaśnieniu wszelkich kwestii związanych z poufnością. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym pomocy państwa (State Aid Weekly e-News).