Przewodnicząca Ursula von der Leyen powiedziała: Podejmujemy dziś działania, aby do 2050 r. uczynić z UE pierwszy na świecie neutralny dla klimatu kontynent. Prawo o klimacie jest prawnym odzwierciedleniem naszego zaangażowania politycznego i konsekwentnie wytycza nam drogę do bardziej zrównoważonej przyszłości. Stanowi ono istotę Europejskiego Zielonego Ładu. Zapewnia przewidywalność i przejrzystość dla europejskiego przemysłu i inwestorów. Nadaje też kierunek naszej strategii zielonego wzrostu i gwarantuje, że transformacja ta będzie stopniowa i sprawiedliwa.
Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu, Frans Timmermans, powiedział: Zamieniamy dziś słowa w czyny, aby pokazać naszym europejskim obywatelom, że poważnie traktujemy cel osiągnięcia do 2050 r. zerowej emisji gazów cieplarnianych netto. Europejskie prawo o klimacie jest również sygnałem dla naszych partnerów międzynarodowych, że w tym roku powinniśmy wspólnie zwiększyć globalny poziom ambicji, jeśli chodzi o realizację naszych wspólnych celów porozumienia paryskiego. Dzięki prawu o klimacie pozostaniemy na dobrej drodze, skoncentrowani i zdyscyplinowani, i będziemy odpowiedzialni za realizację tych celów.
W ramach europejskiego prawa o klimacie Komisja proponuje wprowadzenie prawnie wiążącego celu osiągnięcia do 2050 r. zerowej emisji gazów cieplarnianych netto. Aby osiągnąć ten cel, instytucje UE i państwa członkowskie są wspólnie zobowiązane do wprowadzenia niezbędnych środków na poziomie unijnym i krajowym.
Prawo o klimacie obejmuje środki umożliwiające monitorowanie postępów i odpowiednie dostosowanie naszych działań w oparciu o istniejące systemy, takie jak proces zarządzania przez państwa członkowskie krajowymi planami w zakresie energii i klimatu, regularne sprawozdania Europejskiej Agencji Środowiska oraz najnowsze dowody naukowe dotyczące zmiany klimatu i jej skutków. Postępy będą poddawane przeglądowi co pięć lat, zgodnie z globalnym przeglądem określonym w porozumieniu paryskim.
Prawo o klimacie dotyczy również ścieżki prowadzącej do osiągnięcia celu na 2050 r.:
- Na podstawie kompleksowej oceny skutków Komisja zaproponuje nowy unijny cel na 2030 r. w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych. Prawo o klimacie zostanie zmienione po zakończeniu oceny skutków.
- Do czerwca 2021 r. Komisja dokona przeglądu wszystkich stosownych instrumentów politycznych – i w razie potrzeby zaproponuje w nich zmiany – w celu osiągnięcia dodatkowych redukcji emisji do 2030 r.
- Komisja proponuje przyjęcie ogólnounijnej ścieżki redukcji emisji gazów cieplarnianych na lata 2030–2050 w celu pomiaru postępów i zapewnienia przewidywalności organom publicznym, przedsiębiorstwom i obywatelom.
- Do września 2023 r., a następnie co pięć lat, Komisja oceni spójność unijnych i krajowych środków z celem zakładającym neutralność klimatyczną oraz ze ścieżką redukcji na lata 2030-2050.
- Komisja będzie uprawniona do wydawania zaleceń dla państw członkowskich, których działania są niezgodne z celem zakładającym neutralność klimatyczną, a państwa członkowskie będą zobowiązane do zastosowania się do tych zaleceń lub – jeżeli tego nie zrobią – do przedstawienia wyjaśnień. Komisja może również dokonać przeglądu adekwatności ścieżki redukcji i ogólnounijnych środków.
- Państwa członkowskie będą również zobowiązane do opracowania i wdrożenia strategii przystosowawczych w celu zwiększenia odporności i zmniejszenia podatności na oddziaływanie zmiany klimatu.
Kształtowanie Europejskiego Paktu na rzecz Klimatu i przyszłych strategii politycznych
Równolegle z rządowymi politykami i uregulowaniami wszystkie sektory społeczeństwa i gospodarki Unii Europejskiej mają do odegrania rolę w procesie przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu.
W związku z tym Komisja rozpoczyna dziś konsultacje publiczne w sprawie nowego Europejskiego Paktu na rzecz Klimatu – szeroko zakrojoną inicjatywę, która ma umożliwić obywatelom i zainteresowanym stronom wyrażenie swojej opinii oraz powierzyć im rolę w opracowywaniu nowych działań na rzecz klimatu, dzieleniu się informacjami, uruchamianiu oddolnych działań i przedstawianiu rozwiązań, które mogą być powielane przez inne podmioty.
Konsultacje publiczne będą prowadzone przez 12 tygodni. Uzyskane w ich ramach odpowiedzi zostaną wykorzystane przy kształtowaniu Paktu na rzecz Klimatu, który zostanie zainaugurowany przed konferencją ONZ w sprawie zmiany klimatu, która odbędzie się w Glasgow w listopadzie 2020 r. (COP26).
Dziś Komisja oficjalnie rozpoczęła prace, publikując wstępne oceny skutków dotyczące przyszłego podatku korygującego od emisji dwutlenku węgla pobieranego na granicach oraz przeglądu dyrektywy w sprawie opodatkowania energii, dwóch innych ważnych instrumentów politycznych w ramach Europejskiego Zielonego Ładu. Ponadto kolegium komisarzy przyjęło propozycję ogłoszenia roku 2021 Europejskim Rokiem Kolei, aby zwrócić uwagę na korzyści dla klimatu wynikające ze zwiększenia kolejowego ruchu pasażerskiego i towarowego.
Kontekst
Ambicja UE, by do 2050 r. stać się pierwszym na świecie neutralnym dla klimatu blokiem państw, jest centralnym elementem Europejskiego Zielonego Ładu przedstawionego w dniu 11 grudnia 2019 r. przez Komisję pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen.
Po raz pierwszy Komisja nakreśliła swoją wizję uczynienia UE neutralną dla klimatu do 2050 r. w listopadzie 2018 r., zgodnie z celem porozumienia paryskiego, jakim jest utrzymanie wzrostu temperatury znacznie poniżej 2°C i próba obniżenia tego wzrostu do poziomu 1,5°C. 14 marca 2019 r. Parlament Europejski poparł ten unijny cel zerowej emisji gazów cieplarnianych netto. 12 grudnia 2019 r. Rada Europejska zatwierdziła cel zakładający osiągnięcie neutralności klimatycznej UE do 2050 r.
