Już od 12 lat piszemy o Powiecie Bialskim. Ale czy zastanawialiśmy się jak to jest ziemia? W sensie jak jest zbudowana, z czego się składa, co kryje w sobie? Może nie mamy pod nogami ogromnych bogactw naturalnych ale jest tu jednak kilka ciekawostek. Po pierwsze skały pod nami liczą ponad 550 mln lat. Po drugie gdybyśmy kopali głęboko odkrylibyśmy pozostałości wulkaniczne. Bogaci jesteśmy też w kredę i kruszywa do wyrobu ceramiki. Jednak choć gleba jest dość zróżnicowana – cztery rodzaje – to są to w przeważającej części grunty o słabej jakości rolniczej.
I choć nie powstanie u nas drugi Kuwejt czy nawet Bogdanka. To jednak samo położenie powiatu jest już ciekawe. Nizina Południowopodlaska i Polesie Zachodnie to geograficzny podział jaki obejmuje Powiat Bialski. Najstarsze skały po jakich mamy okazję stąpać u nas to pretorozyjskie gnejsy, te młodsze liczą ok. 550 mln lat, te starsze ok. 2,5 mld lat. Ciekawostka, zdarzają się i u nas głęboko w ziemi pozostałości wulkaniczne. Najmłodsze skały pochodzą z czwartorzędu i pochodzą z ostatniego zlodowacenia mającego miejsce ok. 12 tys. lat temu. To zlodowacenie wzbogaciło nasze ziemie m.in. w kruszywa ceramiczne i kredę. Urzymujący się z tego co urodzi ziemia wiedzą też, że gleba Powiatu Bialskiego nie imponuje jakością choć jest bardzo zróżnicowana: gleby brunatne, bielicowe, skrytobielicowe i mady rzeczne.
Budowa geologiczna.
Według podziału fizyczno-geograficznego Polski Kondrackiego (1994) powiat bialski położony jest w obrębie dwóch dużych jednostek geograficznych: na północy leży w obrębie Prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego i należy do Niziny Południowopodlaskiej, natomiast południowa część powiatu znajduje się w granicach Niżu Zachodniorosyjskiego i należy do Polesia Zachodniego. Granica tych jednostek geograficznych przebiega równoleżnikowo po linii rzeki Krzny, od Bugu do Międzyrzeca Podlaskiego, zaś dalej wiedzie południkowo.
Powiat bialski położony jest w peryferyjnej części platformy wschodnioeuropejskiej, w jednostce strukturalnej zrąb łukowski. Północno zachodnie krańce powiatu leżą w obrębie zapadliska podlaskiego.
Do najstarszych utworów na opisywanym obszarze należą proterozoiczne gnejsy i skały granitowe oraz bazalty, zlepieńce wulkaniczne, mułowce i piaskowce arkozowe.
Najmłodsze utwory występujące w obrębie powiatu bialskiego związane są z czwartorzędem i należą do nich: piaski i mułki jeziorne, namuły zagłębień bezodpływowych, namuły torfiaste, gytia i kreda jeziorna, a także piaski eoliczne, piaski wydmowe i deluwialne. Piaski eoliczne występują w postaci płatów na osadach wodnolodowcowych, zaś piaski deluwialne występują w niewielkich, wydłużonych płatach i pochodzą przede wszystkim z rozmytych utworów lodowcowych i wodnolodowcowych.
Surowce mineralne.
Surowce mineralne opisywanego obszaru związane są z utworami czwartorzędu. Są to surowce pospolite reprezentowane przez: kruszywo naturalne i surowce ilaste ceramiki budowlanej, a także kreda i torf.
Gleby.
Gleby powiatu bialskiego należą do gleb zróżnicowanych i pozostają w ścisłej korelacji z budową litologiczną obszaru oraz z formami roślinnymi. Bezpośredni wpływ na rodzaj gleb mają także takie czynniki jak: warunki klimatyczne i wodne, rzeźba terenu oraz działalność antropogeniczna.
Na terenie powiatu bialskiego można wyróżnić gleby:
– brunatne – które wytworzyły się między innymi z piasków słabogliniastych bądź lekkich. Są to piaski akumulacji lodowcowej zalegające na glinie, piaski, piaski i żwiry moreny czołowej przeważnie z domieszką frakcji pylastej oraz gliny i utwory pyłowe na utworach akumulacji pyłowej. Gleby brunatne tworzą siedliska lasów mieszanych, lasu świeżego oraz borów mieszanych i lasu wilgotnego.
– bielicowe – przede wszystkim właściwe oraz torfiaste i murszowe o różnym stopniu zbielicowania, wytworzyły się z piasków gliniastych z domieszką pyłów, sporadycznie z piasków pylastych zalegających na piaskach lub glinie.
– skrytobielicowe – występujące na pograniczu gleb brunatnych oraz bielicowych. Od gleb bielicowych różnią się brakiem surowej próchnicy nadkładowej oraz scementowanego poziomu ilastego. Tego typu gleby tworzą się pod lasami mieszanymi, lasem świeżym i sporadycznie lasem wilgotnym.
– mady rzeczne – wykształciły się z materiału osadzanego przez rzekę w obrębie terasy zalewowej. Cechą charakterystyczną tego typu gleb jest występowanie warstw o różnych cechach granulometrycznych występujących naprzemiennie: najbliżej rzeki materiał piaszczysty, następnie pyłowy i dalej o frakcji ilastej. Na terenie powiatu bialskiego mady wytworzyły się w dolinie Bugu i są wykorzystywane pod użytki zielone, sporadycznie jako gleby uprawne.
materiał: Radiobiper Biała Podlaska
temat: Powiat Bialski / Biała Podlaska miasto
źródło: Powiatowy Program Ochrony Środowiska
zdjęcia: arch.radiobiper.info
tekst i opracowanie: Leszek Niedaleki
