Wystawa została zapoczątkowana przez uczniów Zespołu Placówek Oświatowych, którzy wykonali zdjęcia obecnych zabudowań Kodnia inspirując się fotografiami przedstawiającymi dawne zabudowania, ulice i elementy infrastruktury. Zestawienie kadrów pozwoliło spojrzeć szerzej na zmiany, jakie zaszły w ciągu ostatnich stu lat w miejscowości i taki właśnie przyświecał zamysł organizatorom wystawy fotograficznej „Kodeń dawniej i dziś”. – To bardzo piękny pomysł angażujący uczniów szkoły, którzy mogli przy okazji pobawić się fotografią i wykorzystać sprzęt pozyskany w ramach „Laboratorium przyszłości”. Sprzęt ten miał tym samym swój chrzest bojowy – wyjaśnia dyrektor Zespołu Placówek Oświatowych w Kodniu Jacek Malarski opisując pracę wykonaną przez uczniów klasy ósmej.
Podczas otwarcia wystawy wśród zwiedzających pojawiło się wiele młodych osób. – Młodzież z zainteresowaniem przygląda się wystawie i miejscom, które codziennie mija. Może zobaczyć, jak te miejsca wyglądały w przeszłości. I to jest piękne, że w pewien sposób mamy łączność z przeszłością i teraźniejszością. Pozwala to dostrzec zmiany, jakie zaszły w ciągu kilkudziesięciu lat – zauważa Jacek Malarski. Podczas naszej rozmowy przybliża pokrótce historię przedstawionych na zdjęciach budynków. – Kodeń zmieniał się, powstawały nowe obiekty. Dawniej Rada Miasta nie posiadała swojego własnego budynku, dziś natomiast mamy urząd gminy, ośrodek zdrowia i szkołę, która też przecież nie miała dobrej passy. Wybudowana przez władze carskie pod koniec XIX wieku stała się domem prywatnym, natomiast budynek, który był wykorzystywany na szkołę, będzie miał teraz inne przeznaczenie. Nasza szkoła została wybudowana w latach 1969-70. Podobnie z budynkiem przedszkola – od 1946 r. istnieje w Kodniu przedszkole, a nigdy nie miało swojego budynku. Od 2018 r. ma swój własny obiekt, który na długo zagości w przestrzeni publicznej.
Trawiony pożarami i ulegający przebudowie Kodeń niejednokrotnie zmieniał swoje oblicze. Czy w innym przypadku nadal posiadałby starą zabudowę? – Trudno powiedzieć, bo były to budynki drewniane, zabudowa była bardzo gęsta, co dostrzegamy w niektórych miejscach Kodnia, na przykład na ulicy Sławatyckiej, to ten tzw. Stary Kodeń. To wszystko, co otacza Rynek, to miasto, które powstało na prawie magdeburskim w czasach lokacji Sapiehów. Te budynki wznosiły całe społeczności, z których jednej już nie ma. Centrum Kodnia było zasiedlone przez Żydów. Przy dzisiejszej ulicy 1 Maja, dawniej Brzeskiej, a przed wojną 3 Maja, znajdowały się domy sukienników, których ściągnęła jedna z ostatnich właścicielek Elżbieta Sapieżyna. To ludność napływowa. Pierwotni mieszkańcy Kodnia zamieszkiwali tzw. Stary Kodeń, ale należy pamiętać, że nie wszyscy wrócili, ponieważ tak jak wiele miejscowości z zaboru rosyjskiego w 1915 r., dotknęło ich bieżeństwo – wspomina dyrektor ZPO. – Kodeń, który zaistniał po odzyskaniu przez Polskę niepodległości był naprawdę przeogromną ruiną, niewiele domów uchowało się w całości. Z opisów wiemy, że ludzie mieszkali w ziemiankach. Całą odbudowę po pierwszej wojnie światowej możemy więc dostrzec właśnie dzisiaj.
Relacja filmowa na profilu społecznościowym Radia Biper:
Rozmowa z dyrektorem ZPO w Kodniu Jackiem Malarskim <<==>> LINK
Na otwarciu spotykamy zastępcę wójta gminy Kodeń Andrzeja Krywickiego, który, jak przyznaje, Kodeń zna dobrze od roku 2010, bo od tego czasu w nim zamieszkuje. – Mamy tu zdjęcia nawet stuletnie. Oglądając je wpada się w refleksję nad upływającym czasem. Ewolucyjne zmiany są na co dzień niedostrzegalne, dopiero po pewnym czasie, mając możliwość porównania, tak jak dzisiaj, widzimy skalę tych zmian. Widzimy też sprawy, które warto by było poprawić, np. nasza dzwonnica wygląda tak samo jak i sto lat temu – zauważa. – W Kodniu zmieniło się bardzo wiele. Startowaliśmy z określonego poziomu, w określonym miejscu w określonej części kraju. W miejscu usytuowanym niegdyś w centrum Polski, dziś opieramy się praktycznie o granicę z Białorusią. Jesteśmy na wschodnich rubieżach Polski. Dużo pracy musieli wnieść nasi poprzednicy, żeby powoli doprowadzić do takiej sytuacji, jaką mamy dzisiaj. Myślę, że nasi następcy za kolejne sto lat też będą mogli porównać to, co my wniesiemy w rozwój tej miejscowości.
Relacja filmowa na profilu społecznościowym Radia Biper:
Rozmowa z zastępcą wójta Andrzejem Krywickim <<==>> LINK
Jedno jest pewne. Za kolejne 100 lat wykonane przez uczniów ZPO w Kodniu zdjęcia będą bezcennymi pamiątkami dla przyszłych pokoleń.
Wystawę „Kodeń dawniej i dziś” można oglądać w sali wystawowej Gminnego Centrum Kultury, Sportu i Turystyki.
materiał: Radio Biper Gmina Kodeń
zdjęcia: Gwalbert Krzewicki
film: Mariusz Maksymiuk
tekst i opracowanie: Anna Ostapiuk
