Komisja z zadowoleniem przyjęła porozumienie polityczne między Parlamentem Europejskim a państwami członkowskimi UE w Radzie, w sprawie pakietu „Wsparcie na rzecz odbudowy służącej spójności oraz terytoriom Europy” (REACT-EU). Jest to pierwszy dokument dotyczący polityki spójności, wobec którego negocjacje trójstronne zostały zakończone w oczekiwaniu na ostateczne zatwierdzenie tekstów prawnych przez zgromadzenie plenarne Parlamentu Europejskiego i Radę.
Komisarz ds. spójności i reform Elisa Ferreira powiedziała: – Polityka spójności od samego początku znajduje się w centrum walki z pandemią dzięki inicjatywom inwestycyjnym w odpowiedzi na koronawirusa. Ta nowa inicjatywa stanowi kolejny krok we wspieraniu odbudowy państw członkowskich, zapewniając dodatkowe środki finansowe na wypełnienie luki między pierwszą reakcją na sytuacje nadzwyczajne a długoterminowym ożywieniem gospodarki wspieranym w okresie programowania 2021-2027. Dokładamy wszelkich starań, aby zapewnić sprawiedliwe i spójne ożywienie gospodarcze.
Dzięki specjalnej kwocie w wysokości 47,5 mld euro (50,5 mld euro w cenach bieżących) REACT-EU będzie kontynuować i rozszerzać działania w zakresie reagowania kryzysowego i środków naprawczych realizowane za pośrednictwem obu pakietów inwestycyjnych w odpowiedzi na koronawirusa (CRII and CRII+), zapewniając w ten sposób sprawne i ciągłe ożywienie gospodarcze i społeczne w kontekście pandemii koronawirusa.
Główne elementy kompromisu to:
- możliwość stosowania przez państwa członkowskie szeroko pojętej elastyczności przy decydowaniu w sprawie procentowego udziału środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego , Europejskiego Funduszu Społecznego – w tym Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych i Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym;
- brak z góry określonego podziału według kategorii regionów w celu skierowania zasobów tam, gdzie są one najbardziej potrzebne;
- możliwość unijnego współfinansowania operacji do 100 proc.;
- możliwość wstecznej kwalifikowalności wydatków od dnia 1 lutego 2020 r., obejmująca zarówno fizycznie ukończone, jak i w pełni zrealizowane operacje (pod warunkiem że rozpoczęły się one od dnia 1 lutego 2020 r.), zgodnie z CRII i CRII+;
- termin zakończenia kwalifikowalności wydatków w dniu 31 grudnia 2023 r., zgodnie z ramami prawnymi na lata 2014-2020;
- możliwość przeznaczenia środków również na istniejące programy współpracy transgranicznej w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna”;
- przydział 70 proc. puli krajowej w 2021 r. w oparciu o społeczno-gospodarcze skutki kryzysu, w tym poziom bezrobocia młodzieży i względną zamożność państw członkowskich, przy czym pozostałe 30 proc. na 2022 r. obliczone zostanie na koniec 2021 r. na podstawie najnowszych danych statystycznych;
- w drodze wyjątku brak podziału według kategorii regionów. Państwa członkowskie muszą zapewnić zrównoważone wsparcie na potrzeby obszarów najbardziej dotkniętych skutkami pandemii koronawirusa, z uwzględnieniem potrzeby dalszego koncentrowania się na regionach słabiej rozwiniętych.
- Ponadto, aby umożliwić sprawną i szybką mobilizację inwestycji, do REACT-EU nie mają zastosowania warunki wstępne ani wymogi dotyczące koncentracji tematycznej i ram wykonania. Komisja dołoży wszelkich starań, aby zatwierdzać programy i zmiany do nich w ciągu 15 dni roboczych od ich przedłożenia.
Co dalej?
Rozporządzenie w sprawie wieloletnich ram finansowych (WRF) oraz porozumienie międzyinstytucjonalne zatwierdzone w dniu 10 listopada 2020 r. muszą teraz zostać formalnie przyjęte przez Parlament Europejski i Radę w ramach ich odpowiednich ról i procedur. Ogólna pula środków REACT-UE zależeć będzie od ogólnych negocjacji w sprawie WRF.
Inicjatywa REACT-EU powinna wejść w życie z dniem 1 stycznia 2021 r. Pierwsze wnioski dotyczące zmian w programach i nowych specjalnych programów mających na celu przydzielenie dodatkowych zasobów spodziewane są w pierwszym kwartale 2021 r.
Kontekst
REACT-EU to inicjatywa, która kontynuuje i rozszerza reakcję UE na kryzys wywołany koronawirusem i kryzysowe środki naprawcze realizowane za pośrednictwem pakietów CRII. Przyczyni się ona do trwałej ekologicznej i cyfrowej odbudowy gospodarki poprzez dodanie do istniejących programów polityki spójności nowych, dodatkowych zasobów.
