Wieści z Unii: Plastik? Niekoniecznie!

– Przepisy dotyczące tworzyw sztucznych jednorazowego użytku będą obejmowały 70 proc. odpadów morskich – powiedział komisarz Karmenu Vella komentując decyzję Rady UE o ograniczeniu używania produktów z plastiku. Nowe przepisy wprowadzają m.in. obowiązek zbiórki butelek z tworzyw sztucznych. Słomki do napojów i patyczki kosmetyczne mają zostać zastąpione biodegradowalnymi zamiennikami.

Rada UE przyjęła środki zaproponowane przez Komisję w celu rozwiązania problemu odpadów morskich pochodzących z 10 produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych najczęściej znajdowanych na europejskich plażach, a także z porzuconych narzędzi połowowych i oksydegradowalnych tworzyw sztucznych.

Przepisy dotyczące produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych i narzędzi połowowych przewidują różne środki mające zastosowanie do różnych produktów i stawiają UE w czołówce światowej walki z odpadami morskimi. W przypadku gdy istnieją dla nich łatwo dostępne i przystępne cenowo zamienniki, produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, takie jak sztućce, talerze i słomki, zostaną objęte zakazem wprowadzania do obrotu. W przypadku innych produktów nacisk kładzie się na ograniczenie ich wykorzystania poprzez: krajowe ograniczenie zużycia; wymogi w zakresie projektu i etykietowania oraz obowiązki producentów w zakresie gospodarowania odpadami i ich usuwania.

Pierwszy wiceprzewodniczący Frans Timmermans, odpowiedzialny za zrównoważony rozwój, oznajmił: – Społeczeństwo europejskie jest coraz bardziej świadome, że trzeba jak najszybciej zatrzymać zanieczyszczanie naszych oceanów tworzywami sztucznymi. Unia Europejska odpowiada na to wyraźne wezwanie swoich obywateli. Podjęliśmy ambitne kroki poprzez wprowadzenie konkretnych działań, aby ograniczyć stosowanie tworzyw sztucznych jednorazowego użytku. Nowe przepisy pomogą nam chronić zdrowie i środowisko przy jednoczesnym promowaniu bardziej zrównoważonej produkcji i konsumpcji. Wszyscy możemy być dumni z tego, że Europa określa nowe ambitne standardy, przecierając szlaki dla reszty świata.

Wiceprzewodniczący Jyrki Katainen, odpowiedzialny za miejsca pracy, wzrost, inwestycje i konkurencyjność, dodał: – W nowoczesnej gospodarce musimy ograniczyć ilość odpadów z tworzyw sztucznych i zagwarantować recykling większości stosowanych tworzyw sztucznych. Bardziej innowacyjne i zrównoważone sposoby produkcji stworzą nowe możliwości dla europejskich przedsiębiorstw zwiększając ich konkurencyjność, wzrost i wspomagając tworzenie miejsc pracy. Nowe przepisy po ich wdrożeniu nie tylko przyczynią się do rozwiązywania problemu zanieczyszczenia tworzywami sztucznymi, ale także dzięki nim Unia Europejska stanie się światowym liderem w dziedzinie bardziej zrównoważonej polityki dotyczącej tworzyw sztucznych, co przyczyni się do rozwoju naszej gospodarki o obiegu zamkniętym.

Komisarz ds. środowiska, polityki morskiej i rybołówstwa Karmenu Vella podsumował: – Plastikowe słomki lub widelce to małe przedmioty, ale mogą spowodować ogromne i długotrwałe szkody. Przepisy dotyczące tworzyw sztucznych jednorazowego użytku będą dotyczyły 70 proc. odpadów morskich umożliwiając uniknięcie szkód dla środowiska, które w przeciwnym razie kosztowałyby 22 mld euro do 2030 r. Unia Europejska szybko i sprawnie zareagowała na propozycję Komisji przedstawioną zaledwie rok temu. Ogólnie rzecz biorąc, prawodawstwo europejskie jest odpowiedzią na powszechne zapotrzebowanie ze strony społeczeństwa, z korzyścią dla planety i jej mieszkańców, autentycznie wyznaczając kierunek dla reszty świata.

