Komisja proponuje, aby wjazd na terytorium UE z powodów innych niż istotne był możliwy nie tylko w przypadku wszystkich osób pochodzących z krajów o dobrej sytuacji epidemiologicznej, ale również w przypadku osób, które otrzymały ostatnią zalecaną dawkę szczepionki dopuszczonej do obrotu przez UE. Zasadę tę można rozszerzyć o szczepionki, w odniesieniu do których WHO wydało nadzwyczajne pozwolenie na stosowanie. Ponadto Komisja proponuje, zgodnie z rozwojem sytuacji epidemiologicznej w UE, podniesienie progu związanego z liczbą nowych przypadków COVID-19, stosowanego na potrzeby określenia wykazu państw, z których należy dopuścić wszystkie podróże. Powinno to pozwolić Radzie na rozszerzenie tego wykazu.
Jednocześnie nieustannej czujności wymaga pojawienie się wariantów koronawirusa budzących obawy. W związku z tym dla zrównoważenia sytuacji Komisja proponuje nowy mechanizm – tzw. hamulec bezpieczeństwa – który byłby koordynowany na szczeblu UE i który ograniczałby ryzyko pojawienia się takich wariantów na terytorium UE. Pozwoli on państwom członkowskim na szybkie i tymczasowe ograniczanie do ścisłego minimum wszystkich podróży z krajów, w których występuje dany wariant, na czas niezbędny do wprowadzenia odpowiednich środków sanitarnych.
Podróże inne niż niezbędne odbywane przez podróżnych, którzy zostali zaszczepieni
Komisja proponuje, aby państwa członkowskie zniosły ograniczenia dotyczące innych niż niezbędne podróży odbywanych przez osoby zaszczepione, wjeżdżające na terytorium UE. Jest to odzwierciedleniem najnowszych opinii naukowych, z których wynika, że szczepienia w znacznym stopniu przyczyniają się do przerwania łańcucha zakażeń.
Państwa członkowskie powinny zezwolić na podróż do UE osobom, które otrzymały, co najmniej 14 dni przed przybyciem, ostatnią zalecaną dawkę szczepionki dopuszczonej do obrotu w UE. Państwa członkowskie mogą również rozszerzyć tę zasadę na osoby, które otrzymały szczepionkę, w odniesieniu do której WHO wydało nadzwyczajne pozwolenie na stosowanie. Ponadto jeżeli państwa członkowskie postanowią odstąpić od wymogu przedstawienia negatywnego testu PCR lub poddania się kwarantannie przez osoby zaszczepione na ich terytorium, powinny również odstąpić od takich wymogów w odniesieniu do osób podróżujących spoza UE, które zostały zaszczepione.
Sytuację ułatwi wprowadzenie zielonego zaświadczenia cyfrowego, zgodnie z przepisami zaproponowanymi przez Komisję 17 marca. W szczególności podróżni powinni móc udowodnić swój status szczepienia na jeden z dwóch sposobów: z pomocą zielonego zaświadczenia cyfrowego, wydawanego przez organy państw członkowskich, lub innego zaświadczenia, uznawanego za równoważne na podstawie decyzji Komisji stwierdzającej odpowiedni stopień ochrony.
Do czasu wprowadzenia zielonych zaświadczeń cyfrowych państwa członkowskie powinny mieć możliwość uznawania zaświadczeń wystawianych przez państwa nienależące do UE na podstawie przepisów krajowych, z uwzględnieniem możliwości weryfikacji autentyczności, ważności i integralności zaświadczenia oraz tego, czy zawiera on wszystkie istotne dane.
Państwa członkowskie mogłyby rozważyć utworzenie portalu umożliwiającego podróżnym wnioskowanie o uznanie zaświadczenia o szczepieniu wydanego przez państwo nienależące do UE za wiarygodny dowód szczepienia lub o wydanie zielonego zaświadczenia cyfrowego.
