Wytyczne te mają pomóc państwom członkowskim w wywołaniu silnego ożywienia gospodarczego, przy jak najlepszym wykorzystaniu Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), kluczowego narzędzia leżącego u podstaw NextGenerationEU. Europejski semestr został w tym roku dostosowany ze względu na powiązania z planami odbudowy i zwiększania odporności państw członkowskich, określającymi inwestycje i reformy, które zostaną sfinansowane z RRF.
Wytyczne dotyczące polityki fiskalnej i dalsze stosowanie ogólnej klauzuli wyjścia
Uruchomienie ogólnej klauzuli wyjścia w ramach paktu stabilności i wzrostu w marcu 2020 r. umożliwiło państwom członkowskim szybką reakcję i wprowadzenie środków nadzwyczajnych w celu złagodzenia gospodarczych i społecznych skutków pandemii.
Jak zapowiedziano w komunikacie Komisji w sprawie polityki fiskalnej z 3 marca 2021 r., decyzja w sprawie dezaktywacji ogólnej klauzuli wyjścia powinna być podejmowana w ramach ogólnej oceny stanu gospodarki opierającej się na kryteriach ilościowych, przy czym kluczowym kryterium ilościowym powinien być poziom aktywności gospodarczej w UE w porównaniu z poziomami sprzed kryzysu. Opierając się na prognozie gospodarczej Komisji z wiosny 2021 r., uznano, że ogólna klauzula wyjścia będzie nadal stosowana w 2022 r. i zostanie prawdopodobnie zdezaktywowana od 2023 r.
Polityka fiskalna powinna zachować swój wspierający charakter w latach 2021 i 2022. Państwa członkowskie powinny unikać przedwczesnego wycofywania wsparcia i w pełni wykorzystywać finansowanie RRF. Przeprowadzenie inwestycji i reform w ramach RRF pomoże wesprzeć ożywienie gospodarcze, pobudzić potencjalny wzrost gospodarczy i zwiększyć zatrudnienie, zmniejszyć zakłócenia równowagi makroekonomicznej i poprawić stan finansów publicznych. W 2022 r. krajowe polityki fiskalne powinny być coraz bardziej zróżnicowane, a wszystkie państwa członkowskie powinny utrzymać inwestycje wspierające ożywienie gospodarcze. Gdy tylko pozwolą na to warunki, państwa członkowskie powinny realizować polityki zapewniające stabilność fiskalną w perspektywie średnioterminowej.
Sprawozdanie na podstawie art. 126 ust. 3 w sprawie spełnienia kryteriów deficytu i długu określonych w Traktacie
Komisja zatwierdziła również sprawozdanie na podstawie art. 126 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu UE (TFUE) dotyczące wszystkich państw członkowskich z wyjątkiem Rumunii, która jest już objęta częścią naprawczą paktu. Celem tego sprawozdania jest ocena przestrzegania przez państwa członkowskie kryteriów deficytu i długu określonych w Traktacie. Z analizy wynika, że kryterium deficytu zostało spełnione jedynie przez Bułgarię, Danię i Szwecję. Kryterium długu nie spełnia 13 państw członkowskich, tj.: Belgia, Niemcy, Grecja, Hiszpania, Francja, Chorwacja, Włochy, Cypr, Węgry, Austria, Portugalia, Słowenia i Finlandia.
Komisja uważa, że na tym etapie nie należy podejmować decyzji o objęciu państw członkowskich procedurą nadmiernego deficytu. W przypadku Rumunii Komisja zaleca aktualizację ścieżki korekty fiskalnej w celu skorygowania nadmiernego deficytu w 2024 r.
Usuwanie zakłóceń równowagi makroekonomicznej
W sprawozdaniu przedkładanym w ramach mechanizmu ostrzegania na 2021 r. Komisja zidentyfikowała słabości makroekonomiczne związane z pewnymi zakłóceniami równowagi i nadmiernymi zakłóceniami równowagi w odniesieniu do 12 państw członkowskich, których sytuacja ma zostać poddana szczegółowej ocenie. Trzy państwa członkowskie nadal doświadczają nadmiernych zakłóceń równowagi (Cypr, Grecja i Włochy), a dziewięć innych doświadcza pewnych zakłóceń (Chorwacja, Francja, Niemcy, Irlandia, Niderlandy, Portugalia, Rumunia, Hiszpania i Szwecja).
Oczekuje się, że przeprowadzenie reform i inwestycji w ramach RRF pomoże w rozwiązaniu problemów wskazanych w poprzednich cyklach semestru i odegra istotną rolę w usuwaniu istniejących zakłóceń równowagi makroekonomicznej.
Sprawozdanie dotyczące wzmocnionego nadzoru i sprawozdania z nadzoru po zakończeniu programu
Komisja przyjęła dziesiąte sprawozdanie dotyczące wzmocnionego nadzoru w Grecji. W sprawozdaniu tym stwierdzono, że – pomimo bardzo niesprzyjających okoliczności spowodowanych pandemią COVID-19 – Grecja podjęła działania niezbędne w celu spełnienia podjętych przez nią zobowiązań szczegółowych.
