Wieści z Unii: Komisja proponuje zasoby własne UE kolejnej generacji

Johannes Hahn, komisarz ds. budżetu i administracji, powiedział: Dzisiejszy pakiet pozwala nam utworzyć podwaliny dla spłaty środków udostępnionych w ramach NextGenerationEU i zapewnić niezbędne wsparcie dla pakietu „Gotowi na 55” dzięki wprowadzeniu finansowania Społecznego Funduszu Klimatycznego. Przy pomocy zestawu nowych zasobów własnych będziemy mogli zadbać więc o to, by kolejne pokolenie rzeczywiście skorzystało z NextGenerationEU.

Dzisiejszy wniosek opiera się na zobowiązaniu Komisji podjętym w ramach porozumienia politycznego w sprawie długoterminowego budżetu na lata 2021–2027 oraz instrumentu NextGenerationEU służącego odbudowie. Przyjęcie tego pakietu pozwoli wzmocnić reformę systemu dochodów rozpoczętą w 2020 r. przez włączenie zasobów własnych opartych na odpadach opakowaniowych z tworzyw sztucznych niepoddawanych recyklingowi.

Handel uprawnieniami do emisji w UE

Celem pakietu „Gotowi na 55” z lipca 2021 r. jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto w UE do 2030 r. o co najmniej 55 proc. w porównaniu z 1990 r., tak aby do 2050 r. osiągnąć neutralność klimatyczną. Pakiet ten obejmuje przegląd unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji. W przyszłości handel uprawnieniami do emisji będzie miał również zastosowanie do sektora gospodarki morskiej, wzrośnie sprzedaż na aukcji uprawnień do emisji lotniczych oraz zostanie ustanowiony nowy system dotyczący budynków i transportu drogowego.

W ramach obecnego unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji większość dochodów ze sprzedaży na aukcji uprawnień do emisji jest przekazywana do budżetów krajowych. Komisja proponuje dziś, by w przyszłości 25 proc. dochodów z handlu uprawnieniami do emisji w UE trafiało do budżetu UE. W pełni funkcjonujące dochody budżetu UE szacuje się na około 12 mld euro rocznie w latach 2026–2030 (średnio 9 mld euro w okresie 2023–2030).

Oprócz spłaty środków udostępnionych w ramach NextGenerationEU te nowe dochody finansowałyby Społeczny Fundusz Klimatyczny, zaproponowany przez Komisję w lipcu 2021 r. Fundusz ten pozwoli zapewnić sprawiedliwą społecznie transformację i wspierać gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji, użytkowników transportu i mikroprzedsiębiorstwa w finansowaniu inwestycji w efektywność energetyczną, nowe systemy ogrzewania i chłodzenia oraz czystszą mobilność, a w stosownych przypadkach także tymczasowe bezpośrednie wsparcie dochodu. Całkowita koperta finansowa funduszu odpowiada zasadniczo kwocie wynoszącej około 25 proc. spodziewanych dochodów z nowego systemu handlu emisjami dotyczącego budynków i transportu drogowego.

Mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂

Celem mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂, zaproponowanego przez Komisję w lipcu 2021 r., jest ograniczenie ryzyka ucieczki emisji poprzez zachęcanie producentów z państw trzecich do ekologizacji swoich procesów produkcyjnych. Będzie on wyznaczał cenę emisji dwutlenku węgla w odniesieniu do importu, jaką trzeba by zapłacić, gdyby towary zostały wyprodukowane w UE. Mechanizm ten będzie miał zastosowanie do wybranych sektorów i jest w pełni zgodny z zasadami WTO.

Komisja proponuje przeznaczyć do budżetu UE 75 proc. dochodów osiąganych poprzez ten mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂.Dochody budżetu UE szacuje się na około 1 mld euro rocznie w latach 2026–2030 (średnio 0,5 mld euro w okresie 2023–2030). Oczekuje się, że CBAM nie będzie generować dochodów w okresie przejściowym w latach 2023–2025.

Reforma ram międzynarodowego opodatkowania osób prawnych

8 października 2021 r. ponad 130 krajów będących członkami otwartych ram OECD/G-20 dotyczących erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków uzgodniło reformę międzynarodowych ram podatkowych: oparte na dwóch filarach rozwiązanie problemu unikania opodatkowania ma na celu zapewnienie, by zyski podlegały opodatkowaniu tam, gdzie ma miejsce działalność gospodarcza i tworzenie wartości ekonomicznej. Kraje będące sygnatariuszami reprezentują ponad 90 proc. światowego PKB. Filar 1 tego porozumienia umożliwi przeniesienie prawa do opodatkowania części tzw. zysków rezydualnych największych na świecie przedsiębiorstw wielonarodowych do uczestniczących krajów na całym świecie. Komisja proponuje zasoby własne odpowiadające 15 proc. części zysków rezydualnych przedsiębiorstw objętych zakresem stosowania porozumienia, która byłaby realokowana do państw członkowskich UE.

