Na podstawie unijnych zasad pomocy państwa Komisja Europejska zatwierdziła polski program, który ma częściowo zrekompensować dużym przedsiębiorstwom szkody poniesione w wyniku pandemii koronawirusa i środków ograniczających wprowadzonych przez polski rząd. Program ma także zapewnić dużym przedsiębiorstwom bezpośrednie wsparcie na utrzymanie płynności finansowej w postaci subsydiowanych pożyczek. Program jest częścią szerszego systemu wsparcia przedsiębiorstw w Polsce, tak zwanej tarczy finansowej dla dużych firm.
Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager, odpowiedzialna za politykę konkurencji, skomentowała: – Program ten pozwoli Polsce częściowo zrekompensować dużym przedsiębiorstwom szkody poniesione w wyniku środków wprowadzonych w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się trzeciej fali pandemii koronawirusa, a jednocześnie zaspokoić ich najpilniejsze potrzeby w zakresie płynności. Kontynuujemy ścisłą współpracę z państwami członkowskimi w poszukiwaniu praktycznych rozwiązań, które pomogą łagodzić skutki gospodarcze pandemii koronawirusa, zgodnie z przepisami UE.
Polski program pomocy
Polska zgłosiła Komisji program, który pozwoli jej zrekompensować dużym przedsiębiorstwom szkody spowodowane pandemią koronawirusa oraz zaspokoić ich najpilniejsze potrzeby w zakresie płynności.
Program jest wzorowany na poprzednim polskim programie zatwierdzonym przez Komisję 29 maja 2020 r. (SA.57054) i będzie realizowany przez Polski Fundusz Rozwoju. Program stanowi część szerszego systemu wsparcia przedsiębiorstw w Polsce, tak zwanej tarczy finansowej dla dużych firm, w związku z pandemią koronawirusa.
Program jest skierowany do dużych przedsiębiorstw prowadzących działalność we wszystkich sektorach i zarejestrowanych w Polsce. Pomoc będzie udzielana w formie subsydiowanych pożyczek oprocentowanych na korzystnych zasadach. Przewidywane umorzenie może wynieść maksymalnie 75
proc. faktycznych szkód, jakie przedsiębiorstwa będące beneficjentami poniosły bezpośrednio w związku z pandemią koronawirusa w okresie od 1 listopada 2020 r. do 30 kwietnia 2021 r. Beneficjenci pomocy będą zatem mieli dostęp do pożyczek, które zapewnią im natychmiastową płynność. Planuje się, że pomoc będzie udzielana w formie pożyczek, które zostaną później częściowo umorzone do kwoty równej obliczonym startom, które zostały poniesione w związku z pandemią koronawirusa.
Oceniając polski program, który przewiduje zarówno rekompensatę za szkody, jak i pomoc na utrzymanie płynności finansowej, Komisja korzystała z dwóch podstaw prawnych:
- 107 ust. 2 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), który umożliwia Komisji zatwierdzenie środków pomocy państwa przyznanych na rekompensaty dla określonych przedsiębiorstw lub sektorów za szkody bezpośrednio spowodowane zdarzeniami nadzwyczajnymi, oraz
- 107 ust. 3 lit. b) TFUE, który umożliwia Komisji zatwierdzanie środków pomocy państwa wdrożonych przez państwa członkowskie w celu zaradzenia poważnym zaburzeniom w ich gospodarce.
Komisja uważa, że pandemię koronawirusa można uznać za zdarzenie nadzwyczajne, ponieważ pandemia ma wyjątkowy i nieprzewidywalny charakter oraz znaczący wpływ na gospodarkę. W związku z tym uzasadnione są wyjątkowe interwencje państw członkowskich w celu zrekompensowania strat związanych z pandemią.
Komisja stwierdziła, że polski środek zrekompensuje szkody, które są bezpośrednio związane z pandemią koronawirusa, i że jest proporcjonalny, ponieważ rekompensata nie przekroczy kwoty niezbędnej do naprawienia szkody, zgodnie z art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE.
Ponadto Komisja uznała, że środek wsparcia płynności jest zgodny z warunkami określonymi w art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE oraz w tymczasowych ramach pomocy państwa. Wzięła przy tym pod uwagę, że:
- umowy pożyczki zostaną podpisane najpóźniej do dnia 31 grudnia 2021 r.;
- okres obowiązywania umów nie będzie przekraczał sześciu lat oraz że
- maksymalna kwota pożyczki na beneficjenta nie przekracza limitów określonych w tymczasowych ramach pomocy państwa.
Komisja stwierdziła, że środek jest konieczny, właściwy i proporcjonalny, biorąc pod uwagę konieczność zaradzenia poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego, zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE.
W związku z tym Komisja zatwierdziła środek na podstawie unijnych zasad pomocy państwa.