Komisja przyjęła również sprawozdania z nadzoru po zakończeniu programu w odniesieniu do Irlandii, Hiszpanii, Cypru i Portugalii. Ze sprawozdań wynika, że zdolność spłaty zadłużenia każdego z zainteresowanych państw członkowskich pozostaje stabilna.
Wytyczne dotyczące zatrudnienia
Wytyczne dotyczące zatrudnienia określają wspólne priorytety dla krajowych polityk zatrudnienia, tak aby bardziej sprzyjały one włączeniu społecznemu i sprawiedliwości społecznej. Zaktualizowano wytyczne z października 2020 r., aby uwzględnić w nich zrównoważenie środowiskowe i wymiar cyfrowy, zgodnie z komunikatem pt. „Silna Europa Socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji” i celami zrównoważonego rozwoju. W zaktualizowanych wytycznych przedstawiono też sposoby zaradzenia skutkom kryzysu związanego z COVID-19, zapewniono konkretne wskazówki mające na celu łagodzenie skutków kryzysu w dziedzinie zatrudnienia i spraw społecznych.
Ponieważ wytyczne dotyczące zatrudnienia nadal pozostają adekwatne, Komisja proponuje ich stosowanie również w 2021 r., podkreślając przy tym rolę nowych głównych celów UE określonych w planie działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych oraz wytycznych politycznych wynikających ze szczytu społecznego w Porto.
Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw gospodarki służącej ludziom: – Przedstawiamy „specjalne wydanie” pakietu wiosennego w przełomowym momencie – z jednej strony wszyscy wyczekujemy mającego nastąpić wkrótce ożywienia, a z drugiej strony mamy świadomość, że przed nami jest jeszcze wiele niewiadomych. W związku z tym będziemy nadal korzystać ze wszystkich narzędzi, aby przywrócić naszą gospodarkę na właściwe tory. Zamierzamy w dalszym ciągu stosować ogólną klauzulę wyjścia w 2022 r., z myślą o jej dezaktywacji w 2023 r. Zachęcamy państwa członkowskie do utrzymania w bieżącym i przyszłym roku wspierającej polityki fiskalnej oraz inwestycji publicznych, a także do jak najlepszego wykorzystania środków z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego. Odpowiednia kombinacja wydatków – ukierunkowanych na inwestycje przy utrzymaniu innych wydatków pod kontrolą – ułatwi powrót do ostrożności w średnim okresie, co będzie szczególne ważne dla krajów o wysokim zadłużeniu.
Nicolas Schmit, komisarz do spraw miejsc pracy i praw socjalnych: – Na szczycie społecznym w Porto określiliśmy agendę społeczną Europy na następne dziesięciolecie zgodnie z planem działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych. W zaproponowanych dziś wytycznych dotyczących zatrudnienia wyznaczyliśmy wspólne priorytety dla państw członkowskich. Zwracamy w nich szczególną uwagę na tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy, modernizację i inkluzywność rynków pracy, kształcenie i szkolenie, a także na odpowiednie systemy ochrony socjalnej i opieki zdrowotnej. Europejski semestr pomoże przełożyć zasady sformułowane w ramach tego filaru na konkretne działania, co przyczyni się do trwałego ożywienia gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu i zapewniającego odporność.
Paolo Gentiloni, komisarz do spraw gospodarki: – Po ponurej zimie dla europejskiej gospodarki nadchodzi optymistyczna wiosna. Każdego dnia szczepionki otrzymują miliony Europejczyków, spada liczba zakażeń i łagodzone są ograniczenia – wszystko to sprawia, że zaczynamy ufniej patrzeć w przyszłość. Narzędzie służące odbudowie gospodarki – NextGenerationEU – stało się wreszcie faktem. Teraz musimy dopilnować, aby kolejne kroki były właściwe. Ożywienie gospodarcze pozostaje nierównomierne, a niepewność jest nadal wysoka, w związku z czym polityka gospodarcza musi zachować charakter wspierający zarówno w 2021 r., jak i w 2022 r. Prognozuje się, że dzięki Instrumentowi na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności inwestycje publiczne osiągną najwyższy poziom od ponad dziesięciu lat. Dziś nasze przesłanie jest jasne: wszystkie kraje powinny utrzymać inwestycje finansowane ze środków krajowych. Gdy zagrożenia dla zdrowia zostaną już ograniczone, kraje UE powinny ostrożnie przejść do stosowania bardziej ukierunkowanych środków, aby pomóc przedsiębiorstwom i pracownikom ponownie odnaleźć się w świecie po pandemii COVID-19.
Dalsze działania
Komisja zwraca się do Eurogrupy i Rady o omówienie prezentowanego pakietu i przyjęcie zaproponowanych dziś wytycznych. Komisja liczy na nawiązanie konstruktywnego dialogu z Parlamentem Europejskim na temat treści pakietu i każdego kolejnego etapu cyklu europejskiego semestru.
