Komisja Europejska zaproponowała zwolnienie z podatku od wartości dodanej (VAT) towarów i usług udostępnianych przez Komisję Europejską, organy i agencje UE państwom członkowskim i obywatelom w czasach kryzysu. Źródłem tej decyzji są doświadczenia nabyte w trakcie pandemii koronawirusa. Okazało się między innymi, że podatek VAT pobierany od niektórych transakcji staje się w ramach zamówień publicznych kosztem obciążającym i tak już ograniczone budżety. Inicjatywa ma zatem zmaksymalizować skuteczność funduszy UE wykorzystywanych w interesie publicznym do reagowania na sytuacje kryzysowe, takie jak klęski żywiołowe i stany zagrożenia zdrowia publicznego. Jej celem jest również wzmocnienie na poziomie Unii organów ds. zarządzania klęskami żywiołowymi i kryzysami, takich jak organy tworzące Europejską Unię Zdrowotną i Unijny Mechanizm Ochrony Ludności.
Dzięki nowym środkom Komisja oraz inne agencje i organy UE będą mogły importować i nabywać towary i usługi bez VAT wtedy, gdy zakupione produkty są dystrybuowane w ramach reagowania kryzysowego w UE. Odbiorcami mogą być państwa członkowskie lub strony trzecie, takie jak krajowe organy lub instytucje (np. szpitale, krajowe organy ds. zdrowia lub reagowania kryzysowego). Do towarów i usług objętych proponowanym zwolnieniem należą na przykład:
- testy diagnostyczne i materiały do ich przeprowadzania oraz sprzęt laboratoryjny;
- środki ochrony osobistej takie jak rękawice, respiratory, maski, fartuchy, produkty i sprzęt do dezynfekcji;
- namioty, łóżka polowe, odzież i żywność;
- sprzęt poszukiwawczo-ratowniczy, worki z piaskiem, kamizelki ratunkowe i łodzie pneumatyczne;
- środki przeciwdrobnoustrojowe i antybiotyki, odtrutki na wypadek zatrucia chemicznego, preparaty niwelujące skutki napromieniowania, antytoksyny, tabletki z jodem;
- preparaty krwiopochodne lub przeciwciała;
- urządzenia do pomiaru promieniowania;
- tworzenie i produkcja niezbędnych produktów oraz zarządzanie dostawami tych produktów, działania w zakresie badań naukowych i innowacji, gromadzenie zapasów strategicznych produktów; zezwolenia na produkty lecznicze, obiekty kwarantanny, badania kliniczne, dezynfekcja pomieszczeń itp.
Komisarz do spraw gospodarki Paolo Gentiloni powiedział: – Pandemia COVID-19 nauczyła nas, że tego rodzaju kryzysy są wieloaspektowe i mają szeroki wpływ na nasze społeczeństwa. Szybka i skuteczna reakcja ma zasadnicze znaczenie i musimy zapewnić najlepszą reakcję teraz, aby przygotować się na przyszłość. Przedstawiony wniosek przyczynia się do odpowiedniego reagowania na kryzysy i sytuacje nadzwyczajne w UE. Zapewni również maksymalizację skutków finansowych działań pomocowych podejmowanych na szczeblu UE w celu walki z pandemią i wspierania odbudowy.
Dalsze kroki
Przedmiotowy wniosek ustawodawczy, którym wprowadzone zostaną zmiany do dyrektywy VAT, zostanie teraz przedłożony Parlamentowi Europejskiemu do zaopiniowania i Radzie do przyjęcia.
Państwa członkowskie muszą przyjąć i opublikować przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania tej dyrektywy do dnia 30 kwietnia 2021 r. Państwa członkowskie zobowiązane są stosować te przepisy od dnia 1 stycznia 2021 r.
Kontekst
Pandemia koronawirusa dobitnie unaoczniła znaczenie spójnego, zdecydowanego i scentralizowanego przygotowania i reagowania na szczeblu UE w czasach kryzysu. W kontekście pandemii koronawirusa Komisja Ursuli von der Leyen przedstawiła już plany wzmocnienia gotowości i usprawnienia zarządzania na szczeblu UE na wypadek transgranicznych zagrożeń zdrowia oraz zaprezentowała elementy składowe silniejszej Europejskiej Unii Zdrowotnej. Jednocześnie Komisja zaproponowała zacieśnienie współpracy między państwami członkowskimi UE za pośrednictwem Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności w celu poprawy reagowania na przyszłe klęski żywiołowe lub katastrofy spowodowane przez człowieka. Na przykład w kontekście nowej Europejskiej Unii Zdrowotnej Komisja zapowiedziała utworzenie urzędu ds. reagowania kryzysowego w sytuacjach zagrożenia zdrowia (HERA) w celu szybkiego wdrożenia najbardziej zaawansowanych środków medycznych i innych środków w przypadku nagłego zagrożenia zdrowia poprzez objęcie całego łańcucha wartości od koncepcji po dystrybucję i wykorzystanie.
UE podjęła już działania w dziedzinie podatków i ceł, aby wesprzeć walkę z pandemią koronawirusa i odbudowę po jej ustaniu. W kwietniu 2020 r. UE zgodziła się odstąpić od opłat celnych i opłat z tytułu podatku VAT w odniesieniu do przywozu masek i innego sprzętu ochronnego niezbędnego do walki z pandemią. Odstępstwo to pozostaje w mocy i planowane jest jego przedłużenie. W grudniu 2020 r. państwa członkowskie UE uzgodniły nowe środki zaproponowane przez Komisję w celu umożliwienia tymczasowego zwolnienia z VAT szczepionek i zestawów testowych sprzedawanych szpitalom, lekarzom i osobom fizycznym, a także ściśle powiązanych usług. Na mocy zmienionej dyrektywy państwa członkowskie będą mogły, o ile tak zdecydują, stosować obniżone lub zerowe stawki zarówno w odniesieniu do szczepionek, jak i zestawów do testów.
