Komisja Europejska zaproponowała dzisiaj rozszerzenie zakresu głosowania większością kwalifikowaną w niektórych obszarach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa: w zakresie naruszeń praw człowieka, stosowania sankcji oraz zarządzania misjami cywilnymi. Pozwoliłoby to UE stać się silniejszym podmiotem na arenie międzynarodowej, mieć większy wpływ na kształtowanie polityki globalnej i skuteczniej przyjmować na siebie zobowiązania międzynarodowe.
Dnia 12 września 2018 r. przy okazji orędzia o stanie Unii przewodniczący Komisji Jean-Claude Juncker powiedział: – Musimy poprawić naszą zdolność do przemawiania jednym głosem w sprawach polityki zagranicznej. Dlatego Komisja proponuje dzisiaj głosowanie większością kwalifikowaną w określonych obszarach naszych stosunków zewnętrznych. Nie we wszystkich, lecz w wybranych obszarach: prawa człowieka i cywilne misje. Jest to możliwe na podstawie obecnych traktatów i wierzę, że nadszedł już czas skorzystać z klauzuli pomostowej, która zezwala nam na głosowanie większością kwalifikowaną – klauzula „utraconego skarbu” w Traktacie z Lizbony.
Dziś Komisja Europejska proponuje, w jaki sposób Unia Europejska może stać się ważniejszym i bardziej skutecznym podmiotem na arenie międzynarodowej. Przewodniczący Juncker zaproponował w szczególności, aby państwa członkowskie wykorzystały obowiązujące przepisy UE do przejścia z jednomyślności na głosowanie większością kwalifikowaną w niektórych obszarach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB). Pozwoliłoby to UE stać się silniejszym podmiotem na arenie międzynarodowej, mieć większy wpływ na kształtowanie polityki globalnej i skuteczniej przyjmować na siebie zobowiązania międzynarodowe.
Komisja wskazała trzy konkretne obszary, w których jest to możliwe, aby UE mogła skuteczniej promować swoje wartości w skali globalnej, bronić swoich interesów i podejmować szybkie decyzje w celu: 1) wspólnego reagowania na naruszenia praw człowieka, 2) stosowania skutecznych sankcji i 3) uruchamiania misji cywilnych na rzecz bezpieczeństwa i obrony oraz zarządzania nimi.
Wykorzystanie potencjału traktatów
W wyniku kolejnych zmian traktatów państwa członkowskie stopniowo zaczęły podejmować decyzje większością kwalifikowaną w coraz większej liczbie obszarów. Istniejące postanowienia traktatów, umożliwiające większą elastyczność w kwestiach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, pozostają jednak w dużej mierze niewykorzystane. Tak się dzieje w przypadku art. 31 ust. 2 i 31 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) – jak dotąd nie skorzystano z ogromnych możliwości, jakie dają te postanowienia. Nadszedł czas, aby w dzisiejszym skomplikowanym, połączonym i kontestowanym świecie zrobić użytek z tych instrumentów, by UE mogła chronić swoich obywateli, promować wspólne interesy i zapewnić stabilność w jej sąsiedztwie i poza nim.
W ostatnich latach wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa UE została wprawdzie w dużym stopniu wzmocniona, jednak nadal jest wiele przypadków, w których wymóg jednomyślności utrudnia skuteczne podejmowanie decyzji i uniemożliwia UE szybkie i zdecydowane działania. W związku z tym Komisja Europejska określiła konkretne obszary, w których można znacznie poprawić zdolność UE do reagowania. W przedstawionym dzisiaj komunikacie Komisja Europejska przedstawiła dziedziny, w których Rada mogłaby wykorzystać możliwości oferowane przez istniejące traktaty, aby w większej liczbie przypadków stosować głosowanie większością kwalifikowaną, zachowując jednocześnie kulturę osiągania konsensusu w obrębie UE. Zwiększenie skuteczności podejmowania decyzji w kwestiach dotyczących polityki zagranicznej jest tym bardziej istotne ze względu na możliwe rozszerzenie Unii Europejskiej w przyszłości.
