Przewidziane środki pomogą w odbudowie Europy po pandemii COVID-19, a za ich sprawą nasz kontynent stanie się bardziej przyjazny dla środowiska, bardziej cyfrowy, odporniejszy i lepiej przygotowany na obecne i przyszłe wyzwania.
Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen stwierdziła: – Z zadowoleniem przyjmuję porozumienie w sprawie naszego planu odbudowy dla Europy i kolejnych wieloletnich ram finansowych. Musimy teraz podjąć kolejne kroki, aby do końca roku sfinalizować porozumienie w sprawie następnego długoterminowego budżetu i narzędzia NextGenerationEU. Potrzebna jest pomoc dla obywateli i przedsiębiorstw ciężko doświadczonych przez kryzys związanym z koronawirusem. Nasz plan odbudowy pomoże nam przekształcić wyzwania związane z pandemią w szansę na odbudowę, której motorem będzie transformacja ekologiczna i cyfrowa.
Komisarz europejski Johannes Hahn, który jest odpowiedzialny za budżet i od początku kadencji dokładał starań, aby doprowadzić do porozumienia, powiedział: – Porozumienie umożliwi zwiększenie środków na niektóre programy finansowane z długoterminowego budżetu na lata 2021–2027 (m.in. na program „Horyzont Europa”, Erasmus+, Program UE dla zdrowia). Łączne środki, jakie zostały przewidziane w długoterminowym budżecie UE oraz w ramach narzędzia NextGenerationEU, wynoszą ponad 1,8 bln euro. Będą one odgrywać zasadniczą rolę we wspieraniu odbudowy i pomogą nam zapewnić tradycyjnym beneficjentom funduszy unijnych odpowiednie środki, które umożliwią im kontynuowanie działalności w tych jakże trudnych dla wszystkich czasach.
Główne elementy dzisiejszego kompromisu:
- ponad 50% wspomnianej kwoty zostanie przeznaczone na modernizację za pomocą polityk obejmujących badania naukowe i innowacje z wykorzystaniem programu „Horyzont Europa”; sprawiedliwą transformację klimatyczną i cyfrową z wykorzystaniem Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i programu „Cyfrowa Europa”; gotowość, odbudowę i odporność, finansowane za pomocą Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, rescEU i nowego programu działań w dziedzinie zdrowia – UE dla zdrowia;
- tradycyjne polityki, takie jak polityka spójności i wspólna polityka rolna, będą również w dalszym ciągu otrzymywać znaczne wsparcie finansowe w stopniu koniecznym do zapewnienia stabilności w czasach kryzysu, a także ich modernizacji, która powinna przyczynić się do odbudowy gospodarki oraz transformacji ekologicznej i cyfrowej;
- 30% środków unijnych przeznaczymy na walkę ze zmianą klimatu – to dotychczas największa część środków w największym, jak dotąd, europejskim budżecie. W pakiecie zwraca się również szczególną uwagę na ochronę bioróżnorodności i wydatki na działania na rzecz równouprawnienia płci;
- budżet będzie dysponował lepszymi mechanizmami elastyczności, dzięki którym będziemy w stanie zaspokoić nieprzewidziane potrzeby. To wszystko sprawia, że budżet jest dostosowany nie tylko do obecnych realiów, ale również uwzględnia przyszłą niepewność;
- zgodnie z propozycją przedstawioną w maju 2020 r., zaaprobowaną następnie przez przywódców UE 21 lipca 2020 r., w celu sfinansowania odbudowy UE zaciągnie pożyczki na rynkach finansowych na warunkach bardziej korzystnych od tych, które byłyby dostępne dla wielu państw członkowskich, a następnie dokona redystrybucji tych kwot;
- aby ułatwić spłatę zaciągniętych pożyczek, opracowano jasny harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych. Komisja zobowiązała się przedstawić do czerwca 2021 r. wnioski dotyczące mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji oraz opłaty cyfrowej, tak by można było je wprowadzić najpóźniej do 1 stycznia 2023 r. Wiosną 2021 r. Komisja dokona także przeglądu unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji, łącznie z możliwością rozszerzenia go na sektor lotniczy i morski. Do czerwca 2021 r. Komisja zaproponuje nowy rodzaj zasobów własnych oparty na systemie handlu uprawnieniami do emisji. Ponadto Komisja zaproponuje nowe zasoby własne, które mogłyby obejmować podatek od transakcji finansowych oraz wkład finansowy związany z sektorem przedsiębiorstw lub nową wspólną podstawę opodatkowania osób prawnych. Komisja planuje przedłożyć stosowny wniosek do czerwca 2024 r.;
- jeżeli chodzi o ochronę swojego budżetu, UE będzie teraz po raz pierwszy dysponować specjalnym mechanizmem ochrony budżetu przed naruszeniami zasady praworządności, jak zostało to ustalone 5 listopada. Jednocześnie mechanizm ten nie będzie miał negatywnego wpływu na beneficjentów końcowych środków unijnych w danym państwie członkowskim.
Co dalej?
Zatwierdzone dziś rozporządzenie w sprawie wieloletnich ram finansowych oraz porozumienie międzyinstytucjonalne muszą teraz zostać formalnie przyjęte przez Parlament Europejski i Radę, zgodnie z ich odpowiednimi zadaniami i procedurami.
Jednocześnie konieczne jest kontynuowanie prac zmierzających do ostatecznego przyjęcia wszystkich pozostałych elementów pakietu, w tym przepisów sektorowych i decyzji w sprawie zasobów własnych.
W przypadku decyzji w sprawie zasobów własnych, która umożliwiłaby Komisji zaciąganie pożyczek, konieczna jest również ratyfikacja przez wszystkie państwa członkowskie zgodnie z ich wymogami konstytucyjnymi. Na wrześniowej sesji plenarnej Parlament Europejski wydał już pozytywną opinię na temat tego aktu prawnego. Kolejnym etapem jest przyjęcie go przez Radę.
Równolegle muszą być prowadzone negocjacje w sprawie rocznego budżetu na 2021 r. 21-dniowy okres pojednawczy, podczas którego Parlament Europejski i Rada powinny osiągnąć porozumienie, potrwa od 17 listopada do 7 grudnia bieżącego roku.
Komisja jest nadal w pełni gotowa wspomagać ten proces.
Podstawowe informacje
2 maja 2018 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący następnego długoterminowego budżetu UE. Krótko po wniosku dotyczącym ram finansowych przedłożono wnioski ustawodawcze dotyczące 37 programów sektorowych m.in. w takich dziedzinach jak polityka spójności i polityka rolna, a także wnioski dotyczące takich programów jak Erasmus, „Horyzont Europa” itp. W okresie od 2018 r. do początku 2020 r. Komisja ściśle współpracowała z rotacyjną prezydencją Rady oraz z Parlamentem Europejskim, aby zapewnić postęp w negocjacjach.
27 maja 2020 r., w reakcji na bezprecedensowy kryzys spowodowany koronawirusem, Komisja Europejska zaproponowała tymczasowe narzędzie służące odbudowie gospodarki – NextGenerationEU – o wartości 750 mld euro, a także zwiększenie środków w długoterminowym budżecie UE na lata 2021–2027, z przeznaczeniem na określone cele.
21 lipca 2020 r. szefowie państw lub rządów UE osiągnęli polityczne porozumienie w sprawie tego pakietu. Od tego czasu Parlament Europejski i Rada, z udziałem Komisji Europejskiej, odbyły 11 politycznych posiedzeń trójstronnych, podczas których dopracowywano ostateczny kształt porozumienia.