Komisja zobowiązała się do przedstawienia wniosku w sprawie dyrektywy w 2022 r., po sfinalizowaniu szczegółów porozumienia w sprawie otwartych ram OECD/G20 dotyczącego pierwszego filaru, aby wdrożyć porozumienie w sprawie tego filaru zgodnie z wymogami jednolitego rynku. Proces ten stanowi uzupełnienie dyrektywy w sprawie drugiego filaru, w odniesieniu do której Komisja przyjęła dziś odrębny wniosek. W okresie przed sfinalizowaniem porozumienia dochody dla budżetu UE mogłyby wynieść około 2,5–4 mld euro rocznie.

Proces legislacyjny

Aby włączyć te nowe zasoby własne do budżetu UE, UE musi zmienić dwa kluczowe akty prawne:

po pierwsze, Komisja proponuje zmianę decyzji w sprawie zasobów własnych w celu dodania proponowanych trzech nowych zasobów do zasobów już istniejących;

po drugie, Komisja proponuje również ukierunkowaną zmianę rozporządzenia w sprawie obecnego długoterminowego budżetu UE na lata 2021–2027, znanego również jako wieloletnie ramy finansowe (rozporządzenie w sprawie WRF). Poprawka ta daje prawną możliwość rozpoczęcia spłaty pożyczek zaciągniętych w ramach NextGenerationEU już w czasie obecnych WRF. Jednocześnie proponuje ona zwiększenie odpowiednich pułapów wydatków WRF na lata 2025–2027 w celu uwzględnienia dodatkowych wydatków na Społeczny Fundusz Klimatyczny.

Po konsultacji z Parlamentem Europejskim decyzję w sprawie zasobów własnych należy zatwierdzić jednomyślnie w Radzie. Decyzja może wejść w życie po jej zatwierdzeniu przez wszystkie państwa UE zgodnie z ich wymogami konstytucyjnymi. Po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego rozporządzenie w sprawie WRF musi zostać przyjęte jednomyślnie przez Radę.

Dalsze działania

Komisja Europejska będzie teraz współpracować z Parlamentem Europejskim i Radą, aby szybko wdrożyć pakiet w terminach określonych w porozumieniu międzyinstytucjonalnym.

Do końca 2023 r. Komisja przedstawi ponadto wniosek dotyczący drugiego koszyka nowych zasobów własnych. Drugi pakiet będzie opierał się na wniosku zatytułowanym „Działalność gospodarcza w Europie: ramy opodatkowania dochodu (BEFIT)” przewidzianym na 2023 r.

Kontekst

W odpowiedzi na bezprecedensowe wyzwanie związane z pandemią Unia Europejska uzgodniła w 2020 r. rekordowy pakiet stymulacyjny o wartości ponad 2 bln euro – zwiększający długoterminowy budżet o ponad 800 mld euro (w cenach bieżących) przy pomocy tymczasowego narzędzia służącego odbudowie NextGenerationEU.

Dzięki NextGenerationEU Komisja mogła emitować na dużą skalę obligacje gwarantowane przez budżet UE. Oznacza to, że Unia może zaciągać dług, aby wspierać wszystkie państwa członkowskie w walce z kryzysem i w budowaniu odporności. Aby pomóc w spłacie zaciągniętych pożyczek, instytucje UE zgodziły się wprowadzić nowe zasoby własne, co umożliwiłoby powstanie bardziej zróżnicowanych i odpornych rodzajów dochodów, bezpośrednio powiązanych z naszymi wspólnymi priorytetami politycznymi. Nowe zasoby własne pozwolą uniknąć sytuacji, w której spłaty w ramach NextGenerationEU doprowadziłyby do nadmiernych cięć w programach UE lub nadmiernego zwiększenia wkładów państw członkowskich.

W 2021 r. Komisja pozyskała 71 mld euro (w cenach bieżących) poprzez obligacje długoterminowe, a w obiegu znajdują się też obligacje krótkoterminowe o wartości 20 mld euro, wyemitowane w ramach strategii zróżnicowanego finansowania wzorowanej na emisjach państwowych.