Zorganizowane grupy przestępcze nadal powstają i nieustannie ewoluują. Udowodniło to na przykład ich szybkie dostosowanie się do pandemii koronawirusa – wzrosła liczba podrabianych produktów medycznych, a działalność przestępcza w internecie nasiliła się. Zorganizowane grupy przestępcze działające w Europie są zaangażowane w różne rodzaje działalności przestępczej, z których najczęstsze to handel narkotykami, zorganizowana przestępczość przeciwko mieniu, oszustwa, przemyt migrantów oraz handel ludźmi. W 2019 r. dochody z działalności przestępczej na głównych rynkach przestępczych odpowiadały 1 proc. PKB Unii, czyli osiągnęły poziom 139 mld EUR.
W strategii przedstawiono narzędzia i środki, które umożliwić mają w ciągu najbliższych 5 lat zakłócenie modeli biznesowych i eliminację struktur organizacji przestępczych dopuszczających się przestępstw transgranicznych, zarówno w internecie, jak i poza nim.
Wiceprzewodniczący ds. promowania naszego europejskiego stylu życia Margaritis Schinas powiedział: – Ostatnie głośne sprawy, takie jak przypadek EncroChat, unaoczniły, jak zaawansowane są sieci przestępczości zorganizowanej. Pokazuje to, jak ważne są nasze wysiłki na rzecz zwalczania przestępczości zorganizowanej ponad granicami. Przedstawiona dziś strategia pomoże uderzyć w przestępców tak, by poczynić jak największe szkody w ich modelu biznesowym, który prosperuje dzięki temu, że brak jest koordynacji między państwami.
Komisarz do spraw wewnętrznych Ylva Johansson skomentowała: – Jest oczywiste, że musimy zintensyfikować walkę ze zorganizowanymi grupami przestępczymi. Przestępczość zorganizowana to jedno z największych zagrożeń dla naszego bezpieczeństwa. To zawodowcy, działający transgranicznie: 70 proc. grup przestępczych prowadzi swoją działalność w więcej niż 3 państwach członkowskich. Grupy te szybko dostosowały się do pandemii, przenosząc swoją działalność do internetu i sprzedając fałszywe lub nieistniejące leki. Wykryliśmy już próbę oszustwa polegającego na sprzedaży ponad 1 mld dawek szczepionki. Nasza strategia to 5-letni program mający na celu poprawę europejskiego egzekwowania prawa zarówno w realnym życiu, jak i w cyberprzestrzeni. Dzięki proponowanym dziś środkom przejdziemy od okazjonalnej współpracy policyjnej do stałych partnerstw policyjnych, będziemy też śledzić przepływy środków pieniężnych, aby łapać przestępców w ramach dochodzeń finansowych.
Cele strategii są następujące:
- Poprawa ścigania przestępstw i usprawnienie współpracy sądowej: ze względu na fakt, że 65 proc. grup przestępczych działających na terenie UE tworzą osoby z różnych narodowości, skuteczna wymiana informacji między organami ścigania i organami sądowymi w całej UE ma kluczowe znaczenie dla skutecznego zwalczania przestępczości zorganizowanej. Komisja rozszerzy i zmodernizuje europejską multidyscyplinarną platformę przeciwko zagrożeniom przestępstwami (EMPACT) oraz zwiększy przeznaczane na nią nakłady. EMPACT to struktura, która od 2010 r. skupia wszystkie właściwe organy europejskie i krajowe w celu określania priorytetowych zagrożeń przestępczością i wspólnego przeciwdziałania im. Komisja zaproponuje aktualizację ram z Prüm, służących do wymiany informacji na temat DNA, odcisków palców i danych rejestracyjnych pojazdów. Aby zapewnić lepszą współpracę organów ścigania w całej UE w oparciu o nowoczesny pakiet zasad, Komisja zaproponuje utworzenie unijnego kodeksu współpracy policyjnej, który zastąpi obecną mozaikę różnych narzędzi UE i wielostronnych umów o współpracy. Osiągnięcie celu na 2023 r., jakim jest zapewnienie interoperacyjności systemów informacyjnych na potrzeby bezpieczeństwa, zarządzania granicami i migracją, pozwoli organom ścigania lepiej wykrywać i zwalczać oszustwa dotyczące tożsamości, które są często wykorzystywane przez przestępców. Ponadto, aby lepiej zwalczać sieci przestępcze działające na skalę międzynarodową, Komisja proponuje dziś również rozpoczęcie negocjacji w sprawie umowy o współpracy z Interpolem.