Kontekst
Wsparcie finansowe z funduszy unijnych lub krajowych przyznawane na ochronę zdrowia lub inne usługi publiczne w celu zwalczania skutków pandemii koronawirusa nie wchodzi w zakres kontroli pomocy państwa. To samo dotyczy wszelkiego publicznego wsparcia finansowego przyznawanego bezpośrednio obywatelom. Również publiczne środki wsparcia dostępne dla wszystkich przedsiębiorstw, takie jak np. subsydia płacowe i zawieszenie płatności podatku od przedsiębiorstw i podatku od wartości dodanej lub składek na ubezpieczenia społeczne, nie wchodzą w zakres kontroli pomocy państwa i zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa nie wymagają zgody Komisji. We wszystkich takich przypadkach państwa członkowskie mogą podjąć natychmiastowe działania. Tam, gdzie zasady pomocy państwa mają zastosowanie, państwa członkowskie mogą – zgodnie z obowiązującymi unijnymi ramami pomocy państwa – opracować szeroką gamę środków pomocy, aby wesprzeć określone przedsiębiorstwa lub sektory dotknięte skutkami pandemii.
13 marca 2020 r. Komisja przyjęła komunikat w sprawie skoordynowanej reakcji gospodarczej na pandemię COVID-19, w którym przedstawiono te możliwości.
W związku z tym, na przykład:
- państwa członkowskie mogą wypłacać odszkodowania (w formie programów) określonym przedsiębiorstwom lub sektorom za szkody bezpośrednio spowodowane zdarzeniami nadzwyczajnymi, takimi jak te spowodowane przez pandemię koronawirusa. Możliwość tę przewidziano w art. 107 ust. 2 lit. b) TFUE;
- zasady pomocy państwa oparte na art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE umożliwiają państwom członkowskim udzielenie pomocy przedsiębiorstwom, które mają problemy z płynnością i potrzebują doraźnej pomocy na ratowanie;
- działania te można uzupełnić różnymi dodatkowymi środkami, przewidzianymi np. w rozporządzeniu w sprawie pomocy de minimis oraz ogólnym rozporządzeniu w sprawie wyłączeń grupowych. Takie dodatkowe działania państwa członkowskie mogą podjąć natychmiast, bez konieczności angażowania Komisji.
W przypadku wystąpienia wyjątkowo trudnych warunków ekonomicznych – jak ma to miejsce obecnie we wszystkich państwach członkowskich w związku z pandemią koronawirusa – unijne zasady pomocy państwa pozwalają państwom członkowskim na przyznanie wsparcia, by zaradzić poważnym zaburzeniom w gospodarce. Możliwość tę przewidziano w art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
19 marca 2020 r. Komisja, w oparciu o art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE, przyjęła tymczasowe ramy pomocy państwa, aby umożliwić państwom członkowskim wykorzystanie pełnej elastyczności przewidzianej w zasadach pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w związku z pandemią COVID-19. W tymczasowych ramach pomocy państwa, zmienionych 3 kwietnia, 8 maja, 29 czerwca, 13 października 2020 r. oraz 28 stycznia 2021 r., przewidziano następujące rodzaje pomocy, której mogą udzielać państwa członkowskie:
- dotacje bezpośrednie, zastrzyki kapitału, selektywne korzyści podatkowe oraz zaliczki,
- gwarancje państwowe na zabezpieczenie pożyczek zaciąganych przez przedsiębiorstwa,
- subsydiowane pożyczki ze środków publicznych dla przedsiębiorstw, w tym pożyczki podporządkowane,
- gwarancje dla banków kierujących pomoc państwa do gospodarki realnej,
- publiczne krótkoterminowe ubezpieczenia kredytów eksportowych,
- wsparcie na badania i rozwój związane z koronawirusem,
- wspieranie budowy i powiększenia skali obiektów badawczych,
- wsparcie na wytwarzanie produktów mających znaczenie dla walki z pandemią,
- ukierunkowane wsparcie w postaci odroczenia płatności podatków lub zawieszenia składek na ubezpieczenie społeczne,
- ukierunkowane wsparcie w formie dopłat do wynagrodzeń dla pracowników,
- ukierunkowane wsparcie w formie instrumentów kapitałowych lub hybrydowych instrumentów kapitałowych,
- wsparcie na rzecz niepokrytych kosztów stałych dla przedsiębiorstw, które w związku z pandemią koronawirusa odnotowały spadek obrotów.
Tymczasowe ramy pomocy państwa będą obowiązywać do końca grudnia 2021 r. W trosce o pewność prawa przed upływem tego terminu Komisja oceni, czy konieczne jest ich przedłużenie. Jawna wersja decyzji zostanie udostępniona pod numerem sprawy SA.62752 w rejestrze pomocy państwa na stronie internetowej Komisji poświęconej konkurencji po wyjaśnieniu wszelkich kwestii związanych z poufnością. Wykaz nowych decyzji dotyczących pomocy państwa opublikowanych w internecie i Dzienniku Urzędowym zamieszczany jest w cotygodniowym biuletynie internetowym dotyczącym konkurencji.
Więcej informacji na temat tymczasowych ram pomocy państwa i innych działań podjętych przez Komisję w odpowiedzi na skutki gospodarcze pandemii koronawirusa można znaleźć tutaj.
