Komisja przedstawia plan działania na rzecz synergii między przemysłem cywilnym, obronnym i kosmicznym z myślą o dalszym zwiększeniu przewagi technologicznej Europy i wspieraniu jej bazy przemysłowej. Plan działania opracowano w związku z tym, że po raz pierwszy finansowanie unijne stwarza możliwości zwiększenia europejskich zdolności w zakresie innowacji, a to poprzez badanie i wykorzystywanie przełomowego potencjału technologii na styku między ich zastosowaniami w sektorach obronności i przestrzeni kosmicznej oraz w sferze cywilnej (np. chmura, procesory, technologie cybernetyczne i kwantowe oraz sztuczna inteligencja).
Margrethe Vestager, wiceprzewodnicząca wykonawcza do spraw Europy na miarę ery cyfrowej, powiedziała: – Dzięki Europejskiemu Funduszowi Obronnemu mamy duży potencjał synergii między innowacjami w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, obronności oraz cywilnych badań naukowych i innowacji. Jest to nam potrzebne w przypadku szeregu technologii krytycznych. Ten plan działania stanowi systematyczne i metodologiczne podejście do synergii w zakresie technologii krytycznych we wspomnianych trzech dziedzinach. Chodzi o to, by innowacje były systematycznie tak projektowane, by znajdowały wiele zastosowań. Należy też wykorzystać ogromny potencjał naukowców i start-upów zakresie innowacji.
Thierry Breton, komisarz do spraw rynku wewnętrznego, powiedział: – Jak najlepsze wykorzystanie Europejskiego Funduszu Obronnego i zapewnienie silnej synergii między technologiami obronnymi, kosmicznymi i cywilnymi doprowadzi do powstania innowacji radykalnych i sprawi, że Europa nadal będzie wyznaczać światowe standardy. Zmniejszy to również naszą zależność w dziedzinie technologii krytycznych i wzmocni wiodącą pozycję w przemyśle, co jest nam potrzebne do wyjścia z kryzysu.
Główne cele planu działania to:
- Zwiększanie komplementarności pomiędzy odpowiednimi programami i instrumentami UE obejmującymi badania naukowe, rozwój i wdrażanie w celu zwiększania efektywności inwestycji i skuteczności rezultatów (synergia).
- Zachęcanie do przydzielania środków unijnych na badania naukowe i rozwój (również w dziedzinie obronności i przestrzeni kosmicznej), które mogą przynieść korzyści gospodarcze i technologiczne Europejczykom (tzw. produkty spin-off).
- Ułatwianie wykorzystywania wyników badań naukowych prowadzonych w przemyśle cywilnym oraz innowacji w zastosowaniach cywilnych w projektach europejskiej współpracy w dziedzinie obronności (tzw. produkty spin-in).
Mając na uwadze te cele, Komisja zapowiedziała jedenaście ukierunkowanych działań, które skoncentrują się na wzajemnych zależnościach między przemysłem cywilnym, obronnym i kosmicznym. Działania te mają przede wszystkim służyć:
- stworzeniu ram, które wspierają synergię i wzajemną wymianę między wszystkimi odpowiednimi programami i instrumentami UE, na przykład w dziedzinie technologii cyfrowych, przetwarzania w chmurze czy też procesorów
- ujęciu w ramy, w systematyczny i spójny sposób, rozwoju technologii krytycznych, tj. najpierw określa się technologie krytyczne i przyszłe wymogi w zakresie zdolności, a następnie opracowuje plany działania w zakresie technologii; na końcu uruchamia się projekty przewodnie mające na celu zmniejszenie uzależnienia, wspieranie standaryzacji i interoperacyjności, stymulowanie współpracy transgranicznej, tworzenie nowych łańcuchów wartości i reagowanie na strategiczne potrzeby społeczne i unijne
- wspieraniu w całej Unii innowacji pochodzących od start-upów, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz organizacji badawczych i technologicznych poprzez ułatwianie im dostępu do nowych możliwości, w tym poprzez stworzenie sieci inkubatorów innowacyjności
- przygotowaniu uruchomienia trzech projektów przewodnich, które mają potencjał spowodować prawdziwe zmiany. Chodzi tu o: technologie dronów, zwiększające konkurencyjność przemysłu UE w obszarze technologii krytycznych o istotnym wymiarze obronnym, bezpieczną łączność opartą na infrastrukturze kosmicznej, która powinna zapewnić wszystkim w Europie odporny i oparty na szyfrowaniu kwantowym system szybkiej łączności oraz o zarządzanie ruchem w przestrzeni kosmicznej niezbędne do zapobiegania kolizjom, które mogą być skutkiem wzrostu liczby satelitów i śmieci kosmicznych, przy jednoczesnym zapewnieniu autonomicznego dostępu do przestrzeni kosmicznej.
Wprawdzie zakres przedstawionego planu działania ogranicza się do programów i instrumentów UE, może on jednak wywoływać podobny, pozytywny efekt synergii na szczeblu krajowym ze względu na to, że państwa członkowskie współfinansują unijne projekty. Partnerstwo transatlantyckie i współpraca z innymi krajami o podobnych poglądach mogą wspierać działania UE w tej dziedzinie.
Kontekst
Po objęciu obowiązków przewodniczącej Ursula von der Leyen powierzyła Komisji zadanie zapewnienia wzajemnej wymiany między przemysłem cywilnym, obronnym i kosmicznym oraz skoncentrowania się na wzmocnieniu kluczowego związku między przestrzenią kosmiczną, obronnością i bezpieczeństwem. W związku z tym w marcu 2020 r. w strategii przemysłowej zapowiedziano plan działania na rzecz synergii między przemysłem cywilnym, obronnym i kosmicznym, również na szczeblu programów, technologii, innowacji i przedsiębiorstw typu start-up.
Rada UE w swoich konkluzjach w sprawie bezpieczeństwa i obrony z dnia 17 czerwca 2020 r. z zadowoleniem przyjęła apel o większą synergię w programach UE między przemysłem cywilnym i obronnym, w tym sektorem kosmicznym, przy jednoczesnym poszanowaniu odmiennych charakterów i podstaw prawnych odpowiednich programów i inicjatyw UE, w tym cywilnego charakteru europejskich programów kosmicznych, w celu skuteczniejszego wykorzystania zasobów i technologii oraz osiągnięcia korzyści skali.
W czasach, gdy Europa stoi w obliczu bezprecedensowej globalnej konkurencji w zmieniającym się kontekście geopolitycznym, a pojawienie się szybko zmieniających się technologii i nowych modeli biznesowych stwarza nowe możliwości, wzrost inwestycji w technologie do zastosowań cywilnych, obronnych lub kosmicznych może pomóc Europie utrzymać swoją bazę przemysłową, odpowiednio reagować na konkurencję geopolityczną i wzmacniać własną suwerenność technologiczną.
