Teatr, który łączy kultury
Premiera odbyła się 4 grudnia i już w sześć dni od ogłoszenia wydarzeniem wszystkie 100 miejsc zostało zarezerwowane. Krakowski Teatr Żydowski, którego celem jest pielęgnowanie żydowskiej spuścizny kulturalnej, zaprezentował dramat z 1904 roku w przekładzie na język polski, wzbogaconym o elementy jidysz. Spektakl, osadzony w realiach polsko-żydowskich z początków XX wieku, ukazuje uniwersalne dylematy ludzkie –grzech, przebaczenie, miłość– na tle różnic kulturowych i religijnych.
Gabriela Markin, absolwentka I Liceum Ogólnokształcącego w Białej Podlaskiej, nie tylko podjęła się reżyserii, ale także produkcji i adaptacji tekstu. Współpracowała przy tym z wybitnym jidyszystą, Yurim Vedenyapinem, który w spektaklu wcielił się również w rolę rabina. Dzięki tej współpracy udało się wydobyć głębię i autentyczność dialogów, a także zachować unikalny klimat języka jidysz, który wzbogaca przedstawienie o warstwę historyczno-kulturową.
Wskrzeszenie kultury sprzed wojny
Krakowski Teatr Żydowski stawia sobie ambitne cele. Gabriela Markin zapowiada, że kolejne spektakle teatru będą poświęcone wskrzeszaniu tekstów literackich i dramatów powstałych przed II wojną światową. – Chcę pokazać bogactwo kultury polsko-żydowskiej, która istniała przez wieki, nie sprowadzając jej jedynie do smutku Holokaustu i tego, co pozostało po zagładzie – mówi reżyserka. – Teatr jest przestrzenią, w której możemy oddać głos ludziom i ideom, które zostały przerwane, ale nie zapomniane.
Miłość ponad podziałami
Grzesznik Szalona Asza to nie tylko opowieść o trudach wiary i duchowej przemianie, ale przede wszystkim o miłości, która wykracza poza bariery kulturowe i religijne. To historia młodej chrześcijanki i żydowskiego mężczyzny, których uczucie staje się punktem wyjścia do refleksji nad trudnościami pojednania dwóch odmiennych światów. Gabriela Markin zbudowała spektakl na subtelnej dramaturgii, w której każda scena pulsuje symboliką. Elementami kultury, religijnej zwyczaj i obrządków
– Teatr jest dla mnie miejscem spotkania, mostem między przeszłością a teraźniejszością – mówi reżyserka. – Chciałam, by widzowie poczuli, jak bogata i uniwersalna jest kultura żydowska, a jednocześnie, jak wiele możemy się od niej nauczyć o człowieczeństwie.
Gabriela Markin nadała tej opowieści niezwykłą głębię, osadzając ją w subtelnej dramaturgii, gdzie każda scena pulsuje emocjami i napięciem. Symbolika, ukryta w gestach, dialogach i spojrzeniach bohaterów, czyni spektakl uniwersalnym w swej wymowie.
– Teatr to dla mnie most – przestrzeń, w której przeszłość spotyka teraźniejszość – mówi reżyserka. – Chciałam, by widzowie nie tylko poznali bogactwo kultury żydowskiej, ale też dostrzegli, jak wiele możemy nauczyć się od niej o człowieczeństwie i wspólnym poszukiwaniu sensu.
Wskrzeszenie kultury sprzed wojny
Krakowski Teatr Żydowski stawia przed sobą ambitne zadanie: przywrócenie pamięci o literaturze i dramatach powstałych przed II wojną światową, które opowiadają o świecie pełnym życia, pasji i duchowości. – Chcę pokazać bogactwo kultury, która istniała przez wieki, nie sprowadzając jej jedynie do smutku Holokaustu i tego, co pozostało po zagładzie – mówi Gabriela Markin.
Dla reżyserki teatr jest czymś więcej niż sztuką – to przestrzeń dialogu, w której przeszłość i teraźniejszość spotykają się, by przypomnieć o wartościach, które czas próbował zatrzeć. – Teatr jest miejscem, w którym możemy oddać głos ludziom i ideom, które zostały przerwane, ale nie zapomniane – podkreśla Markin.
Teatr jako przestrzeń dialogu
Krakowski Teatr Żydowski jest wyjątkowym projektem, który łączy osoby z żydowskim pochodzeniem i pasjonatów historii oraz kultury żydowskiej. Przyszłe przedsięwzięcia teatru będą miały na celu przybliżenie widzom pełni życia i twórczości żydowskiej sprzed wojny, odrywając ją od wyłącznie tragicznego kontekstu Holokaustu. To ważne przypomnienie, że kultura ta była nie tylko świadkiem cierpienia, ale także świadectwem radości, kreatywności i głębokiej duchowości.
Grzesznik Szaloma Asza to pierwszy krok w podróży, która obiecuje wiele więcej. Warto śledzić działalność tego teatru, który z pasją i zaangażowaniem buduje mosty między przeszłością a teraźniejszością.
– Kto wie? Może KTŻ niedługo zawita w Białej Podlaskiej?
Wydarzenie odbyło się przy wsparciu Fundacji Miasto Literatury, w ramach projektu Krakowskie Księgarnie na Medal, a także dzięki dofinansowaniu z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasta Krakowa
materiał: Krakowskiego Teatru Żydowskiego
tekst i zdjęcia: Gabriela Markin założycielka i reżyserka Krakowskiego Teatru Żydowskiego
opracowanie: Gwelbert Krzewicki