- Zwiększanie skuteczności prowadzonych postępowań w celu rozbijania struktur przestępczości zorganizowanej i koncentrowanie się na konkretnych wysoce priorytetowych rodzajach przestępczości: należy zacieśnić współpracę na szczeblu UE w celu likwidacji struktur przestępczości zorganizowanej. Aby zapewnić skuteczne reagowanie na konkretne formy przestępczości, Komisja zaproponuje przegląd unijnych przepisów dotyczących karania przestępstw przeciwko środowisku i stworzy unijny zestaw narzędzi służących zwalczaniu podrabiania produktów, w szczególności produktów medycznych. Przedstawi także środki mające na celu rozwiązanie problemu nielegalnego handlu dobrami kultury. Komisja przedstawia dziś również specjalną strategię dotyczącą zwalczania handlu ludźmi.
- Zapewnienie, aby przestępstwa nie mogły się opłacać: ponad 60 proc. sieci przestępczych działających w UE angażuje się w korupcję, a ponad 80 proc. wykorzystuje legalne przedsiębiorstwa jako przykrywkę dla swojej działalności, podczas gdy konfiskacie podlega jedynie 1 proc. mienia pochodzącego z działalności przestępczej. Uderzenie w finanse przestępców jest niezbędne, by odpowiednio wykrywać, karać i zniechęcać do popełniania przestępstw. Komisja zaproponuje przegląd unijnych przepisów dotyczących konfiskaty zysków pochodzących z działalności przestępczej, opracowanie unijnych przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy, promowanie wczesnego wszczynania dochodzeń finansowych oraz ocenę obowiązujących unijnych przepisów antykorupcyjnych. Pomoże to również zapobiec przenikaniu do legalnej gospodarki.
- Ściganie przestępstw i sądownictwo na miarę ery cyfrowej: przestępcy komunikują się i popełniają przestępstwa w internecie, pozostawiając tam cyfrowe ślady. Ponieważ 80 proc. przestępstw ma komponent cyfrowy, organy ścigania i sądownictwo potrzebują szybkiego dostępu do śladów i dowodów cyfrowych. Muszą oni również być w stanie korzystać z nowoczesnych technologii i dysponować narzędziami i umiejętnościami umożliwiającymi dotrzymanie kroku nowoczesnym sposobom działania przestępców. Komisja przeanalizuje i przedstawi możliwe podejścia do przechowywania danych, a także zaproponuje dalsze działania, aby uregulować kwestię legalnego i dedykowanego dostępu do zaszyfrowanych informacji w ramach prowadzonych dochodzeń i postępowań karnych, gwarantującego równocześnie bezpieczeństwo i poufność komunikacji. Komisja będzie również współpracować z odpowiednimi agencjami UE w celu dostarczenia organom krajowym narzędzi, wiedzy fachowej i wiedzy operacyjnej niezbędnych do prowadzenia dochodzeń cyfrowych.
Kontekst
Przedstawiona dziś strategia stanowi element działań UE na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa wszystkich mieszkańców Europy, jak określono w strategii UE w zakresie unii bezpieczeństwa.
Strategia zwalczania przestępczości zorganizowanej opiera się na najnowszej z przygotowywanych przez Europol co 4 lata ocen zagrożenia poważną i zorganizowaną przestępczością, opublikowanej w dniu 12 kwietnia 2021 r.
