Dziś wybieramy się na wycieczkę do Brześcia na Białorusi. Duże miasto o 1000-letniej historii, choć położone przy samej granicy, przez wiele lat było prawdziwą terra incognita. Dzięki wprowadzeniu w 2018 roku strefy bezwizowej obejmującej miasto Brześć i fragmenty obwodu brzeskiego, wycieczka do Brześcia stała się o wiele łatwiejsza. Miasto kusi swoim kresowym klimatem, ciekawymi atrakcjami oraz typową wschodnią gościnnością. W naszym artykule podpowiadamy, co warto zobaczyć w Brześciu.
Brześć – wrota do kresowej krainy
Brześć jest bramą prowadzącą do legendarnych kresów wschodnich, do mitycznej krainy – Polesia.
Trochę historii i faktów
Brześć, to liczące blisko 350 tysięcy mieszkańców miasto z tysiącletnią historią, położone na terenie Białorusi, jednak wpisujące się w dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego, carskiej Rosji, II Rzeczpospolitej oraz sowieckiej republiki. Obecnie pełni funkcję stolicy Obwodu Brzeskiego w Republice Białoruś.
Brześć jest wielokulturowym tyglem narodów, kultur, tradycji, tworzącym niepowtarzalny obraz miasta. Położenie na pograniczu wschodu i zachodu sprawiało, że przez tysiąc lat Brześć był areną ważnych wydarzeń kształtujących dzisiejszy wygląd tej części regionu.
To tutaj w 1596 r. odbył się synod, na którym podpisano porozumienie między kościołem katolickim a prawosławnym tzw. unię brzeską, której efektem było zbliżenie do siebie miejscowej ludności wyznających obie religie.
Strategiczne położenie na mapie Europy u zbiegu ważnych szlaków sprawiło, że miasto stawało się często areną bitew, najazdów i wojen, miejscem walki o strefę wpływów państw ościennych. Z tego względu Brześć przechodził z rąk do rąk władców Litwy, Polski i Rosji.
Położenie nad Bugiem pozwalało kontrolować ważny szlak handlowy na rzece, co niewątpliwie miało wpływ na dostatek i rozwój najpierw osady, a później miasta. Tutaj krzyżowały się również ważne drogowe szlaki handlowe, a później także szalki kolejowe łączące wszystkie ważniejsze miasta świata zachodniego i wschodniego.
Do lat 30-tych XIX w. Brześć był miastem o wczesnośredniowiecznym rodowodzie ze starą zabudową, zamkiem oraz rynkiem. Stanowił także ważny ośrodek gospodarczy i polityczny, a także kulturalne i duchowe centrum Wielkiego Księstwa Litewskiego.
W opisach pamiętnikarskich Brześć nazywano często „Wenecją wschodu” ze względu na położenie na wyspach w delcie Muchawca – dopływu Bugu. Koryto rzeki malowniczo opływało wyspy z gęstą zwartą zabudową miejską.
Niestety II połowa XIX wieku przyniosła kres starego miasta. Car Rosji Aleksander I dostrzegł jego strategiczne położenie i obronny charakter, decydując się w miejscu miasta wybudować twierdzę. Zburzył w dużej części stare miasto, a to co pozostało zaadaptował na użytek twierdzy, natomast nowe miasto przeniósł kilka kilometrów na wschód. Od tego momentu twierdza stała się symbolem Brześcia. 
Na przestrzeni lat powstały w miejscu miasta koszary i inne budynki forteczne tworzące centralną część twierdzy – cytadelę i przedmościa z fortami oddzielone od niej sztucznie przekopanymi kanałami. W oddaleniu w kolejnych etapach rozbudowy twierdzy zbudowano dwa pierścienie fortów, z których niektóre znajdują się dziś również po polskiej stronie. Mury koszar zajęli wpierw żołnierze armii carskiej, a następnie wojsko polskie, armia radziecka, armia białoruska, by w końcu stać się trwałym pomnikiem historii, nazwanym dumnie Twierdzą Bohaterem.
Dzisiejszy Brześć posiada rodowód o wiele młodszy, przypadający na II połowę XIX i początki XX wieku. Pomimo tej niepowetowanej straty i utraty kilkusetletniego materialnego dorobku, współczesny Brześć ma również dużo do zaoferowania.
Co jest unikatowego w Brześciu?
Prócz niewątpliwie największej atrakcji, jaką jest Twierdza Brzeska, miasto przyciąga również swoim kresowym charakterem. Jego dzisiejszy obraz tworzy mieszanka śladów z czasów carskich, II Rzeczpospolitej, sowieckiej republiki oraz współczesnej Białorusi. Najbardziej cennym, zachowanym materialnym śladem jest okres dwudziestolecia międzywojennego, kiedy Brześć należał do Polski. Polakom przypadło rządzić miastem po wielkich zniszczeniach dokonanych podczas I wojny światowej, a także odbudować je na nowo.
