Za sprawą aktualizacji unijnego rozporządzenia dotyczącego egzekwowania przepisów handlowych rozszerzony został katalog sytuacji, w których Unia może podjąć działania.
Egzekwowanie unijnych przepisów handlowych będzie przebiegało sprawniej dzięki wprowadzonym zmianom:
- UE zyskała możliwość działania w celu ochrony swoich interesów handlowych zarówno na forum Światowej Organizacji Handlu (WTO), jak i w ramach stosunków opartych na umowach dwustronnych. Dotyczy to sytuacji, gdy spór handlowy zostaje zablokowany, mimo że Unia w dobrej wierze stara się przestrzegać procedur rozstrzygania sporów (rozporządzenie w poprzednim kształcie umożliwiało podjęcie działań dopiero po wyczerpaniu właściwych kroków proceduralnych).
- Rozszerzono zakres rozporządzenia i ewentualnych środków zaradczych w ramach polityki handlowej, obejmując nimi usługi i niektóre handlowe aspekty praw własności intelektualnej (poprzednie rozporządzenie dopuszczało stosowanie środków zaradczych wyłącznie w odniesieniu do towarów).
Wiceprzewodniczący wykonawczy, komisarz do spraw handlu Valdis Dombrovskis oznajmił: – Nowe przepisy pomogą nam chronić Unię przed próbami wykorzystania naszego otwartego rynku. Będziemy przy tym dążyć do osiągnięcia naszego nadrzędnego celu, jakim jest zreformowany i dobrze funkcjonujący wielostronny zbiór przepisów, którego centralnym elementem będzie skuteczny system rozstrzygania sporów. Do tego czasu nie możemy jednak pozostać bezbronni. Wprowadzone środki pozwolą nam reagować stanowczo i asertywnie.
Zgodnie z wytycznymi politycznymi przewodniczącej Ursuli von der Leyen Komisja wzmacnia dostępne instrumenty, aby skupić się na przestrzeganiu i egzekwowaniu unijnych umów handlowych.
Zapewnienie przestrzegania zobowiązań uzgodnionych z partnerami handlowymi Unii należy do podstawowych priorytetów Komisji w obecnej kadencji. W związku z tym UE coraz bardziej skupia się na egzekwowaniu zobowiązań swoich partnerów w ramach wielostronnych, regionalnych i dwustronnych umów handlowych. Podejmując te działania, Unia będzie korzystać z dostępnych instrumentów.
Kontekst
Wniosek w sprawie zmiany obowiązującego rozporządzenia dotyczącego egzekwowania przepisów stanowi reakcję na blokadę działań Organu Apelacyjnego WTO. Dotychczas obowiązujące rozporządzenie, będące podstawą w prawie unijnym do wprowadzania środków zaradczych w handlu, wymagało przejścia przez wszystkie etapy procedury rozstrzygania sporów w ramach WTO, łącznie z odwołaniem, zanim Unia mogła podjąć swoje działania. Brak funkcjonującego Organu Apelacyjnego WTO umożliwia członkom tej organizacji uchylanie się od zobowiązań i uniknięcie wiążącego orzeczenia poprzez zwykłe odwoływanie się od sprawozdania zespołu orzekającego.
Zmienione rozporządzenie umożliwia UE reakcję także w sytuacji, gdy WTO nie może wydać prawomocnego orzeczenia, ponieważ inny członek WTO blokuje rozwiązanie sporu przez odwołanie się do wspomnianego niefunkcjonującego organu i odrzucenie alternatywnego arbitrażu w ramach systemu rozstrzygania sporów WTO.
Nowy mechanizm ma również zastosowanie do rozstrzygania sporów w kontekście regionalnych lub dwustronnych umów handlowych, których stroną jest UE, w przypadku wystąpienia porównywalnej blokady. UE musi być w stanie reagować zdecydowanie w przypadku, gdy jej partnerzy handlowi utrudniają skuteczne rozstrzyganie sporów, na przykład poprzez blokowanie składów orzekających.
Mechanizm przeciwdziałania środkom przymusu
W ramach porozumienia Komisja zobowiązała się do szybkiego stworzenia unijnego mechanizmu przeciwdziałania środkom przymusu. Jak ogłoszono w liście intencyjnym przewodniczącej Komisji Europejskiej do przewodniczącego Parlamentu Europejskiego i urzędującego przewodniczącego Rady z dnia 16 września 2020 r., Komisja przyjmie wniosek w sprawie mechanizmu przeciwdziałania środkom przymusu najpóźniej do końca 2021 r. Mechanizm ten jest również uwzględniony w programie prac Komisji na 2021 r.
Dodatkowe starania związane z wdrożeniem i egzekwowaniem przepisów
Oprócz aktualizacji rozporządzenia dotyczącego egzekwowania przepisów i zaproponowania mechanizmu przeciwdziałania środkom przymusu, od początku kadencji obecnej Komisji podjęto szereg innych kroków, aby wzmocnić i ukierunkować działania UE dotyczące wdrażania i egzekwowania przepisów. Obejmuje to:
- mianowanie głównego urzędnika ds. egzekwowania przepisów handlowych;
- utworzenie nowej dyrekcji w DG ds. Handlu, która będzie odpowiadać za egzekwowanie prawa, dostęp do rynku i MŚP oraz
- ustanowienie w ramach Access2Markets pojedynczego punktu kontaktowego, którego zadaniem jest rozpatrywanie skarg wnoszonych przez zainteresowane strony i przedsiębiorstwa z UE dotyczących barier w handlu na rynkach zagranicznych oraz naruszeń zobowiązań w zakresie zrównoważonego handlu przewidzianych w umowach handlowych z UE.
