Zdobywcy wielu nagród Pierwszy zespół, stworzony z inicjatywy Aleksandry Daniluk, powstał, w Dokudowie II na początku lat 60. przy miejscowym Kole Gospodyń Wiejskich. Od początku przejawiał sporą aktywność. Trzykrotnie odgrywał barwne widowisko żniwne. Najpierw podczas Święta Plonów w 1974 r., a następnie w 1980 r. Szczególnie udane były dożynki w roku 1984, kiedy dokudowskie gospodynie śpiewały na polu żyta, potem żęły go sierpami i ustawiały w snopy. Pokaz kończyły ustawianie wereji i poczęstunek przodownicy przez ekonoma.
W maju 1976 r. zespół uczestniczył w I Wojewódzkim Przeglądzie Kapel i Śpiewaków Ludowych, zorganizowanym w Białej Podlaskiej. Podobał się bardzo publiczności i jurorom, co spowodowało zaproszenie na kolejny przegląd w 1978 r. Występy grupy nie ograniczały się tylko do popisów wokalnych. Podczas Wojewódzkiego Przeglądu Teatrów Amatorskich w maju 1984 r. wykonawcy z Dokudowa zdobyli nagrodę za prezentację obrzędu „Żurawel”. Rok później nagrodzono ich za widowisko obrzędowe „Kolędowanie z kozą”. Zespół zdobył też nagrodę na Przeglądzie Amatorskich Zespołów Artystycznych w Międzyrzecu Podlaskim, zorganizowanym przez Związek Kółek i Organizacji Rolniczych. W latach 1986 i 1987 uczestniczył z powodzeniem w przeglądach zespołów kolędniczych z widowiskiem „Kolęda z gwiazdą”.
Działaniami ambitnych wykonawców wspomagali twórczo instruktorzy Wojewódzkiego Domu Kultury: Bożena Nowicka i Helena Januszczyk uczyły tańców ludowych, zaś Ada Radzikowska dbała o ciekawy repertuar związany z tradycjami południowego Podlasia. Wybijającą się postacią była utalentowana wokalnie Aleksandra Daniluk i jej powierzono rolę kierownika zespołu. Zdolności solistki docenili jurorzy Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Aleksandra Daniluk była dwukrotną laureatką nagrody w kategorii solistów.
W 1978 r. uhonorowano ją najwyższą nagrodą – kazimierską Basztą, a pięć lat później drugą nagrodą. W Kazimierzu z powodzeniem występowała też inna solistka Waleria Żuk. Zespół kierowany przez Aleksandrę Daniluk zasłynął jako realizator widowisk opartych na podlaskich zwyczajach i obrzędach. Powodzeniem cieszyły się widowiska: „Kolędowanie z gwiazdą i kozą”, „Wieczór wigilijny” i kilkakrotnie wznawiana „Wereja”. Pasmo sukcesów ograniczało ubywanie członków.
Kontynuatorzy tradycji
Działalność artystyczna odrodziła się dopiero w 2001 r., kiedy z pomocą aktywistów Stowarzyszenia Społeczno- Oświatowego „Nasza Szkoła” w Dokudowie powstał zespół śpiewaczo-obrzędowy Lewkowianie. Przez dwa lata prowadziła go Aniela Halczuk, aktywizując dwie grupy starszą wiekowo i młodszą. Aktualnie jest to zespół wielopokoleniowy, skupiający osoby od 10 do 82 lat. W czerwcu 2003 r. Lewkowianie zostali objęci opieką Gminnego Ośrodka Kultury w Białej Podlaskiej. Obecnie jest filarem pracowni obrzędowości i gwary przy Klubie Kultury w Dokudowie. Interesujący repertuar i akompaniament muzyczny grupa zawdzięczała współpracującym z GOK muzykom. W latach 2004 – 2005 na akordeonie przygrywał Roman Makarski, od 2006 – 2014 r. skrzypek Tadeusz Derlukiewicz, w 2015 roku Natalia Iwaniuk, a od 2016 do dziś Zdzisław Marczuk.
„Lewkowianie” mogą się pochwalić szesnastoma widowiskami obrzędowymi prezentowanymi w latach 2002- 2017 na Powiatowych Przeglądach Teatrów Obrzędowych w Drelowie, Sejmiku Teatralnym w Stoczku Łukowskim oraz Ogólnopolskim Sejmiku Teatrów Obrzędowych w Tarnogrodzie.
Były to kolejno: „Korowaj”, „Hołoty”, „Chusta prać”, „Walanki”, „Dokudowskie wesele”, „Jak to w Dokudowie kapustę kwasili”, „Tłuka” „Odwidki”, „Jak to w Dokudowie się uczyć zaczęli”, „A kumo pożyczcie albo dajcie” „Scheda”, „Rajki”, „U Marcinowej na wiosnę”, „Banda” i najnowsze, „Jaki zasiew taki plon, czyli lecą paździory”.
Dwukrotnie nagradzano ich w Tarnogrodzie w uznaniu wybitnych dokonań artystycznych. Widowisko „Scheda” przedstawiane było na Wojewódzkim Przeglądzie Ruchu Artystycznego w Puławach oraz ogólnopolskim przeglądzie „ARS 2012” w Bydgoszczy. W roku 2013 podczas XXXXVIII Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą zaprezentował widowisko „Dokudowski korowaj”.
Dzielą się doświadczeniami
Bogaty jest repertuar śpiewaczy zespołu. Są w nim również stare i nowe pieśni w języku polskim i tutejszym (z pogranicza kulturowego zwanym niekiedy chachłackim). Były one wielokrotnie przedstawiane na regionalnych Przeglądach Kapel i Śpiewaków Ludowych w Styrzyńcu i Drelowie, wojewódzkich eliminacjach do Ogólnopolskiego Przeglądu Kapel i Śpiewaków Ludowych oraz w 2015 roku w Ogólnopolskim Przeglądzie Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą.
W 2015 roku 5 dziewcząt z zespołu Lewkowianie zdobyło drugą nagrodę podczas Ogólnopolskiego Turnieju Muzyków Prawdziwych w Filharmonii Mieczysława Karłowicza w Szczecinie, gdzie na zaproszenie organizatorów dziewczęta razem z zespołem Sokotuchy śpiewały podczas koncertu inauguracyjnego turnieju w 2016 roku. W skład zespołu oprócz śpiewaków i aktorów wchodzą miejscowi twórcy rękodzieła: koronkarka Danuta Bandzerewicz, hafciarka Halina Bandzerewicz oraz nieżyjąca już malarka i hafciarka Józefa Kurjaniuk.
Wszystkie scenariusze zostały napisane na podstawie wielu opowiadań z nierzadka już nieżyjących mieszkańców Dokudowa. Wiele wspólnie mile spędzonych godzin sprawiło, iż krótkie opowieści, anegdoty, sytuacje codzienności mieszkańców, splotły się w scenariusze widowisk obrzędowych, mogąc cieszyć oko i ucho młodego pokolenia.
Z doświadczeń seniorów chętnie korzystają dzieci i młodzież dokudowska. Praca w zespole pomaga lepiej zrozumieć tradycje, uczy szacunku i zrozumienia, a przytaczane opowiadania zamknięte w scenariuszach są świetną lekcją historii naszego regionu.
zdjęcia tekst: Istvan Grabowski
opracowanie: Gwalbert Krzewicki