Dzieci, które nie są objęte programem szczepień, powinny mieć możliwość podróżowania ze swoimi zaszczepionymi rodzicami, jeżeli mają negatywny wynik testu PCR na COVID-19 przeprowadzonego najwcześniej 72 godziny przed przyjazdem. W takich przypadkach państwa członkowskie mogą wymagać przeprowadzenia dodatkowych testów po przybyciu.
Całkowite zniesienie innych niż niezbędne ograniczeń podróży z większej liczby państw
Podróże inne niż niezbędne, niezależnie od statusu szczepienia, są obecnie dopuszczane z 7 państw o dobrej sytuacji epidemiologicznej. O wykazie takich państw decyduje Rada na podstawie kryteriów epidemiologicznych zawartych w obowiązującym obecnie zaleceniu.
Komisja proponuje zmianę kryteriów w celu uwzględnienia coraz liczniejszych dowodów pozytywnych skutków, jakie niesie ze sobą kampania szczepień. Proponuje się podwyższenie progu 14-dniowego wskaźnika łącznych zgłoszonych przypadków COVID-19 z 25 do 100. Wartość ta jest znacznie poniżej obecnej średniej UE, która wynosi ponad 420.
Dostosowany próg powinien umożliwić Radzie rozszerzenie wykazu państw, z których dopuszcza się podróżne inne niż niezbędne, niezależnie od statusu szczepień, z zastrzeżeniem środków związanych ze zdrowiem, takich jak poddanie się testowi lub kwarantannie. Podobnie jak ma to miejsce obecnie, Rada powinna dokonywać przeglądu tego wykazu co najmniej co 2 tygodnie.
Podróże niezbędne nadal dozwolone
Na wjazd do UE należy nadal zezwalać osobom podróżującym z ważnych powodów, w tym zwłaszcza pracownikom służby zdrowia, pracownikom przygranicznym, pracownikom sezonowym w rolnictwie, pracownikom transportu i marynarzom, pasażerom tranzytowym, pasażerom podróżującym z niezbędnych przyczyn rodzinnych lub osobom przyjeżdżającym w celu odbywania nauki, niezależnie od tego, czy osoby te są zaszczepione i z jakiego kraju pochodzą. To samo dotyczy obywateli UE i rezydentów długoterminowych, a także członków ich rodzin. Takie podróże powinny nadal podlegać środkom ochrony zdrowia, takim jak konieczność poddania się testowi i odbycia kwarantanny, zgodnie z decyzją państw członkowskich.
„Hamulec bezpieczeństwa”, który ma przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się wariantów
W przypadku gdy sytuacja epidemiologiczna w państwie trzecim szybko się pogorszy, a w szczególności w przypadku wykrycia wariantu budzącego obawy lub będącego przedmiotem zainteresowania, państwo członkowskie może w trybie pilnym zawiesić tymczasowo wszystkie przyjazdy obywateli państw trzecich mieszkających w takim państwie. Jedynym wyjątkiem są pracownicy służby zdrowia, pracownicy transportu, dyplomaci, pasażerowie tranzytowi, osoby podróżujące z niezbędnych przyczyn rodzinnych, marynarze i osoby wymagające ochrony międzynarodowej lub ochrony z innych przyczyn humanitarnych. Tacy podróżni powinni podlegać rygorystycznym zasadom dotyczącym poddawania się testom i odbywania kwarantanny, nawet jeśli zostali zaszczepieni.
Jeżeli jakieś państwo członkowskie stosuje takie ograniczenia, państwa członkowskie zebrane w strukturach Rady powinny w skoordynowany sposób i w ścisłej współpracy z Komisją dokonać przeglądu sytuacji, a następnie przeprowadzać takie przeglądy co najmniej raz na dwa tygodnie.
Co dalej?
Teraz rozpatrzeniem tego wniosku zajmie się Rada. Pierwsza dyskusja na poziomie technicznym ma odbyć się na posiedzeniu w ramach uruchomionych przez Radę zintegrowanych uzgodnień UE dotyczących reagowania na szczeblu politycznym w sytuacjach kryzysowych (IPCR). Na 5 maja zaplanowana jest dyskusja na posiedzeniu unijnych ambasadorów (Coreper).
