Nie miała pomyślności Biała Podlaska, patrząc z perspektywy czasu, do inwestycji gospodarczych związanych z branżą lotniczą i lotnictwem w ogóle. Niespodziewanie dla miasta, historia lotniczych tradycji rozpoczyna się w roku 1923, kiedy to na terenie miejskich browarów powstaje Podlaska Wytwórnia Samolotów (PWS).
Dynamicznie rozwijająca się fabryka produkowała, głównie na potrzeby wojska, samoloty o przeznaczeniu bojowym jak i szkoleniowym. Projektowano również udane konstrukcje samolotów sportowych i szybowców. W sumie fabrykę opuściły ponad 1500 szt. samolotów 43 typów o różnym przeznaczeniu. Niedługo trwała produkcja. Napad hitlerowskich Niemiec na Polskę w 1939 roku i zbombardowaniu wytwórni w pierwszych dniach wojny, kończy na zawsze rozwój przemysłu lotniczego na Podlasiu.
Zniszczone podczas nalotów, hale produkcyjne nigdy nie zostaną odbudowane a park maszynowy, który nie uległ zniszczeniu – rozgrabiony i wywieziony w głąb ZSRR. Jedynie co pozostaje, to bogate dziedzictwo myśli inżynieryjnej i technicznej pionierów lotnictwa na Podlasiu, spisywana i ukazywana w różnych opracowaniach książkowych, fotografiach a także przywoływana we wspomnieniach żyjących świadków tamtych wydarzeń. Powojenne dzieje bialskiego lotnictwa, związane były jedynie z funkcjonowaniem wojsk lotniczych.
Na trwałe i godnie zapisał się w historii tradycji lotniczych miasta, 61 Lotniczy Pułk Szkolno – Bojowy, którego początek obecności w Białej sięgają lat siedemdziesiątych. Głównym jego zadaniem była nauka pilotażu adeptów ze szkoły lotniczej w Dęblinie. Po wielu latach obecności samolotów nad bialskim niebem w 2000 roku, następuje rozformowanie lotniczego pułku, pozostawiając po sobie nie tylko wspomnienia i tradycje ale także wiele obiektów związanych z jego funkcjonowaniem.
Następne lata bialskiego lotniska to próby zagospodarowania terenów powojskowych. Z racji tego że jednostka lotnicza posiadała jeden z najdłuższych pasów startowych, rozważano możliwość otwarcia lotniska cywilnego lub lotniska cargo. Niestety te i inne inicjatywy gospodarcze, związane z branżą lotniczą, nie powiodły się. Byłe wojskowe lotnisko, przez wiele lat i obecnie, stają się jedynie miejscem organizowania festynów, imprez motoryzacyjnych oraz sporadycznie pokazów sprzętu lotniczego i akrobacji samolotów.
Grupka miłośników paralotniarstwa, lekkich samolotów, oferuje usługi lotów widokowych nad miastem. Obecnie dodatkowo pojawiły się prywatne firmy proponujące szkolenia na szybowcach. Wszystkie te wydarzenia, chociaż w niewielkiej skali, to nawiązują do tradycji lotniczych Białej Podlaskiej. Przypominają mieszkańcom o czasach świetności lotniska i podkreślają naszą podlaską tożsamość.
Serdecznie podziękowania osobom, które udostępniły zdjęcia ze swoich zbiorów, są to: Andrzej Olichwiruk, Marian Kiryk, Franciszek Ostrowski, Wojciech Stachowicz.
[foogallery id=”102032″]
materiał: Bialskie Tradycje Lotnicze
tekst zdjęcia : Jarek Domański
opracowanie: Gwalbert Krzewicki
