Z okazji Europejskiego Dnia Ofiar Przestępstw wiceprzewodnicząca do spraw wartości i przejrzystości Vera Jourová i komisarz do spraw wymiaru sprawiedliwości Didier Reynders napisali:
Co roku miliony ludzi w Unii Europejskiej staje się ofiarami przestępstw.
Pandemia koronawirusa jeszcze bardziej nasiliła to zjawisko. Podczas obowiązywania ograniczeń w przemieszczaniu się odnotowano wzrost przemocy domowej, niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych, cyberprzestępczości oraz przestępstw z nienawiści na tle rasistowskim i ksenofobicznym. Ofiary tych przestępstw wymagają szczególnej uwagi.
Wiele z nich nie zna swoich praw. Często nie chcą zgłaszać przestępstw organom lub za bardzo boją się to zrobić. Zbyt wiele ofiar przestępstw w związku z tym pozostaje w cieniu, bez dostępu do wymiaru sprawiedliwości i właściwego wsparcia.
Pierwszym krokiem, aby to zmienić jest wzmocnienie pozycji ofiar, zwłaszcza tych najbardziej narażonych, takich jak ofiary przemocy uwarunkowanej płcią lub przestępstw z nienawiści. W ubiegłym roku przedstawiliśmy pierwszą w historii strategię w zakresie praw ofiar, która skupia się na umożliwieniu ofiarom zgłaszania przestępstw i uzyskania koniecznego wsparcia, niezależnie od tego, gdzie w UE ofiara się znajduje, ani w jakich okolicznościach doszło do przestępstwa.
Drugim krokiem jest współpraca. Mianowaliśmy pierwszego koordynatora ds. praw ofiar i utworzyliśmy unijną platformę praw ofiar, zrzeszającą po raz pierwszy wszystkie podmioty na szczeblu UE istotne z punktu widzenia praw ofiar.
Pomoc ofiarom w powrocie do zdrowia po cierpieniu, jakiego doznały, aby mogły wrócić do normalnego życia jest trudnym i długotrwałym zadaniem, które można zrealizować jedynie dzięki ścisłej współpracy wszystkich podmiotów na szczeblu unijnym i krajowym.
Kontekst
Co roku miliony ludzi w Unii Europejskiej stają się ofiarami przestępstw. W 2017 r. około 15 mln osób padło ofiarą poważnych przestępstw, takich jak zabójstwa, seksualne wykorzystywanie dzieci lub uprowadzenia. Skala przemocy ze względu na płeć w UE jest zatrważająca: co trzecia kobieta (33 proc.) doświadczyła przemocy fizycznej lub seksualnej od ukończenia 15. roku życia. Tylko około jedna trzecia kobiet, będących obiektem przemocy fizycznej lub seksualnej głównie ze strony swoich partnerów lub bliskich krewnych, zgłasza to odpowiednim organom. W wyniku blokady społeczeństwa związanej z pandemią COVID-19 doszło do eskalacji przemocy domowej, seksualnego wykorzystywania dzieci oraz cyberprzestępczości, a także przestępstw z nienawiści na tle rasistowskim i ksenofobicznym.
UE dysponuje solidnym zestawem obowiązujących przepisów służących do walki z przemocą i do pomocy ofiarom przestępstw:
- dyrektywa o prawach ofiar zawiera zestaw jasno określonych praw ofiar przestępstw oraz obowiązków, jakie spoczywają na państwach członkowskich UE, by zapewnić wykonywanie tych praw w praktyce.
- W odniesieniu do niektórych grup ofiar UE przyjęła szczególne przepisy. Przepisy te opierają się na dyrektywie o prawach ofiar, ale w sposób bardziej bezpośredni odpowiadają na szczególne potrzeby niektórych grup ofiar takich jak ofiary handlu ludźmi, dzieci będących ofiarami wykorzystywania seksualnego i pornografii dziecięcej oraz ofiary terroryzmu.
- UE wprowadziła również przepisy ułatwiające dostęp do kompensaty w sytuacjach, w których przestępstwo zostało popełnione w państwie UE innym niż państwo zamieszkania ofiary.
24 czerwca 2020 r. Komisja przedstawiła nową strategię na rzecz praw ofiar na lata 2020-2024, aby wszystkim ofiarom przestępstw zapewnić możliwość pełnego korzystania z przysługujących im praw, bez względu na to, gdzie w UE zostało popełnione przestępstwo.
19 lutego br. Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej opublikowała swoje pierwsze ogólnounijne badanie wiktymizacyjne.
