Wniosek Komisji dotyczący tego rozporządzenia został przyjęty w 2019 r. w następstwie europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Wejście w życie rozporządzenia nie tylko stanowi ważny krok naprzód w modernizacji polityki UE w zakresie bezpieczeństwa żywności, ale jest również doskonałym przykładem bezpośrednich skutków politycznych europejskiej inicjatywy obywatelskiej.
Nowe przepisy zwiększą przejrzystość unijnej oceny ryzyka w odniesieniu do żywności i obejmą szeroki wachlarz produktów budzących duże zaniepokojenie obywateli. Rozporządzenie wzmocni wiarygodność, obiektywność i niezależność badań przedkładanych Europejskiemu Urzędowi ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz zwiększy udział państw członkowskich w zarządzaniu EFSA.
Stella Kyriakides, komisarz do spraw zdrowia i bezpieczeństwa żywności, powiedziała: – Większa przejrzystość prac naukowych UE dotyczących żywności zwiększy zaufanie konsumentów. Te nowe przepisy w zakresie przejrzystości stanowią bezpośrednią odpowiedź na apele naszych obywateli. Wprowadzamy je w życie w momencie, gdy Komisja w ramach strategii „od pola do stołu” zobowiązała się do zapewnienia bardziej zrównoważonego rozwoju, tak aby sposób produkcji i konsumpcji żywności był zdrowy nie tylko dla nas, ale również dla naszej planety.
Bernhard Url, dyrektor wykonawczy EFSA, powiedział: – Jest to kluczowy moment dla systemu bezpieczeństwa żywności w UE. Urząd EFSA jest wdzięczny ustawodawcom za danie nam tej ekscytującej możliwości zbliżenia obywateli i zainteresowanych stron do naszej pracy. Dzięki temu nasze procesy i praktyki robocze zostaną poddane większej kontroli, a my będziemy mogli czerpać z tego korzyści. W ciągu ostatnich kilku lat przeznaczyliśmy znaczne środki na zapewnienie, by przejście na nowy system przebiegło jak najsprawniej i w jak największym stopniu sprzyjało włączeniu społecznemu wszystkich zainteresowanych stron.
Większa przejrzystość
Na wczesnym etapie unijnego procesu oceny ryzyka wszystkie przedłożone badania naukowe i dane będą podawane do wiadomości publicznej. Będzie to miało miejsce w łatwo dostępnym formacie na specjalnej stronie internetowej EFSA (oprócz przypadków, w których nie jest to możliwe ze względu na należycie uzasadnione względy poufności).
Ponadto, aby ustalić, czy dostępne są inne istotne dane naukowe lub badania, EFSA przed opracowaniem swoich wyników naukowych skonsultuje się z opinią publiczną i wszystkimi innymi zaangażowanymi partnerami.
Większa niezależność
Szereg środków zapewni jakość, rzetelność i niezależność badań przedkładanych przez przemysł.
Po zleceniu badań w celu wsparcia przyszłego ogólnounijnego wniosku o zezwolenie lub powiadomienia zainteresowane podmioty gospodarcze i laboratoria muszą powiadomić EFSA o tych badaniach na etapie poprzedzającym złożenie wniosku lub powiadomienia. Środek ten ma zagwarantować, że przedsiębiorstwa ubiegające się o zatwierdzenie przekazują wszystkie konieczne informacje i nie wstrzymują niekorzystnych badań.
W ciągu najbliższych czterech lat Komisja przeprowadzi również misje informacyjne w laboratoriach, aby ocenić, czy laboratoria stosują odpowiednie normy dotyczące testów i badań przedłożonych EFSA w ramach składania wniosków. Misje te umożliwią Komisji wykrycie i, w razie konieczności, skorygowanie wszelkich niezgodności lub niedociągnięć.
W ostatnich miesiącach EFSA wspierał swoich partnerów w lepszym zrozumieniu nowych ustaleń i w przygotowaniu się do nich. Urząd opracował szereg materiałów pomocniczych, takich jak animowane filmy instruktażowe, odpowiedzi na często zadawane pytania i przeprowadził serię sesji szkoleniowych.
Lepsze zarządzanie
Państwa członkowskie będą odgrywać większą rolę w usprawnieniu zarządzania EFSA i we współpracy naukowej oraz w zapewnieniu długoterminowej stabilności operacyjnej urzędu.
Przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego, społeczeństwa obywatelskiego i grup interesu związanych z łańcuchem żywnościowym będą zaangażowani w zarządzanie EFSA. Będą oni reprezentowani w zarządzie od dnia 1 lipca 2022 r.
Ponadto prawodawstwo przewiduje aktywniejsze zaangażowanie państw członkowskich we wspieranie potencjału naukowego EFSA poprzez zaangażowanie dla tego urzędu najlepszych niezależnych ekspertów.
Dalsze kroki
Komisja Europejska, EFSA i państwa członkowskie UE pracują obecnie nad realizacją ostatniego etapu rozporządzenia: opracowanie ogólnego planu, mającego zapewnić spójne informowanie o ryzyku w całym procesie analizy ryzyka.
W związku ze zbliżającym się wejściem w życie rozporządzenia w sprawie przejrzystości Komisja Europejska i prezydencja portugalska, we współpracy z EFSA, zorganizują wspólne wirtualne wydarzenie we wtorek 30 marca 2021 r. w godz. 10.00–12.30 czasu środkowoeuropejskiego. Wydarzenie będzie transmitowane na żywo w internecie.
Kontekst
Wniosek Komisji został przedstawiony 11 kwietnia 2018 r. w następstwie odpowiedzi Komisji Europejskiej na europejską inicjatywę obywatelską: „Zakaz stosowania glifosatu i ochrona ludzi i środowiska przed toksycznymi pestycydami” oraz po zakończeniu oceny adekwatności rozporządzenia ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, zgodnie z programem lepszego stanowienia prawa. Został on przyjęty przez dwóch współprawodawców – Radę i Parlament Europejski – w okresie krótszym niż 15 miesięcy, w czerwcu 2019 r.