W ujęciu konkretnym Komisja Europejska zwraca się do przywódców UE o wyrażenie zgody, na szczycie w Sybinie w dniu 9 maja 2019 r., na rozszerzenie zakresu głosowania większością kwalifikowaną we wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa dzięki zastosowaniu art. 31 ust. 3 TUE, tzw. klauzuli pomostowej. Zgodnie z tą klauzulą Rada Europejska może (jednomyślnie) upoważnić Radę do działania kwalifikowaną większością w niektórych przypadkach objętych wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa. Dotyczą one następujących aspektów:
1. stanowisk w sprawie kwestii związanych z prawami człowieka na forach międzynarodowych;
2. decyzji w sprawie ustanowienia systemów sankcji;
3. decyzji w sprawie misji cywilnych w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
Głosowanie większością kwalifikowaną wzmacnia Unię i umożliwia osiągnięcie konsensusu
Z doświadczeń w innych obszarach, w których głosowanie większością kwalifikowaną jest zasadą (w szczególności w przypadku polityki handlowej UE) wynika, że takie głosowanie nie tylko wzmacnia rolę UE jako podmiotu na arenie międzynarodowej, lecz również pozwala na podejmowanie bardziej skutecznych decyzji. Perspektywa głosowania większością kwalifikowaną jest silnym czynnikiem motywującym państwa członkowskie do zaangażowania się w dochodzenie do skutecznego konsensusu i osiąganie jednomyślności. Konsensus oznacza również większą odpowiedzialność za podjęte decyzje.
Ponadto Traktat przewiduje szereg dostosowanych do potrzeb zabezpieczeń, aby ochronić podstawowe interesy i prerogatywy państw członkowskich w przypadku wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa: decyzje mające wpływ na kwestie wojskowe i polityczno-obronne są wykluczone z głosowania większością kwalifikowaną. Co więcej, art. 31 ust. 2 przewiduje „hamulec bezpieczeństwa”, który umożliwia państwu członkowskiemu zakwestionowanie decyzji podjętej większością kwalifikowaną z istotnych względów polityki krajowej, które musi określić.
Kontekst
Decyzje w następujących obszarach są nadal niezmiennie przyjmowane jednomyślnie: podatki, zabezpieczenie społeczne lub ochrona socjalna, przystąpienie nowych państw do UE, operacyjna współpraca policyjna i wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – nawet jeśli traktaty przewidują możliwość odwołania się do bardziej elastycznych form podejmowania decyzji.
Traktat o Unii Europejskiej przewiduje możliwość częściowego odejścia od obecnej ogólnej zasady jednomyślności w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa w kierunku podejmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów. Art. 31 ust. 2 TUE już teraz daje Radzie prawo decydowania większością kwalifikowaną w pewnych określonych kwestiach. Odnosząca się konkretnie do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa klauzula pomostowa, zapisana w art. 31 ust. 3 TUE, umożliwia Radzie Europejskiej dalsze rozszerzanie głosowania większością kwalifikowaną w kwestiach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, jeżeli państwa członkowskie jednomyślnie się na to zgodzą. Te postanowienia Traktatu dają wyraz przekonaniu, że w skutecznej, zdolnej do szybkiej reakcji i wiarygodnej wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa można stopniowo zrezygnować z jednomyślności w głosowaniu, przynajmniej w niektórych wybranych obszarach.
Jak oświadczono w deklaracji rzymskiej z 2017 r., przyjętej z okazji 60. rocznicy podpisania traktatu rzymskiego, potrzeba istnienia silnej UE nigdy nie była tak ważna jak obecnie. Aby Unia stała się silnym partnerem na arenie międzynarodowej, w swoim orędziu o stanie Unii z 2017 r. przewodniczący Juncker zaproponował, by państwa członkowskie rozważyły, jakie decyzje w obszarze polityki zagranicznej mogłyby być podejmowane w drodze głosowania większością kwalifikowaną, nie zaś jednomyślnie, co przyczyni się do zwiększenia skuteczności działań UE na forum międzynarodowym. W tym duchu, w oświadczeniu z Mesebergu dotyczącym odnowienia obietnic Europy w sprawie bezpieczeństwa i dobrobytu kanclerz Niemiec Angela Merkel i prezydent Francji Emmanuel Macron wezwali w czerwcu 2018 r. do rozważenia nowych sposobów zwiększenia szybkości i skuteczności podejmowania decyzji UE w kwestii wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz zbadania możliwości głosowania większością w dziedzinie WPZiB w ramach szerszej debaty na temat głosowania większością głosów w przypadku różnych obszarów polityki UE.
WIĘCEJ INFORMACJI NA TEN TEMAT <<==>> LINK
materiał: Komisja Europejska Przedstawicielstwo w Polsce
tekst: Wydział Prasy Komisja Europejska Przedstawicielstwo w Polsce
opracowanie: Radio Biper Biała Podlaska
