Dwa duże zagrożenia dla utrzymania wysokiego tempa rozwoju gospodarczego po 2020 r. to brak pracowników oraz niskie inwestycje krajowe w sytuacji pełnego wykorzystania istniejących mocy wytwórczych oraz mniejszych niż dotąd inwestycji unijnych. Dla podtrzymania dopływu nowych technologii kluczowe są i będą inwestycje zagraniczne. Te są nadal znaczne, ale mniejsze w relacji do PKB niż dotychczasowa średnia. Bez 10% zatrudnionych pracowników z zagranicy mielibyśmy już teraz PKB niższy o ok. 10%, z drastycznymi skutkami dla finansów publicznych.
Jednak utrzymanie w kraju pracowników z zagranicy, tym bardziej ich dalszego dopływu, będzie trudne z wielu powodów, m.in. otwarcia niemieckiego rynku pracy dla Ukraińców od 2020 r. i niedrożnej procedury legalizacji pobytu i zatrudnienia cudzoziemców w Polsce.
BCC zaproponowało 25 działań usprawniających te procedury. Od wielu lat proponuję też dwa inne działania:
1.Usunięcie zakazu zwalniania pracownika w okresie trzech lat przed formalnym wiekiem emerytalnym – to zwiększy zatrudnienie osób w okresie przedemerytalnym, co z kolei zwiększy świadczenia emerytalne i zmniejszy nieco napięcia na rynku pracy.
2.Zrównanie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn na poziomie 65 lat.
Uznanie przez Polskę wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE zmniejszyło ryzyko prawne dla inwestorów zagranicznych. Ale nadal problemem dla wszystkich inwestorów, szczególnie krajowych, są propozycje ustawowe ministra sprawiedliwości dotyczące odpowiedzialności zarządów i właścicieli firm w ramach ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych. Projekt ustawy jest groźny nie tylko dla firm, ale także dla ich kluczowych decydentów.
Niektóre badania wskazują, że do 2025 roku możemy potrzebować do 2,5 mln pracowników. Lukę na rynku pracy, spowodowaną m.in. obniżeniem wieku emerytalnego (spadek podaży pracy o około 0,5 mln osób), działaniami zniechęcającymi do podejmowania pracy przez część społeczeństwa (m.in. 500 plus, w wyniku którego ponad 100 tys. kobiet odeszło z rynku pracy) oraz zmianami demograficznymi, mogą uzupełnić tylko pracownicy zza granicy.
Bez napływu pracownikówz Ukrainy i innych krajów w ostatnich kilku latach, w skali około 1,5 mln osób, PKB Polski byłby o około 10% niższy niż jest obecnie, z niesłychanie negatywnymi skutkami dla stanu i stabilności finansów państwa.Business Centre Club proponuje konkretne działania, których wdrożenie znacząco przyspieszy i ułatwi legalizację zatrudnienia pracowników zza granicy. Oczekujemy pilnych działań ze strony rządzących.I.
W zakresie wykonywania pracy przez cudzoziemców na terytorium RP:
1.wydłużenie okresu pracy wykonywanej bez zezwolenia na pracę na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy przez cudzoziemców z wybranych państw do 12 miesięcy w ciągu kolejnych 18 miesięcy, lub do 18 miesięcy w ciągu kolejnych 24 miesięcy;
2.rozszerzenie listy krajów, których obywatele mogą korzystać z uproszczonej procedury legalizacji pracy (oświadczeniowej), m.in. o państwa azjatyckie, takie jak Indie, czy Bangladesz;
3.wydłużenie terminu, w którym podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi ma obowiązek zawiadomić urząd pracy o podjęciupracy przez cudzoziemca na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanego do ewidencji oświadczeń; 2
4.zwolnienie z informacji starosty w przypadku zmiany stanowiska pracy cudzoziemca po roku pracy na podstawie zezwolenia na pracę na rzecz tego samego podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi na podstawie umowy o pracę, w procedurze uzyskiwania nowego zezwolenia na pracę, jeśli cudzoziemiec nadal będzie wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę i na pełny etat za wynagrodzeniem nie gorszym niż określone w posiadanym zezwoleniu na pracęorazuznanie za legalne wykonywanie pracy przez cudzoziemca na zmienionym stanowisku w okresie oczekiwania na decyzję o udzieleniu nowego zezwolenia na pracę w przypadku zmiany stanowiska pracy cudzoziemca po roku pracy na podstawie zezwolenia na pracę na rzecz tego samego podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi na podstawie umowy o pracę, jeśli cudzoziemiec nadal będzie wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę i na pełny etat za wynagrodzeniem nie gorszym niż określone w posiadanym zezwoleniu na pracę,lubodstąpienie od konieczności uzyskania nowego zezwolenia na pracę (oraz zezwolenia na pobyt czasowy i pracę) w przypadku zmiany stanowiska pracy cudzoziemca po rokupracy na podstawie zezwolenia na pracę na rzecz tego samego podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi na podstawie umowy o pracę, jeśli cudzoziemiec nadal będzie wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę i na pełny etat za wynagrodzeniem nie gorszym niż określone w posiadanym zezwoleniu na pracę, pod warunkiem powiadomienia o tym właściwego wojewody w określonym terminie;
5.określenie zakresu obowiązków podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, będącemu studentem studiów stacjonarnych na polskiej uczelni, z uwzględnieniem sytuacji skreślenia cudzoziemca z listy studentów;