Brześć jest jednym z niewielu miast na Białorusi, gdzie zachowały się tak licznie kamienice, domy, budynki użyteczności publicznej projektowane według popularnych w ówczesnej Polsce stylach architektonicznych jak modernizm, konstruktywizm czy styl narodowy. Spacerując dziś niektórymi ulicami można odnieść wrażenie, że Brześć jest polskim miastem. 
Jednak tym, co stanowi o jego wyjątkowości jest wpisanie w krajobraz miejski również architektury z okresu wcześniejszego, jak i późniejszego. Można tutaj zobaczyć dawną polską kolonię urzędniczą w stylu dworkowym, gmach gimnazjum carskiego zbudowanego w charakterystycznym stylu dla tej epoki, cerkiew z niebieskimi kopułami, a tuż obok długi główny deptak miejski otoczony pożydowskimi kamieniczkami. Przy głównym placu miejskim znajduje się późno klasycystyczny kościół katolicki, a naprzeciw gmach dawnego urzędu województwa poleskiego w surowym stylu konstruktywizmu, zaś przed budynkiem dla jeszcze większego kontrastu na wysokim cokole znajduje się pomnik Lenina wskazujący ręką na kościół.
Jeśli dodamy do tego zestawu drewnianą zabytkową architekturę, pamiątki z czasów sowieckich oraz białoruskie symbole narodowe, otrzymamy niepowtarzalny obraz pełen kontrastów, jednocześnie będący świadectwem bogatej historii miasta.
Turyście nie powinny umknąć uwadze również czyste i porządne ulice oraz duża ilość zieleni, zarówno w zadbanych i pięknie urządzonych parkach, jak i wzdłuż głównych alei, na skwerach, deptakach.
Dużą atrakcję stanowi również malownicza dolina rzeki Muchawiec, wijąca się szerokim, rozczłonkowanym korytem przez miasto. Przy rzece turysta może odpocząć na piaszczystych plażach, popłynąć w godzinny rejs statkiem wycieczkowym lub skorzystać z innych sprzętów do pływania i rekreacji.
Brześć kusi również ciekawymi muzeami m.in. obrony twierdzy brzeskiej, archeologicznym czy muzeum kolejnictwa.
Słynie również z teatru, odbywa się tu co roku wiele wydarzeń o zasięgu międzynarodowym. Inne imprezy odbywające się w wakacje takie jak dni miasta, dni młodzieży, ściągają rzesze ludzi, na których zawsze czeka moc atrakcji i niesamowita atmosfera.
Dopełnieniem wycieczki po Brześciu jest rozsmakowanie się w kuchni białoruskiej oraz skosztowanie pysznego chłodnego kwasu chlebowego prosto z beczki, który znakomicie gasi pragnienie w upalne dni.
Dzień w Brześciu można zakończyć siedząc w jednej z kawiarenek zlokalizowanych wzdłuż deptaku, patrząc jak miejski latarnik w rytm „What a wonderfull world” zapala po kolei olejowe latarnie, nadając letnim wieczorom magiczną atmosferę.
Polecamy zobaczyć i poznać w Brześciu (kolejność przypadkowa)
1. Twierdza Brzeska – powstała w miejscu dawnego średniowiecznego Brześcia. Carska twierdza, której pierwszy etap budowy zakończył się w 1842 r. Jest symbolem Brześcia i aspiruje do wpisania na listę UNESCO. Od 1965 r. posiada tytuł „Twierdza – bohater” Zespół budowli na czele z cytadelą, kompleks memorialny, muzea. Aby poznać dobrze tą atrakcję, warto zarezerwować sobie minimum 2-3 h. (www.brest-fortress.by)
2. Muzeum „Straożytne Berestie” – unikatowe odkryte starożytne słowiańskie miasto z XI-XIII w. z dobrze zachowanymi drewnianymi budowlami. W muzeum zobaczymy szczątki ponad 30 domów, oraz zbiór znalezisk wykopanych w tym miejscu przez archeologów. (www.brokm.vbreste.by)
3. Dworzec kolejowy – zbudowany w latach 70 i 80-tych XIX w., kiedy to przeprowadzano kolej żelazną z Warszawy do Moskwy. Obecne oblicze architektoniczne dworzec zyskał w powojennym okresie w stylu socjalistycznym. W ostatnich latach przeszedł gruntowną renowację.
4. Park Kultury i Rekreacji 1 maja (dawniej 3 maja) – przeszło 100 letni park. Na obszarze 50 ha rośnie w nim ponad 100 gatunków drzew. Na terenie parku zobaczymy sztuczne jeziora z fontannami, mostkami, połączone w jeden ciąg. Znajduje się tu również amfiteatr, a przez niemal cały rok funkcjonuje wesołe miasteczko, stragany, kawiarnie. Na terenie znajduje się również kryta strzelnica.
