Komisja Europejska wydała wytyczne w celu zapewnienia silnego ogólnounijnego podejścia do kontroli inwestycji zagranicznych w okresie kryzysu zdrowia publicznego i związanej z tym podatności na zagrożenia gospodarcze. Celem jest zachowanie unijnych przedsiębiorstw i kluczowych zasobów, zwłaszcza w takich dziedzinach jak zdrowie, badania medyczne, biotechnologia i infrastruktura, które mają zasadnicze znaczenie dla naszego bezpieczeństwa i porządku publicznego, bez podważania ogólnej otwartości UE na inwestycje zagraniczne.
Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała: – Jeśli chcemy, aby Europa wyszła z tego kryzysu tak silna, jak była przed pandemią COVID-19, musimy podjąć środki ostrożności. Jak w każdym kryzysie, kiedy nasze aktywa przemysłowe i korporacyjne mogą być zagrożone, musimy chronić nasze bezpieczeństwo i suwerenność gospodarczą. Posiadamy narzędzia do radzenia sobie z tą sytuacją na mocy prawa europejskiego i krajowego i chcę zachęcić państwa członkowskie do ich wykorzystania. UE jest i pozostanie otwartym rynkiem dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Otwartość ta nie jest jednak bezwarunkowa.
Komisarz ds. handlu Phil Hogan powiedział: – Stoimy przed bezprecedensowym kryzysem zdrowia publicznego, który ma głębokie konsekwencje dla europejskiej gospodarki. W UE jesteśmy i chcemy pozostać otwarci na inwestycje zagraniczne. W obecnych okolicznościach musimy złagodzić tę otwartość za pomocą odpowiednich mechanizmów kontrolnych. Musimy wiedzieć, kto inwestuje i w jakim celu. UE i jej państwa członkowskie mają do tego odpowiednie narzędzia prawne. Opublikowane wytyczne wzywają państwa członkowskie do wykorzystania tych narzędzi w jak najpełniejszym zakresie i zapewnią dodatkową jasność co do tego, w jaki sposób można wykorzystać nasze ramy monitorowania inwestycji, aby zapobiec wyprzedaży strategicznych aktywów UE w związku z obecnym kryzysem.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami UE państwa członkowskie są uprawnione do kontroli bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) z krajów spoza UE ze względu na bezpieczeństwo lub porządek publiczny. Ochrona zdrowia publicznego jest uznawana za nadrzędny cel interesu ogólnego. W rezultacie państwa członkowskie mogą wprowadzić środki łagodzące (takie jak zobowiązania dotyczące dostaw w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb krajowych i Unijnych) lub uniemożliwić zagranicznemu inwestorowi nabycie lub przejęcie kontroli nad spółką. Krajowe mechanizmy kontroli BIZ istnieją obecnie w 14 państwach członkowskich. Dzięki unijnemu rozporządzeniu w sprawie kontroli inwestycji zagranicznych obowiązującym od zeszłego roku UE jest dobrze przygotowana do koordynowania kontroli zagranicznych zakupów na poziomie państw członkowskich.
Wydając swoje wytyczne, Komisja wzywa państwa członkowskie, które mają już istniejący mechanizm kontroli, do pełnego wykorzystania narzędzi dostępnych im na mocy prawa unijnego i krajowego w celu zapobiegania przepływom kapitału z krajów spoza UE, które mogłyby zagrozić bezpieczeństwu lub porządkowi publicznemu w Europie .
Komisja wzywa również pozostałe państwa członkowskie do ustanowienia pełnoprawnego mechanizmu kontroli, a tymczasem do rozważenia wszystkich opcji, zgodnie z prawem UE i zobowiązaniami międzynarodowymi, w celu rozwiązania potencjalnych przypadków, w których przejęcie lub kontrola przez inwestora zagranicznego danej firmy, infrastruktury lub technologii stworzyłyby ryzyko dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego w UE.
Komisja zachęca również do współpracy między państwami członkowskimi, jeśli chodzi o przypadki kontroli bezpośrednich inwestycji zagranicznych, w których inwestycje zagraniczne mogłyby mieć wpływ na jednolity rynek UE. Odbywające się za granicą akwizycje podlegają już unijnemu rozporządzeniu w sprawie kontroli bezpośrednich inwestycji zagranicznych i mogłyby zostać poddane przeglądowi w ramach mechanizmu współpracy ustanowionego rozporządzeniem, który będzie w pełni operacyjny od października 2020 r.
W przypadku przepływów kapitału wytyczne przypominają również, w jakich szczególnych okolicznościach swobodny przepływ kapitału, w szczególności z krajów trzecich, związany z nabywaniem udziałów może być ograniczony.
Komisja będzie również nadal uważnie śledzić rozwój sytuacji i jest gotowa do dyskusji i zapewnienia koordynacji w każdej sprawie dotyczącej inwestycji zagranicznych o większym wpływie na Europę. Ochrona strategicznych aktywów UE będzie również przedmiotem dyskusji między prezydent von der Leyen a przywódcami UE podczas wideokonferencji Rady Europejskiej.
Kontekst
Unijne rozporządzenie w sprawie kontroli bezpośrednich inwestycji zagranicznych przyjęto w marcu 2019 r. Po raz pierwszy wprowadza ono mechanizm na szczeblu UE w celu koordynacji kontroli inwestycji zagranicznych, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo i porządek publiczny Unii i jej państw członkowskich. Mechanizm ten opiera się na obowiązku wymiany informacji między państwami członkowskimi i Komisją, a także na możliwości wydawania przez Komisję i państwa członkowskie opinii i uwag na temat konkretnych transakcji. Stosowanie tego mechanizmu rozpocznie się 11 października 2020 r. Komisja i państwa członkowskie już współpracują w celu dostosowania krajowych mechanizmów kontroli i zapewnienia pełnego i szybkiego wdrożenia rozporządzenia na poziomie UE i krajowym.