6.zwolnienie agencji pracy tymczasowej z konieczności uzyskania nowego zezwolenia na pracę w przypadku zmiany pracodawcy użytkownika –o ile warunki pracy cudzoziemca nie ulegną zmianie;
7.aktualizacja wykazu zawodów, dla których nie jest wymagane uzyskanie opinii starosty w przypadku powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom;II.W zakresie pobytu cudzoziemców na terytorium RP:
8.odstąpienie od konieczności ponawianiaprocedury uzyskania zezwolenia jednolitego (na pobyt i pracę) przez cudzoziemca, w przypadku zmiany podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, na rzecz zmiany posiadanego zezwolenia jednolitego w zakresie podmiotu powierzającego wykonywanie pracy,
9.umożliwienie zgodnego z przepisami uzyskania przez cudzoziemca stempla legalizacyjnego, o którym mowa w art. 108 ust. 1 pkt 1 Ustawy o cudzoziemcach, w chwili złożenia kompletnego wniosku pobytowego lub uzupełnienia braków formalnych wniosku pobytowego w terminie;
10.uregulowanie możliwości ubiegania się przez cudzoziemców o pobyt czasowy i pracę na terytorium RP, w przypadku, gdy wjechali na terytorium RP deklarując inny cel pobytu niż wykonywanie pracy; 3
11.złagodzenie przesłanek ubiegania się przez cudzoziemców o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej z uwzględnieniem umożliwienia ubiegania się o pobyt czasowy w celu wykonywania pracy przez cudzoziemca prowadzącego działalność gospodarczą na terytorium RP;
12.doprecyzowanie przesłanek wydania zezwolenia na pobyt czasowy i pracę w zakresie art. 114 ust. 1 pkt 5 Ustawy o cudzoziemcach poprzez korektę treści przepisu w taki sposób, by nie pozostawiała wątpliwości interpretacyjnych wojewodów, co do woli ustawodawcy;
13.skrócenie okresu nieprzerwanego pobytu cudzoziemca na terytorium RP wymaganego do uzyskania zezwolenia na pobyt stały na terytorium RP;III.W zakresie postępowania wizowego:
14.zapewnienie cudzoziemcom możliwości umówienia wizyty w konsulatach RP w celu złożenia wniosku o wydanie wizy typ C, lub D w racjonalnym terminie;
15.wprowadzenie obowiązku szczegółowego uzasadnienia pierwszej decyzji o odmowie udzielenia cudzoziemcowi wizy przez konsula RP;
16.wprowadzenie nowego rodzaju wizy krajowej, wydawanej w celu wykonywania pracy naterytorium RP przez cudzoziemców posiadających wysokie kwalifikacje;IV.W zakresie organizacji pracy organów administracji:
17.zapewnienie wzrostu ilości kadry urzędniczej w urzędach wojewódzkich –wydziałach spraw obywatelskich i cudzoziemców, proporcjonalnie do wzrostu ilości wniosków składanych w tychże urzędach przez cudzoziemców i podmioty powierzające wykonywanie pracy cudzoziemcom,lubprzekazanie części kompetencji urzędów wojewódzkich do powiatowych urzędów pracy, w szczególności w zakresie wydawania zezwoleń na pracę typ A.
18.ustanowienie obowiązku elektronicznego składania wniosków o zezwolenie na pracę cudzoziemca na terytorium RP oraz o wpis oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy przez cudzoziemca do ewidencji oświadczeń;
19.wprowadzenie możliwości przesyłania wniosków pobytowych do urzędów wojewódzkich w formie elektronicznej dla usprawnienia obsługi cudzoziemców w urzędach wojewódzkich przez pominięcie wprowadzania danych cudzoziemca, zawartych we wniosku w formie papierowej, do systemu teleinformatycznego przez urzędnika, przy jednoczesnym zachowaniu obowiązku osobistego stawiennictwa cudzoziemca w celu złożenia wniosku i pobrania odcisku linii papilarnych;
20.ujednolicenie procedur stosowanych przez urzędy wojewódzkie, w tym dotyczących wymaganych załączników do wniosków, poprzez odgórne zalecenia jednakowe dla wszystkich województw i dostępne publicznie, w tym określenie jednolitych wzorów dodatkowych oświadczeń, jakich żądać mogą urzędy wojewódzkie w poszczególnych rodzajach spraw;4
21.połączenie i rozwój systemów teleinformatycznych urzędów wojewódzkich i urzędów pracy oraz organów, jak np. Straży Granicznej, Policji i Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w celu ograniczenia, lub likwidacji wymiany listownej korespondencji w formie papierowej pomiędzy urzędami i organami;
22.ułatwienie stronie postępowania administracyjnego w sprawach legalizacji pobytu i pracy cudzoziemców dostępu do akt sprawy, kontaktu z inspektorem prowadzącym postępowanie i uzyskania informacji na temat stanu postępowania;
23.uregulowanie w przepisach szczególnych względem kodeksu postępowania administracyjnego terminów, w których postępowania przed wojewodą, w sprawach legalizujących pobyt czasowy i pracę cudzoziemców na terytorium RP, winny być wszczynane i kończone oraz w których umieszczany winien być stempel legalizacyjny w paszporcie cudzoziemca;
24.zmiana treści adnotacji „dostęp do rynku pracy” umieszczanej w karcie pobytu, aby treść adnotacji w karcie pobytu uwzględniała cel pobytu cudzoziemca, będący podstawą udzielenia mu zezwolenia pobytowego oraz różnice w dostępie do rynku pracy z tego wynikające;
25.uproszczenie i usprawnienie procedur uznawania kwalifikacji i doświadczenia zawodowego nabytego poza terytorium RP
materiał: Instytut Interwencji Gospodarczych BCC
tekst: Emil Muciński rzecznik, Instytut Interwencji Gospodarczych BCC
opracowanie: Gwalbert Krzewicki