5. Ulica Lewaniewskiego – wzdłuż ulicy zachowała się przedwojenna kolonia urzędnicza w stylu dworkowym, powstała w czasach, kiedy Brześć znajdował się w II RP. Domy projektował znany architekt Julian Lisiecki. Powstałe w międzywojniu osiedle nosiło imię Gabriela Narutowicza.
6. Muzeum Historii Brześcia – znajdujące się na ul. Lewaniewskiego w jednym z domów dawnej polskiej kolonii urzędniczej. W muzeum zobaczymy historię miasta od powstania do czasów nowożytnych. W kilku salach obejrzymy eksponaty związane z historią Brześcia, makiety dawnego miasta i inne ciekawostki. (www.brokm.vbreste.by).
7. Cerkiew św. Mikołaja – zbudowana w latach 1903-06 z datków marynarzy i oficerów uczestników wojny rosyjsko – japońskiej. Zaprojektowana w stylu pseudoruskim. Jej charakterystycznymi elementami są kopuły – cztery w narożach oraz jedna centralnie. Wnętrze zachwyca pięknymi freskami.
8. Brzeskie Muzeum Krajoznawcze – w muzeum zobaczymy m.in. przedmioty znalezione podczas prac archeologicznych, monety, pieczęcie, rękopisy i starodruki.
(www.brokm.vbreste.by)
9. Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego – świątynia brzeskich katolików, zbudowana w 1856 r. w stylu późnego baroku. Postawiona z cegieł pochodzących z klasztorów i kościołów katolickich, które znajdowały się w starym Brześciu, zniszczonym na potrzeby Twierdzy Brzeskiej.
10. Zespół polskich budowli przy ul. Lenina – m.in. dawny budynek Banku Polskiego z narożną kopułą – obecnie oddział białoruskiego Banku Centralnego; dawny modernistyczny gmach Urzędu Województwa Poleskiego, zbudowany w w latach 30-tych XX w. (Obecnie Obwodowy Komitet Wykonawczy); modernistyczny budynek szpitala miejskiego.
11. Obwodowy Teatr Dramatu i Muzyki – To tu odbywa się międzynarodowy festiwal teatrów „Biała Wieża”, który gromadzi rokrocznie ponad 30 scen teatralnych z całego świata.
12. Muzeum Wyratowanych Zabytków – Zobaczymy tu dzieła sztuki, których próby przemytu udaremniono na przejściach granicznych. (www.values.brest.museum.by).
13. Pomnik 1000-lecia Brześcia – (ul. Sowiecka) stanął w 2009 r., przedstawia znaczące wydarzenia w dziejach miasta. Warto przyjrzeć się zestawieniu postaci na pomniku. Obok siebie stoją Lech Sapieha, bezimienna Białorusinka w stroju ludowym, książę Witold, żołnierz armii radzieckiej, Mikołaj Radziwiłł zwany Czarnym, nieznany kronikarz, a nad nimi umieszczono figurę anioła z krzyżem – iście osobliwe połączenie. U stóp pomnika na płaskorzeźbach można przeczytać legendy o założeniu Brześcia, jeźdźców spod Grunwaldu czy obrony Twierdzy Brzeskiej.
14. Tzw. „Osobniaki” (ul. Mickiewicza, domy nr 22 i 26) – najstarsze murowane domy w Brześciu z początku XIX w.
14. Cerkiew św. Szymona – zbudowana w latach 1861 – 64. Działająca nieprzerwanie do dziś. Postawiona w charakterystycznym dla tego okresu stylu. W świątyni znajduje się kapsuła ze szczątkami świętego Afanasego, igumena Brzeskiego, który poniósł męczeńską śmierć za obronę wiary Prawosławnej w 1648 r.
15. Muzeum Techniki Kolejowej w Brześciu – na ekspozycji zobaczyć można ponad 60 sprawnych pojazdów w tym parowozy. Dużo z nich przyozdobionych jest czerwonymi gwiazdami lub portretami Lenina. (Czynne śr.-nd. 9:00 – 18:00).
16. Brzeska Oranżeria przy dawnym gimnazjum carskim (obecnie Uniwersytet Brzeski). Na dużej powierzchni oszklonego budynku – szczególnie zimą, możemy przenieść się do ciepłych krajów. Są palmy, kwiaty a nawet duże papugi. Można przysiąść na ławeczce i rozkoszować się egzotycznym klimatem. (skrzyżowanie ulic Sowiecka i Kujbyszewa, vis a vis Cerkwi św. Mikołaja).