Po przyjęciu wniosku przez Radę państwa członkowskie będą zobowiązane do wdrożenia środków określonych w zaleceniu. W świetle zaktualizowanych kryteriów Rada powinna dokonać przeglądu wykazu państw trzecich, których nie obejmuje ograniczenie dotyczące podróży, a następnie przeprowadzać taki przegląd co 2 tygodnie.
Kontekst
Na podstawie zalecenia uzgodnionego w Radzie obecnie obowiązuje tymczasowe ograniczenie innych niż niezbędne podróży do UE z wielu państw trzecich. W oparciu o ocenę sytuacji zdrowotnej Rada regularnie dokonuje przeglądu – a w stosownych przypadkach aktualizacji — wykazu krajów, z których podróż jest możliwa.
Ograniczenie to obejmuje wyłącznie podróże inne niż niezbędne. Osoby, które mają ważny powód przyjazdu do Europy, powinny w dalszym ciągu móc odbyć taką podróż. Kategorie osób podróżujących w związku z koniecznością lub wykonujących niezbędną funkcję są wymienione w załączniku II do zalecenia Rady. Obywatele UE i rezydenci długoterminowi w UE oraz członkowie ich rodzin powinni także mieć możliwość wjazdu na terytorium UE.
Na wniosek Komisji Rada uzgodniła 2 lutego 2021 r. dodatkowe środki bezpieczeństwa i ograniczenia dotyczące podróży międzynarodowych do UE. Mają one zapewnić bezpieczne kontynuowanie niezbędnych podróży do UE pomimo pojawiania się nowych wariantów koronawirusa i niestabilnej sytuacji zdrowotnej na całym świecie. Środki te nadal obowiązują.
W komunikacie z 17 marca 2021 r. dotyczącym wspólnej drogi do bezpiecznego ponownego otwarcia Europy Komisja zobowiązała się, że będzie ściśle monitorować funkcjonowanie zalecenia Rady w sprawie tymczasowego ograniczenia innych niż niezbędne podróży do UE oraz że zaproponuje zmiany stosownie do rozwoju sytuacji. Obecny wniosek dotyczy aktualizacji zalecenia Rady.
Aby ułatwić bezpieczne i swobodne przemieszczanie się po UE, 17 marca 2021 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący ustanowienia zielonego zaświadczenia cyfrowego, kontynuując jednocześnie przygotowania do przywrócenia możliwości odbywania podróży międzynarodowych dla osób zaszczepionych. Proponowane zaświadczenie ma potwierdzać, że dana osoba została zaszczepiona przeciwko COVID-19, uzyskała ujemny wynik testu lub powróciła do zdrowia po przebytej chorobie wywołanej COVID-19. Wniosek ten zapewnia również podstawę do uznawania zaświadczeń o szczepieniu wydawanych przez państwa trzecie.
Zalecenie Rady w sprawie tymczasowego ograniczenia innych niż niezbędne podróży do UE odnosi się do wjazdu na terytorium UE. Przy podejmowaniu decyzji o ewentualnym zniesieniu ograniczeń dotyczących podróży innych niż niezbędne w odniesieniu do konkretnego państwa trzeciego, państwa członkowskie powinny wziąć pod uwagę wzajemność przyznaną państwom UE. Jest to kwestia odrębna od kwestii uznawania zaświadczeń wydawanych przez państwa trzecie w ramach zielonego zaświadczenia cyfrowego.
Zalecenie Rady obejmuje wszystkie państwa członkowskie (z wyjątkiem Irlandii) oraz 4 państwa spoza UE, które przystąpiły do strefy Schengen, czyli: Islandię, Liechtenstein, Norwegię i Szwajcarię. Do celów ograniczenia dotyczącego podróży państwa te są objęte tym zaleceniem w podobny sposób jak państwa członkowskie.
Najnowsze informacje na temat zasad, które obowiązują przy wjeździe z państw trzecich według informacji przekazanych przez państwa członkowskie, dostępne są na stronie internetowej Re-open EU.