Nowe przepisy są proporcjonalne do stawianych celów i opracowane w taki sposób, aby pozwalały na osiągnięcie możliwie najlepszych wyników. Oznacza to, że w odniesieniu do różnych produktów stosowane będą różne środki. Nowe przepisy wprowadzą:

• zakaz dotyczący wybranych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, dla których dostępne są na rynku alternatywne XXXXXrozwiązania: patyczki kosmetyczne, sztućce, talerze, słomki, mieszadła, patyczki do balonów, jak również kubki, pojemniki na żywność i napoje wykonane z polistyrenu ekspandowanego i wszystkie produkty z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych;
• środki na rzecz ograniczenia konsumpcji pojemników na żywność i kubków do napojów wykonanych z tworzyw sztucznych oraz specjalne oznakowanie i etykietowanie pewnych produktów;
• systemy rozszerzonej odpowiedzialności producenta obejmujące koszty usuwania odpadów, stosowane w odniesieniu do produktów takich jak filtry tytoniowe i narzędzia połowowe;
• odrębny 90 proc. cel w zakresie zbiórki butelek z tworzyw sztucznych do 2029 r. (77 proc. do 2025 r.) oraz wprowadzenie wymogów dotyczących projektowania w celu połączenia zakrętek z butelkami, a także cel włączenia 25 proc. tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu do butelek PET począwszy od 2025 r. i 30 proc. do wszystkich plastikowych butelek od 2030 r.

Dalsze kroki

W następstwie decyzji Rady UE nastąpi publikacja tekstów w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Dyrektywa wejdzie w życie po 20 dni po publikacji. Państwa członkowskie będą wówczas miały dwa lata na jej transpozycję do prawa krajowego.

Dyrektywa ma różne terminy transpozycji w odniesieniu do niektórych środków:

• zakazy i obowiązki w zakresie oznakowania będą musiały zostać wdrożone dwa lata po jej wejściu w życie;
• pokrywki i wieczka będą musiały obowiązkowo być przytwierdzone do wszystkich pojemników na napoje do 3 litrów po upływie 5 lat od dnia wejścia w życie dyrektywy;
• dodatkowe obowiązki dotyczące rozszerzonej odpowiedzialności producenta będą musiały zostać wdrożone w okresie od stycznia 2023 r. do 31 grudnia 2024 r., w zależności od produktu.

Informacje dodatkowe

Dyrektywa w sprawie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych jest zasadniczym elementem planu działania UE dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym Komisji pod przewodnictwem Jean-Claude’a Junckera i stanowi część strategii w dziedzinie tworzyw sztucznych– najbardziej kompleksowej strategii na świecie, w której przyjęto podejście oparte na cyklu życia konkretnego materiału w celu rozwiązania problemu nieekonomicznych i szkodliwych odpadów z tworzyw sztucznych oraz w celu wsparcia wizji inteligentnego, innowacyjnego i zrównoważonego przemysłu tworzyw sztucznych.

Dyrektywę opracowano w oparciu o podobne zasady, na jakich opierała się dyrektywa w sprawie plastikowych toreb z 2015 r., która została pozytywnie przyjęta i doprowadziła do szybkiej zmiany zachowań konsumentów. Nowe środki po wdrożeniu przyniosą zarówno korzyści dla środowiska, jak i korzyści gospodarcze, takie jak na przykład:

• zapobiegnięcie emisji 3,4 mln ton ekwiwalentu dwutlenku węgla;
• zapobiegnięcie szkodom w środowisku, których koszt do 2030 r. wyniósłby równowartość 22 mld euro;
• szacowaną oszczędność 6,5 mld euro w wydatkach konsumenckich.