17. Zielone bulwary ulic Mickiewicza i Gogola – przy tej pierwszej warto zobaczyć pomnik naszego wieszcza Adama Mickiewicza, a na ul. Gogola piękne artystyczne rzeźby i latarnie.
18. Ulica Sowiecka – główny reprezentacyjny deptak miasta. Turystyczna promenada, przy której znajdują się pożydowskie przedwojenne kamienice, kino, kawiarenki, restauracje, ławeczki. Usłyszymy tu również ulicznych grajków.
19. Dolina Muchawca – piękna szeroka dolina dopływu Bugu rzeki Muchawiec, przy której pospacerujemy bulwarem czy użyjemy latem kąpieli słonecznych na miejskich plażach. Stąd też wyruszymy na malowniczy godzinny rejs statkiem wycieczkowym po Muchawcu.
20. Brzeski Kanał Wioślarski – jeden z najdłuższych w Europie oraz towarzyszący kompleks sportowo – treningowy.
21. Pałac sportów wodnych, Pałac zimowy – położony nad Muchawcem duży kompleks sportowy, gdzie znajdziemy m.in. stadion lekkoatletyczny, basen, skocznię narciarską, stadion bobslejowy.
22. Polskie cmentarze – w Brześciu warto zobaczyć trzy nekropolie gdzie spoczywają nasi Rodacy. Pierwsza to cmentarz katolicki (ul. Puszkińska) założony w połowie XIX w. na ówczesnych krańcach miasta. Na cmentarzu znajdziemy groby rodzin urzędniczych, wojskowych, mieszczan, dawnej szlachty. Druga to cmentarz wojskowy przy ul. Cimiriazewa, gdzie spoczywa ok. 350 żołnierzy polskich poległych w latach 1918-1920. Warto zajrzeć również na cmentarz garnizonowy na terenie Twierdzy Brzeskiej, gdzie również znajduje się kwatera polskich żołnierzy.
23. Latarnie olejowe i latarnik – Tuż przed zmrokiem warto wybrać się na ul. Sowiecką, główny deptak miejski, gdzie miejski latarnik przy dźwiękach piosenki „What a wonderfull world” zapala olejowe latarnie. Jako ciekawostkę można podać, że oświetlenie miasta zapala się dopiero kiedy latarnik brzeski zapali lampy na deptaku.
24. Smaki Białorusi – Będąc w Brześciu warto skosztować kuchni regionalnej oraz białoruskich produktów. Polecamy „draniki” placuszki ziemniaczane zapiekane z mięsem, warzywami oraz serem żółtym czy „blincziki” – ciepłe malutkie placuszki, popularna białoruska przegryzka, podawane z konfiturą, gęstą śmietaną lub dodatkowo z kawiorem. Koniecznie trzeba również popić kwasem chlebowym, latem najlepiej prosto z przenośnej beczki stojącej przy ulicy. W sklepie warto kupić 
pieczywo, które jest przepyszne, spróbować serów, suszonych rybek, chipsów o oryginalnych smakach (np. galareta z chrzanem). Przepyszne są również batony z serka homogenizowanego tzw. „syroki”, chałwa oraz lody.
W nawigowaniu po mieście pomocna może być mapa turystyczna atrakcji turystycznych Brześcia.
Po mieście najlepiej przemieszcza się na rowerze (są ścieżki rowerowe i powstają kolejne ) lub pieszo. Najciekawsze atrakcje położone są stosunkowo niedaleko od siebie. W mieście działa też dobrze komunikacja miejska. Jeżdżą autobusy, trolejbusy i tzw. marszrutki (małe busiki). Skorzystać możemy też z licznych taksówek. Bilety na miejską komunikację kosztują dużo mniej niż w Polsce.
To oczywiście nie wszystko, co ma do zaoferowania miasto. Zamieściliśmy najciekawsze atrakcje naszym subiektywnym zdaniem. Miasto stale wzbogaca się o nowe atrakcje i pięknieje z roku na rok. W tym roku (2019 r.) Brześć świętuje 1000-lecie istnienia, z tej okazji organizowane są huczne obchody. Główne uroczystości odbywać się będą w dniach 6-8 września (>>>PROGRAM<<<)
Udanej wycieczki!
materiał: ciekawostki / Białoruś / sąsiedzi
zdjęcia / tekst / opracowanie: Jakub(OvO)Sowa
grafiki: Wirtualny Brześć
źródła: A. Kłopotowski, Białoruś. Historia za miedzą, 2012 r. materiały promocyjne miasta, źródła własne
Jedna odpowiedź
niestety trzeba mieć propusk lub dokumenty potwierdzające cel wyprawy, obowiązuje po pięciu dniach pobytu registracja, czyli zameldowanie z miejsca,w którym przebywaliśmy trochę łatwiej, gdy jedziemy do sanatorium, polecam bardzo , tanie i świetne